Dział
Gleba jako fizyczne i chemiczne środowisko życia
Ilość znalezionych haseł: 186
(gleboznawstwo leśne), jeden z głównych procesów zagrożeń i degradacji gleb, rzeźby terenu, stosunków wodnych, powodowany przez czynniki zewnętrzne, których skutkiem jest: utrata najcenniejszych powierzchniowych warstw gleby, wymywanie składników pokarmowych, pogorszenie struktury gleby, straty powierzchni uprawnej, niszczenie roślin, wzrost spływu powierzchniowego, spadek retencji, zmiany przepływów rzek, wzrost sedymentacji rzecznej (zagrożenie powodziowe). Wyróżnia się rodzaje erozji w zależności od czynnika sprawczego: a) erozja morska - powodowana jest ruchem wody jak falowanie, przypływy i odpływy. Erozja morska atakuje głównie brzeg i dno w pobliżu brzegu, powodując kruszenie i rozbijanie utworów skalnych budujących brzeg i gleb. Produkt tego działania jest przenoszony w głąb morza lub wyrzucany na brzeg, a także transportowany wzdłuż linii brzegowej. Przykładem rozmiaru problemu erozji morskiej na polskim brzegu Bałtyku jest Trzęsacz. Kościół w Trzęsaczu zbudowano w średniowieczu w odległości 2 km od linii brzegowej, obecnie zniszczone jego fragmenty wchłonął klif morski. b) erozja lodowcowa - to żłobienie terenu przez lodowiec. Proces ten obejmuje szlifowanie podłoża, wyrywanie fragmentów skał z litego podłoża, zdzieranie całych warstw gleb i skał luźnych, c) erozja wodna - obejmuje (1) erozję deszczową czyli spłukiwanie powierzchniowe cząstek gleby przez wody opadowe, (2) erozję rzeczną czyli przemieszczanie wraz z płynącą wodą cząstek: - w górnym biegu rzeki występuje erozja wgłębna – pogłębianie koryta rzecznego, potoku przez wleczony materiał skalny zwykle gruboziarnisty, erozja wsteczna – cofanie się źródeł rzeki, - w środkowym biegu rzeki występuje erozja boczna – podmywanie brzegów rzeki, erozja denna – pogłębianie dna rzeki przez wodę i wleczone aluwia, - w dolnym biegu rzeki zwykle nad erozją przeważa akumulacja osadów niesionych przez rzekę, (3) erozję morską – niszczenie brzegów przez wody morskie. d) erozja eoliczna - przenoszenie cząstek gleby i rozkruszonych skał przez wiatr, szlifowanie skał przez niesione przez wiatr ziarna piasku oraz akumulacja cząstek na powierzchni gleby. Dobrze widocznym efektem erozji eolicznej i transportu materiału wywianego przez wiatr jest → wydma. e) erozja - ruchy masowe - zespół procesów powodujących erozję gleb wywoływanych przyciąganiem ziemskim i przemieszczanie mas glebowych i skalnych skierowane w dół zbocza wywołane siłą ciężkości. Wyróżnia się: odpadanie (odrywanie się od litego podłoża i spadanie fragmentów skały), obrywanie (obrywanie się mas skalnych bądź ziemnych z nawisów, przy czym oderwane elementy przemieszczają się drogą powietrzną), osuwanie (szybkie przemieszczanie się w dół stoku gleby i skał zwane też → osuwisko), spływy (→ soliflukcja, spływanie nadmiernie uwilgotnionych rozmarzniętych mas glebowych po zamarzniętym jeszcze podłożu), pełzanie (osuwanie przebiegające wolniej), osiadanie (powolne obniżanie się powierzchni terenu wskutek zmniejszenia objętości gleb i skał). Ruchy masowe kształtują też współcześnie rzeźbę terenu. f) erozja - rodzaje w zależności od skutków - wyróżnia się następujące rodzaje erozji w zależności od skutków: powierzchniowa (zmywanie i rozmywanie wierzchnich warstw gleby przez wodę lub rozwiewanie przez wiatr), liniowa (rozcinanie gleby przez skoncentrowany spływ wody, prowadzący zazwyczaj do powstawania form żłobinowych, głębokich rozcięć typu wąwozowego, rozbryzgowa (odrywanie i odrzucanie cząstek ziemnych przez krople deszczu i gradu, połączone z ubijaniem i zamulaniem powierzchni gleby), uprawowa (trwałe przemieszczanie gleby ku dołowi stoków pod wpływem działania narzędzi i maszyn rolniczych). Ważnym elementem problemu są: erozja - czynniki sprzyjające - czynnikami sprzyjającymi erozji są: wycinanie i wypalanie lasów (dotyczy wilgotnych lasów równikowych), źle prowadzone osuszanie terenów, likwidacja miedz w procesie łączenia małych gospodarstw w duże farmy, usuwanie murków, żywopłotów, zakrzewień i zadrzewień śródpolnych, zbyt intensywny wypas zwierząt, zła lokalizacja dróg, uprawa stromych stoków i dolinek śródzboczowych, uprawa wzdłuż stoku. erozja - czynniki przeciwdziałające - czynnikami przeciwdziałającymi erozji są: osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez rosnącą na niej roślinność, zabezpieczanie powierzchni gruntu poprzez systemy korzeniowe, osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez natrysk sklejających mas celulozowych, właściwa uprawa (agrotechnika przeciwerozyjna), właściwe melioracje wodne.
Zobacz więcej...
(gleboznawstwo leśne), drugi składnik układu trójfazowego gleby, obok fazy stałej, stanowi faza ciekła, to jest woda glebowa z rozpuszczonymi w niej związkami stanowiąca → roztwór glebowy. Wszystkie procesy glebotwórcze i życiowe roślin są związane z wodą glebową. Zawartość wody w glebie jest bardzo zmienna, uzależniona od klimatu, rzeźby terenu, budowy gleby. Człowiek od wieków kształtuje te właściwości na dużą skalę w glebach uprawnych, a także w lasach. Woda w glebie podlega działaniu sił elektrostatycznych, kapilarnych i osmotycznych. Całkowita siła wiążąca wodę w glebie nosi nazwę → siła ssąca, albo potencjał wody. Gleba pozbawiona na dłużej wody to → pustynia.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), faza gazowa gleby, trzeci komponent trójfazowego jej układu, to powietrze wypełniające wolne przestrzenie w glebie, nie zajęte przez wodę. Powietrze glebowe jest niezbędne do prawidłowego zaopatrzenia w tlen korzeni roślin i zwierząt glebowych. Procesy oddychania mikroorganizmów glebowych i korzeni roślin składają się na aktywność respiracyjną gleby. Jest ona uzależniona od wilgotności, temperatury, dostępności składników, w tym materii organicznej, ilości i jakości roślin i ich aktywności życiowej związanej np. w lasach z typem siedliska. Skład chemiczny powietrza glebowego różni się od składu powietrza atmosferycznego. O ile procentowy udział tlenu w powietrzu atmosferycznym i glebowym jest zbliżony, to zawartość dwutlenku węgla w powietrzu glebowym jest kilkakrotnie większa niż w powietrzu atmosferycznym. Wynika to z intensywności procesów życiowych drobnoustrojów i zwolnionego tempa mieszania się powietrza z tych dwóch ośrodków. W powietrzu glebowym stwierdzono niewielkie ilości zredukowanych form połączeń gazowych, jak etylen, N2O. Człowiek stosuje od dawna różne zabiegi agrotechniczne i melioracyjne dla poprawy natlenienia gleby.
Zobacz więcej...
(gleboznawstwo leśne), gleba jest ośrodkiem trójfazowym, złożonym z fazy stałej, ciekłej i gazowej. Dla potrzeb niniejszej encyklopedii zdefiniowano następujące właściwości gleby określane jako fizyczne lub geofizyczne: → układ trójfazowy, → gęstość właściwa, gęstość objętościowa, porowatość, → faza stała gleby, → plastyczność, lepkość i zwięzłość, → pęcznienie i kurczenie, → faza ciekła gleby, → para wodna, → woda higroskopowa, → woda błonkowata, → woda kapilarna właściwa i przywierająca, → woda wolna, → faza gazowa gleby, → ciepło gleby.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), fosfor (P) jest niemetalem. W wodzie jest prawie nierozpuszczalny, słabo rozpuszcza się w etanolu i chloroformie, dobrze w dwusiarczku węgla. Fosfor obok azotu (N) i potasu (K) jest jednym z trzech głównych makroelementów potrzebnych do życia roślin. Fosfor wchodzi w skład kości, kwasów nukleinowych oraz wielu związków przekazujących energię na poziomie molekularnym, takich jak ATP. Rośliny pobierają fosfor przede wszystkim w postaci rozpuszczonych w wodzie jonów fosforanowych. Niedobór fosforu dostępnego dla roślin powoduje u nich różnego rodzaju objawy niedożywienia – spowolnienie wzrostu, rachityczność, mniejszą ilość syntetyzowanych substancji. Dlatego też wiele nawozów sztucznych to nawozy NPK. Ważne minerały fosforu to → apatyt i → fosforyty. Fosfor tworzy szereg kwasów, z czego najważniejszym jest kwas fosforowy H3PO4. Związki fosforu są stosowane jako nawozy sztuczne. Fosfor w glebach silnie kwaśnych (pH<5,5) występuje głównie w postaci fosforanów żelaza, glinu i manganu, a w pozostałych – fosforanów wapnia i magnezu. Większość fosforu glebowego to fosfor w związkach organicznych pochodzący z rozkładu szczątków organizmów. Fosfor organiczny ulega mineralizacji i dopiero wtedy jest dostępny dla roślin.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 »
Wszystkich stron: 13