(zoologia leśna, ptaki), (dawniej: kurka wodna, łac. Gallinula chloropus, ang. Moorhen) ptak z rodziny Rallidae (chruściele), rzędu Gruiformes (żurawiowe). Długość ciała 27-31 cm, masa ciała 150-490 g. Mniejsza od łyski o brunatnym ubarwieniu z biało-czarnym podogoniem i białymi kreskami po bokach ciała. Koniec dzioba żółty, a jego nasadowa część wraz z płytką czołową jaskrawoczerwone. Brak dymorfizmu płciowego. W Polsce umiarkowanie rozpowszechniony gatunek lęgowy. Zamieszkuje obficie zarośnięte wody stojące. Gniazdo zakłada na ziemi, w szuwarach, czasem na krzaku lub drzewie. W okresie IV-VI składa 5-9 jaj, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 21-22 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i są od razu gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza 2-3 lęgi w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-IV i IX-XI, część osobników zimuje w kraju. Pożywienie: drobne bezkręgowce wodne i rośliny wodne. Liczebność w Polsce szacowana na 10-20 tysięcy par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), miejsce gromadnego gnieżdżenia się ptaków. Kolonie tworzą ptaki duże lub średniej wielkości, które dzięki znacznej agresywności potrafią bronić swych gniazd zespołowo (np. czapla siwa, kormoran). Czasem gniazdują w koloniach ptaki niewielkie, np. brzegówka, ale wtedy gniazda są umieszczone w trudno dostępnych norach.

(zoologia leśna, ptaki), stała komisja w ramach Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, mająca za zadanie weryfikację stwierdzeń awifaunistycznych dotyczących ptaków rzadkich lub trudnych do oznaczenia. Polska Komisja Faunistyczna istnieje od roku 1972. Prace Komisji Faunistycznej polegają na przestudiowaniu nadsyłanej przez obserwatora dokumentacji (opis, rysunki, fotografie itp.), sprawdzeniu, czy podane cechy diagnostyczne są wystarczające do jednoznacznego określenia przynależności gatunkowej stwierdzonego obiektu i wydania decyzji potwierdzającej lub kwestionującej poprawność oznaczenia. Pozytywne orzeczenie właściwej komisji jest warunkiem uznania danej informacji za stwierdzenie, które tym samym jest honorowane w skali międzynarodowej jako fakt naukowy.

(zoologia leśna, ptaki), organizacja pozarządowa powołana w roku 1981 jako nieformalna grupa, skupiająca osoby zajmujące się ochroną i badaniami ptaków drapieżnych w Polsce. W roku 1991 KOO zarejestrowany został jako stowarzyszenie zajmujące się działalnością społeczną. Aktualnie funkcjonuje jako organizacja o charakterze eksperckim zrzeszająca około 500 członków na terenie całego kraju. Wśród nich są zarówno specjaliści zajmujący się zawodowo ornitologią i ochroną przyrody, leśnicy, jak również entuzjaści ochrony ptaków drapieżnych i przyrody. Zajmuje się ochroną krajowych ptaków szponiastych i puchacza.

(zoologia leśna, ptaki), zjawisko lub proces ewolucyjny prowadzący do upodobnienia się ptaków nie spokrewnionych ze sobą. Konwergencja jest wynikiem jednakowego działania ze strony środowiska, co może doprowadzić do powstania całej mozaiki cech niezwykle do siebie zbliżonych. Podobne do siebie są jerzyki z rzędu krótkonogich i jaskółki z rzędu wróblowych. W tym przypadku podobieństwo wynika z adaptacji do długotrwałego lotu i zdobywania podobnego pożywienia. Podobieństwo może występować tylko w budowie pewnej części ciała. Za przykład może tu służyć ogon dzięciołów i pełzaczy – ptaków należących do różnych rzędów. Zjawisko konwergencji może utrudnić ustalenie właściwego pokrewieństwa pomiędzy gatunkami. Konwergencja jest przeciwstawieniem dywergencji.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Phoenicurus ochruros, ang. Black Redstart) ptak z rodziny Muscicapidae (muchołówkowate), rzędu Passeriformes (wróblowe). Długość ciała 13-14,5 cm, masa ciała 13-20 g. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec jest ciemnoszary z czarną twarzą, gardłem i piersią oraz białą wstawką na lotkach drugorzędowych. Ogon i kuper rdzawe, tylko środkowe sterówki czarne. Samica ciemnoszara z wyjątkiem rudego ogona. W Polsce szeroko rozpowszechniony gatunek lęgowy. Zamieszkuje osiedla, wsie, tereny ruderalne. Gniazdo zakłada na budynkach, czasem w półdziuplach na drzewach, zajmuje też półotwarte skrzynki lęgowe. W okresie IV-VI składa 4-6 jaj, które wysiaduje wyłącznie samica przez 13-17 dni. Wyprowadza dwa lęgi w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-IV i VII-IX, zimuje w zachodniej Europie i basenie Morza Śródziemnego. Pożywienie: drobne bezkręgowce, nasiona, także jagody. Liczebność w Polsce szacowana na 250-400 tysięcy par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), nieopierzony twór skórny położony wokół i poniżej oka ptaka (np. u bażantów)

(zoologia leśna, ptaki), trzecia z czterech faz pieśni godowej głuszca. Pojedynczy, raptowny dźwięk przypominający odkorkowywanie butelki. Dla obserwatora jest znakiem rozpoczęcia cichego szlifowania, podczas którego ptak całkowicie głuchnie, co można wykorzystać do zbliżenia się doń o 2-3 kroki. Cała zwrotka trwa 5-7 sekund i jest słyszalna z zaledwie 200-300 metrów. Koguty tokują o świcie, w ustronnych starych borach, wpierw na drzewach, potem często na ziemi.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Phalacrocorax carbo, ang. Cormorant) ptak z rodziny Phalacrocoracidae (kormorany), zaliczanej obecnie do rzędu Pelecaniformes (pelikanowe). Długość ciała 77-94 cm, rozpiętość skrzydeł 121-149 cm, masa ciała 1700-3200 g. Upierzenie czarne z miedzianym połyskiem na wierzchu. Dziób mocny, haczykowato zakończony. Na wiosnę ma białawe boki głowy i szyi oraz białe plamy u nasady nóg. Młode brunatne z jaśniejszym spodem ciała. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Do niedawna był bardzo nielicznym ptakiem lęgowym w kraju, lecz od lat 80. XX wieku rozpoczęła się ekspansja i trwający do dzisiaj silny wzrost liczebności. Obecnie dość pospolity gatunek lęgowy w Polsce, choć występujący tylko lokalnie. Zamieszkuje stare lasy na wyspach jeziornych i brzegach zatok. Gniazdo zakłada na drzewach. Gniazduje kolonijnie. W okresie IV-VI składa 3-4 jaja, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 23-24 dni. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek wędrowny, przeloty II-V i VI-XI, część osobników zimuje w kraju. Żywi się wyłącznie rybami. Odpoczywając, często suszy rozpostarte skrzydła, które namakają podczas nurkowania. Liczebność w Polsce szacowana na 20-22 tysiące par. Gatunek objęty ochroną częściową.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Phalacrocorax pygmeus, ang. Pygmy Cormorant) ptak z rodziny Phalacrocoracidae (kormorany), zaliczanej obecnie do rzędu Pelecaniformes (pelikanowe). Długość ciała 45-55 cm, rozpiętość skrzydeł 75-90 cm, masa ciała 570-870 g. Znacznie mniejszy od kormorana. Sylwetka o krótkiej szyi i dziobie, ale z długim ogonem. Ubarwienie czarne z brunatną głową i szyją. Młode ptaki z jasnym gardłem i spodem ciała. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Gniazduje w południowo-wschodniej Europie i południowo-zachodniej Azji. Do Polski zalatuje sporadycznie. Zamieszkuje najczęściej akweny śródlądowe. Żywi się rybami. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Turdus merula, ang. Blackbird) ptak z rodziny Turdidae (drozdy), rzędu Passeriformes (wróblowe). Długość ciała 23,5-29 cm, masa ciała 80-125 g. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec ubarwiony czarno i z pomarańczowym dziobem. Samica brunatna, plamkowana od spodu. W Polsce szeroko rozpowszechniony gatunek lęgowy. Zamieszkuje lasy i parki z podszytem. Gniazdo zakłada na krzewach lub na drzewach. W okresie IV-VI składa 3-5 jaj, które wysiaduje wyłącznie samica przez 12-14 dni. Wyprowadza 2-3 lęgi w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-IV i X-XI, część osobników zimuje w kraju. Pożywienie: owady, dżdżownice, jagody. Liczebność w Polsce szacowana na 1-2 miliony par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), wiklinowy kosz umieszczany najlepiej w miejscu otoczonym ze wszystkich stron wodą (np. na zatapianej podczas rozlewisk wierzbie lub w wykrocie w olsie), aby uniemożliwić dostanie się doń lisowi, przeznaczony dla kaczek (głównie krzyżówek). Aby zabezpieczyć lęg przed doskonale pływającymi norkami amerykańskimi, lepiej nie umieszczać koszy nad powierzchnią wody. Koszy nie należy jednak wieszać zbyt wysoko, wystarczy metr, najwyżej dwa metry nad ziemią. Pisklęta opuszczają gniazdo w kilka godzin po wykluciu się z jaja, gdy więc będą wyskakiwać z kosza, by podążyć za matką, powinny mieć w miarę miękkie lądowanie.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Sitta europaea, ang. Nuthatch) ptak z rodziny Sittidae (kowaliki), rzędu Passeriformes (wróblowe). Długość ciała 12-14,5 cm, masa ciała 20-26 g. Wierzch ciała popielaty, spód beżoworudawy. Przez oko przebiega czarny pasek sięgający aż do karku. Dziób mocny, dłutowaty. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W Polsce szeroko rozpowszechniony gatunek lęgowy. Zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, parki. Jedynym nasz ptak, który potrafi chodzić po pniach drzew z głową w dół. Gniazduje w dziuplach, których otwór w razie potrzeby zmniejsza, oblepiając go gliną. W okresie IV-V składa 6-9 jaj, które wysiaduje wyłącznie samica przez 13-18 dni. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek osiadły. Pożywienie: owady i nasiona. Liczebność w Polsce szacowana na 300-400 tysięcy par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), plama na boku szyi lub na karku (u gołębi i synogarlic)

(zoologia leśna, ptaki), krawędzie ramfotek szczęki górnej i dolnej ograniczające zarys paszczy ptaka