Lasy Państwowe
Logo Encyklopedii Leśnej

Dział

Botanika leśna

Ilość znalezionych haseł: 577

Drzewa i krzewy

borówka

(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Vaccinium) rodzaj z rodziny  wrzosowatych (Ericaceae); ok. 300 gatunków, głównie na półkuli północnej w strefie arktycznej i umiarkowanej. W Polsce 4 gatunki i 1 mieszaniec międzygatunkowy. Borówka czarna (Vaccinium myrtillus L.) – krzewinka o pędach graniastych i liściach sezonowych, jajowatych lub eliptycznych; kwiaty pojedyncze o koronie beczułkowatej. Owoc – granatowoczarna, kulista jagoda. Powszechny gatunek w borach sosnowych, świerkowych, jodłowych oraz w zaroślach kosodrzewiny i w borówczyskach górskich. Borówka brusznica(Vaccinium vitis-idaea L.) – zawsze zielona krzewinka  o pędach obłych i liściach odwrotniejajowatych z podwiniętym brzegiem. Kwiaty 4-krotne, w gronach. Owoce czerwone. Występuje z reguły na siedliskach bardziej suchych niż borówka czarna. Borówka bagienna (Vaccinium uliginosum L.) – niski krzew o pędach obłych w młodości owłosionych. Liście odwrotniejajowate lub zaokrąglone, od spodu sinoniebieskie. Kwiaty pojedyncze lub w gronach, białe lub jasnoróżowe. Owoce granatowe z sinym nalotem; miąższ białawy. Występuje na torfowiskach wysokich i w borach bagiennych. Borówka halna (Vaccinium gaultherioides Bigelow) – diploid, gatunek wysokogórski podobny do borówki bagiennej, która jest tetraploidem. Bardzo rzadki mieszaniec borówki czarnej i brusznicy – Vaccinium ×intermedium Ruthe ma cechy pośrednie między tymi gatunkami.   

Zobacz więcej...

Drzewa i krzewy

brzoza

(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Betula) rodzaj z rodziny  brzozowatych (Betulaceae); ok. 40 gatunków na półkuli północnej. W Polsce 4 szeroko ujmowane gatunki oraz kilka taksonów o trudnej do jednoznacznego ustalenia pozycji systematycznej. Brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth) – drzewo do 30 m wys. Gałązki w koronach starych drzew zwisające. Korowina w pierwszych latach ciemna, później biała, u starszych drzew w nasadzie pnia gruba i głęboko podłużnie spękana i dlatego prawie czarna. Pędy roczne pokryte brodawkami (zwłaszcza u okazów młodych), bez owłosienia. Liście 3-7 cm dł. w zarysie trójkątne lub rombowe, zwykle z długo wyciągniętym i zaostrzonym wierzchołkiem oraz prostą lub klinowatą nasadą, na brzegach podwójnie piłkowane, nagie. Klapy boczne łusek owocowych zagięte ku dołowi. Zasięg eurosyberyjski obejmujący niemal całą Europę (bez południowych rejonów Hiszpanii, Włoch i Grecji oraz północno-wschodnich obszarów Półwyspu Skandynawskiego), zachodnią i środkową Syberię, a także Kaukaz, w górach do 2176 m n.p.m. W Polsce najbardziej pospolity gatunek brzozy, występujący przeważnie jako drzewo domieszkowe w borach (suchych i świeżych, rzadziej wilgotnych) oraz w ubogich zbiorowiskach lasów liściastych. Brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh.) – drzewo do 30 m wysokości. Gałązki w koronach drzew wzniesione (nie zwisające).  Korowina dojrzałych okazów biała, często aż do nasady pnia, złuszczająca się okrężnie. Pędy roczne gęsto owłosione, bez brodawek. Liście jajowate lub romboidalnojajowate, z nasadą zaokrągloną, o brzegu nierównomiernie płytko piłkowanym, z kępkami włosków w kątach nerwów. Klapy boczne łusek owocowych najczęściej skierowane w bok lub lekko wzniesione do góry. Zasięg podobny jak gatunku poprzedniego, lecz sięga dalej na wschód (po wschodnią Syberię). W Polsce częsty w borach wilgotnych i bagiennych, znacznie rzadszy od brzozy brodawkowatej na siedliskach świeżych. W polskiej florze brzoza omszona reprezentowana jest przez dwa podgatunki: typowy występujący na nizinach – Betula p. subsp. pubescens (opis powyżej) i karpacki (brzoza karpacka) o pędach i liściach nagich, rosnący w Sudetach i Tatrach – Betula p. subsp. carpatica (Wild.) Asch. & Graebn. Brzoza niska (Betula humilis Schrank) – krzew do 2,5 m wysokości o miotełkowatych gałęziach. Pędy pokryte bardzo drobnymi brodawkami. Liście małe, 1-3 cm dł., jajowate lub okrągławe, na wierzchołku zaostrzone lub tępe,  o brzegach nieregularnie piłkowanych, obustronnie zielone i nagie lub tylko w młodości drobno omszone, zwłaszcza na nerwach. Owocostany krótkie, do 1 cm dł. Łuski owocowe z bocznymi klapami krótszymi od klapy środkowej. Zasięg borealno-euro-syberyjski, od północno-wschodnich Niemiec przez północną i wschodnią Polskę po wschodnią Syberię i północną Mongolię. Oderwane stanowiska w Alpach oraz we wschodnich i południowych Karpatach. W Polsce relikt późnoglacjalny, występujący głównie na torfowiskach niskich i przejściowych Pomorza, Podlasia i Lubelszczyzny oraz Wielkopolski i Białostocczyzny. Gatunek chroniony, lokalnie bardzo zagrożony z powodu osuszania siedlisk wilgotnych. Brzoza karłowata (Betula nana L.) –  niski krzew do 1,5 m wysokości. Pędy cienkie, młode omszone, starsze nagie i bez brodawek. Liście małe, do ok. 1,5 cm dł., okrągławe, karbowane lub tępo ząbkowane, młode lepkie i omszone pod spodem. Owocostany bardzo krótkie, do 1,2 cm dł., podniesione. Łuski owocowe z podniesionymi klapami bocznymi. Występowanie – arktyczne rejony Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Europie poza zwartym zasięgiem także Alpy, Karpaty, i Środkowe Pogórze Niemieckie. W Polsce relikt glacjalny występujący na torfowiskach wysokich, w trzech rezerwatach: „Linie” koło Dąbrowy Chełmińskiej, „Topielisko” koło Zieleńca w Kotlinie Kłodzkiej i „Hala Izerska” koło Świeradowa. Gatunek chroniony. Brzoza ojcowska (Betula × oycoviensis Besser) – takson mieszańcowego pochodzenia (Betula pendula ×Betula szaferi) opisany z Hamerni koło Ojcowa, znany ze Skandynawii, Danii, Czech, Ukrainy i Rumunii; w Polsce potwierdzony ostatnio w Sudetach, w okolicach Krakowa, na Wyżynie Sandomierskiej i w Beskidzie Wyspowym. Gatunek chroniony. Brzoza Szafera (Betula szaferi Jentys-Szaferowa ex Staszk.) – jedna z form rodzicielskich brzozy ojcowskiej znaleziona w Dolinie Kobylańskiej koło Krakowa i na górze Skiełek w Beskidzie Wyspowym, opisana w randze gatunku w 1986 roku.   

Zobacz więcej...

Drzewa i krzewy

buk

(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Fagus) rodzaj z rodziny bukowatych (Fagaceae) reprezentowany przez ok. 10 gatunków w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce 1 gatunek – buk pospolity, buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.). Drzewo do 50 m wysokości. Korowina gładka, jednolicie popielatoszara. Pędy cienkie, zygzakowate, jasnobrązowe (ciemniejsze od strony nasłonecznionej), przy wierzchołku oraz w węzłach szaro owłosione. Pąki duże, wrzecionowate (kwiatowe szersze od liściowych), ostro zakończone, odstające od pędu. Łuski jasnobrązowe, w części wierzchołkowej ciemniejsze, pokryte szarymi, przylegającymi włoskami. Liście eliptyczne lub jajowate, 5-10 cm dł., na brzegu pofalowane i owłosione, całobrzegie lub słabo ząbkowane. Blaszki początkowo jasnozielone, obustronnie owłosione, później tylko z włoskami na nerwach po dolnej stronie, z wierzchu ciemnozielone i błyszczące. Kwiaty rozdzielnopłciowe, męskie w zwisających główkach, żeńskie zwykle po 2, wzniesione,  otoczone srebrzysto owłosioną okrywą. Owoce (orzeszki) trójgraniaste, po 2-3 w zdrewniałych, „kolczastych” okrywach (miseczkach) pękających 4 klapami. Zasięg obejmujący środkową, południową i zachodnią Europę. W południowej części zasięgu gatunek górski (do 2400 m n.p.m. na zboczach Etny), a w części północnej – nizinny. W Polsce północno-wschodnia granica zasięgu wzdłuż linii Węgorzewo - Olsztyn – Bydgoszcz – Poznań – Warszawa – Lublin – Tomaszów Lubelski. W górach do 1305 m n.p.m. (Babia Góra). Drzewo klimatu umiarkowanego o charakterze oceanicznym. Występuje na siedliskach żyznych i średnio żyznych, świeżych lub słabo wilgotnych. Tworzy lasy bukowe – żyzne i kwaśne buczyny górskie oraz niżowe.

Zobacz więcej...
Kontakt

Szybki kontakt