(zoologia leśna, ptaki), (łac. Larus michahellis, ang. Yellow-legged Gull) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 52-58 cm, rozpiętość skrzydeł 120-140 cm, masa ciała 800-1500 g. Bardzo podobna do mewy srebrzystej i białogłowej. Odcień płaszcza dorosłych ptaków nieco ciemniejszy niż u obu pozostałych gatunków. Dziób masywniejszy z wyraźnym podcięciem żuchwy i większą czerwoną plamką przed końcem. Na końcach skrzydeł więcej czerni i mniejsze białe plamki na końcach lotek. Nogi jaskrawo żółte. Brak dymorfizmu płciowego. Gatunek śródziemnomorski. W Polsce regularnie przelotny, czasem też się gnieździ na południu kraju. Zamieszkuje piaszczyste wyspy w nurcie dużych rzek. Gniazdo zakłada na ziemi. Gniazduje kolonijnie. W okresie V-VI składa 3 jaja, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 27-29 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i w razie niebezpieczeństwa są gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza jeden lęg w roku. Wędrowna. Pożywienie: ryby i inne drobne kręgowce, jaja, pisklęta, jagody, odpadki. Liczebność w Polsce szacowana na 5-10 par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Larus marinus, ang. Great Black-backed Gull) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 61-74 cm, rozpiętość skrzydeł 144-166 cm, masa ciała 1033-2270 g. Największa z naszych mew, większa i masywniejsza od mewy srebrzystej. Płaszcz czarny, a reszta upierzenia biała. W locie na końcach lotek białe plamki. Dziób potężny, żółty z czerwoną plamką przed końcem. Nogi cieliste. Brak dymorfizmu płciowego. Młode na wierzchu brunatno łuskowane, a głowa i spód są plamkowane i kreskowane. Dziób czarny. Ubarwienie ostateczne osiąga dopiero w piątym roku życia i w kolejnych sztach coraz bardziej przypomina ptaki dorosłe. Gniazduje na północnych wybrzeżach Europy. W Polsce spotykana wyłącznie na przelotach (III-IV i IX-XI), głównie na wybrzeżu, ale także na wodach śródlądowych. Część osobników zimuje w kraju. Pożywienie: głównie pokarm zwierzęcy, padlina, odpadki, ryby. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (dawniej: mewa pospolita, łac. Larus canus, ang. Common Gull) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 40-46 cm, rozpiętość skrzydeł 100-115 cm, masa ciała 290-550 g. Ubarwienie białe z wyjątkiem popielatego płaszcza. Końce skrzydeł czarne z białymi plamkami na skrajnych lotkach. Dziób żółty, nogi żółtooliwkowe. W szacie młodocianej wierzch ciała w łuskowany brunatny wzór. Głowa i pierś ciemno plamkowane. Na końcu ogona szeroki, czarny pas. Dziób czarniawy, nogi cieliste. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W Polsce występuje lokalnie w dolinach dużych rzek, takich jak Wisła. Zamieszkuje piaszczyste wyspy w nurcie rzeki i wybrzeża morskie. Gniazdo zakłada na ziemi. Gniazduje kolonijnie. W okresie V-VI składa zwykle trzy, czasem tylko dwa jaja, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 24-27 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i w razie niebezpieczeństwa są gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-IV i VIII-XI, część osobników zimuje w kraju. Pożywienie: bezkręgowce wodne i lądowe, ryby, odpadki. Liczebność w Polsce szacowana na 2300-2600 par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Larus argentatus, ang. Herring Gull) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 54-60 cm, rozpiętość skrzydeł 123-148 cm, masa ciała 720-1500 g. Duża biała mewa o popielatym wierzchu ciała. Końce lotek pierwszorzędowych czarne z białymi perełkami. Dziób mocny, żółty z czerwoną plamką przy końcu. Nogi różowe. Młode ptaki są brunatno plamkowane i w kolejnych czterech latach życia stopniowo uzyskują coraz jaśniejsze ubarwienie. Brak dymorfizmu płciowego. Do Polski wkroczyła jako lęgowa w latach 60. ubiegłego wieku i obecnie nielicznie zamieszkuje wybrzeże i wyspy w nurcie dużych rzek. Gniazdo zakłada na ziemi lub na dachach budynków portowych w nadmorskich miejscowościach. Gniazduje kolonijnie. W okresie V-VI składa 3 jaja, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 28-30 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i w razie niebezpieczeństwa są gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-IV i VII-X, część osobników zimuje w kraju. Pożywienie: ryby i inne drobne kręgowce, jaja, pisklęta, jagody, odpadki. Liczebność w Polsce szacowana na 1200-1500 par. Gatunek objęty ochroną częściową.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Rissa tridactyla, ang. Kittiwake) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 37-42 cm, rozpiętość skrzydeł 93-105 cm, masa ciała 300-525 g. Wyraźny polifenizm (występowanie barwniejszej szaty godowej i skromniejszej spoczynkowej). Wielkością i ubarwieniem zbliżona do mewy siwej, ale końce skrzydeł czarne bez białych plamek na lotkach. Dziób żółty, nogi czarne. Młode ptaki mają czarny wzór na wierzchu skrzydeł w kształcie litery M. Na głowie czarna plamka uszna a na karku czarniawa półobroża. Gatunek pelagiczny, spędzający większość czasu na otwartym morzu, zbliżający się do lądu po sztormach. Do Polski zalatuje sporadycznie. Pożywienie: drobne ryby, bezkręgowce morskie. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Larus fuscus, ang. Lesser Black-backed Gull) ptak z rodziny Laridae (mewowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 48-56 cm, rozpiętość skrzydeł 117-134 cm, masa ciała 550-1200 g. Nieco mniejsza i smuklejsza od mewy srebrzystej, a wyraźnie mniejsza i delikatniejsza od podobnie ubarwionej mewy siodłatej. Odcień koloru płaszcza dorosłych ptaków jest zmienny w zależności od formy geograficznej. Ptaki gniazdujące nad Bałtykiem mają płaszcz czarniawy, osobniki zachodnioskandynawskie są szaroczarniawe, a ptaki brytyjskie łupkowoszare. Nogi i dziób intensywnie żółte. Młode ptaki ogólnie ciemniej ubarwione niż młode mewy srebrzyste, z bardziej odgraniczonym paskiem na ogonie. Brak dymorfizmu płciowego. W Polsce regularnie przelotny, czasem też się gnieździ. Zamieszkuje brzegi morza i przymorskich jezior. Gniazdo zakłada na ziemi. Gniazduje kolonijnie. W okresie V-VI składa 3 jaja, które wysiaduje samica na zmianę z samcem przez 24-27 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i w razie niebezpieczeństwa są gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek wędrowny, przeloty III-V i VIII-X, zimuje w zachodniej Europie i basenie Morza Śródziemnego. Pożywienie: bezkręgowce, ryby, drobne kręgowce, też części roślin. Liczebność w Polsce szacowana na maksymalnie kilka par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (błona migawkowa) tzw. trzecia powieka, leżąca w przyśrodkowym kącie oka ptaka, która może być nasuwana na oko. U większości ptaków dziennych jest ona przezroczysta. Czyści i zwilża rogówkę. Być może migotka pokrywa też oko w czasie lotu, chroniąc je przed wysychaniem. Nieprzezroczysta migotka bywa u sów i pluszcza, spełnia wtedy też rolę przysłony.

(zoologia leśna, ptaki), zjawisko okresowego, zgodnego z porami roku, przemieszczania się ptaków z jednego terenu na inny. Wędrowne ptaki przemieszczają się między lęgowiskami, gdzie dokonują rozrodu w okresie optymalnych warunków życiowych, a zimowiskami – gdzie spędzają czas, w którym na lęgowiskach panują warunki utrudniające utrzymanie się przy życiu. Ze względu na długość odbywanych wędrówek ptaki dzielą się na migrantów krótko- i długodystansowych. Ci pierwsi zimują już z zachodniej Europie i basenie Morza Śródziemnego, ci ostatni – w Afryce lub nawet Indiach. Ze względu na mechanizm skłaniający ptaki do wędrówki wyróżniamy migrantów instynktowych (kierujących się datą wylotu, ustalaną najprawdopodobniej na podstawie długości dnia) i pogodowych (kierujących się aktualnymi warunkami atmosferycznymi)

(zoologia leśna, ptaki), gatunek ptaka, którego data pojawu w bardzo małym stopniu zależy od warunków atmosferycznych. Do migrantów instynktowych należą głównie gatunki późno przylatujące wiosną i wcześnie odlatujące jesienią (np. jerzyk, wilga), odbywające długodystansowe wędrówki (zimujące w Afryce lub Indiach).

(zoologia leśna, ptaki), płynna substancja wydzielana przez nabłonek wola i przełyk niektórych ptaków, służąca do karmienia piskląt. Skład mleczka ptasiego jest zbliżony do składu mleka ssaków. Karmią nim swe pisklęta m.in. gołębie.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Tarsiger cyanurus, ang. Red-flanked Bluetail) ptak z rodziny Muscicapidae (muchołówkowate), rzędu Passeriformes (wróblowe). Długość ciała 13-14 cm, masa ciała 12-18 g. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec w szacie godowej ma ciemnoniebieski wierzch ciała włącznie z ogonem, gardło białe a boki pomarańczowe. Samica i młody oliwkowobrunatne z wierzchu, pierś szara, gardło białe, a boki pomarańczowe. We wszystkich szatach ogon szaroniebieski. Zamieszkuje północnosyberyjską tajgę. Do Polski zalatuje wyjątkowo. Pożywienie: drobne bezkręgowce, nasiona, także jagody. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Cyanistes caeruleus, ang. Blue Tit) ptak z rodziny Paridae (sikory), rzędu Passeriformes (wróblowe). Długość ciała 10,5-12 cm, masa ciała 9-13 g. Niebieska czapeczka na głowie otoczona białą obwódką, policzki białe a wokół nich biegnie ciemnoniebieski paseczek łączący się na karku. Skrzydła i ogon niebieskie, grzbiet oliwkowy, pierś i brzuch żółte. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, czapeczka na głowie samca jest nieznacznie jaskrawsza. W Polsce szeroko rozpowszechniony gatunek lęgowy. Zamieszkuje lasy, parki, ogrody, zadrzewienia. Gniazduje w dziuplach, zajmuje też skrzynki lęgowe. W okresie V-VI składa 8-13 jaja, które wysiaduje wyłącznie samica przez 13-16 dni. Wyprowadza 1-2 lęgi w roku. Gatunek częściowo osiadły. Pożywienie: owady (głównie gąsienice), zimą także nasiona. Liczebność w Polsce szacowana na 500000-1000000 par. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), system kojarzeń polegający na okresowym lub stałym współżyciu jednego samca z jedną samicą. U niektórych gatunków (np. niektóre ptaki, ssaki i ryby) monogamia jest stałą cechą wszystkich osobników (gatunek monogamiczny). Większość (ponad 90%) ptaków jest monogamiczna w sensie społecznym, a nie genetycznym. Posiadanie jednego gniazda przez jednego samca i jedną samicę nie oznacza, że samiec zapładnia wyłącznie tę samicę, z którą ma gniazdo – wiele piskląt w przeciętnym gnieździe nie pochodzi od samca, do którego należy gniazdo (np. u sikor czy wodniczki).

(zoologia leśna, ptaki), (łac. Charadrius morinellus, ang. Dotterel) ptak z rodziny Charadriidae (sieweczkowate), rzędu Charadriiformes (siewkowe). Długość ciała 20,5-24 cm, masa ciała 86-130 g. Należy do nielicznych gatunków, u których występuje poliandria, czyli odwrócenie ról płciowych (poza mornelem charakteryzuje także płatkonogi). Samica ubarwiona jest bardziej kontrastowo od samca, i to samiec zajmuje się lęgiem. W szacie godowej ptak ma rdzawy spód z czarną plama na brzuchu, bardziej wyrazistą u samicy. Na głowie długa biała brew sięgająca aż na kark, a na piersi biało-czarna półobroża. Młode ubarwione maskująco, ale z zaznaczona brwią i półobrożą. Zamieszkuje skandynawskie góry, powyżej granicy lasu. W Polsce regularnie choć bardzo nielicznie przelotny. Kiedyś gnieździł się w Karkonoszach, później sporadycznie w Tatrach. Brak stwierdzeń lęgów po 1990 roku. Gniazdo zakłada na ziemi. W czerwcu składa 2-3 jaja, które wysiaduje wyłącznie samiec przez 24-28 dni. Zagniazdownik, pisklęta wykluwają się pokryte puchem i są od razu gotowe do opuszczenia gniazda. Wyprowadza jeden lęg w roku. Gatunek wędrowny, przeloty IV-V i VIII-IX, zimuje w północnej Afryce. Pożywienie: owady i pająki. Gatunek objęty ochroną ścisłą.

(zoologia leśna, ptaki), tarcza kostna, pokrywająca większą część brzusznej strony ciała ptaka, tworząca przednią część klatki piersiowej; na mostku mają swe przyczepy mięśnie poruszające skrzydłami.