Dział
Botanika leśna
Ilość znalezionych haseł: 577
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Chamaedaphne) rodzaj z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), do którego należy tylko 1 gatunek – chamedafne północna (Chamedaphne calyculata (L.) Moench) – zawsze zielona krzewinka o wys. do 0,5 m i łukowatych, tarczkowato owłosionych pędach. Liście wąskoeliptyczne lub lancetowate, całobrzegie, lekko na brzegach podwinięte, od spodu szarozielone, rdzawo owłosione. Kwiaty w zwisających, szczytowych, jednostronnych gronach, białe. Owocem torebka. Zasięg wokółbiegunowy obejmujący Europę, Azję i Amerykę Północną. W Polsce relikt postglacjalny, znany dawniej z kilkunastu stanowisk, z których ostatnio potwierdzono dziewięć znajdujących się w Kampinoskim i Drawieńskim Parku Narodowym, w Borach Tucholskich, na Mazurach i Polesiu Lubelskim. Gatunek chroniony.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Taxus) rodzaj z rodziny cisowatych(Taxaceae) obejmujący 7 gatunków, w Polsce 1 gatunek cis pospolity (Taxus baccata L.). Drzewo do 20 m wysokości albo krzew. Kora cienka, czerwonobrązowa, złuszczająca się nieregularnymi płatami. Pędy do 3 roku zielone, bruzdkowane. Pąki zróżnicowane na wegetatywne i kwiatowe (roślina dwupienna, kwitnie wczesną wiosną przed rozwojem liści). Igły 2-3 cm dł., na pędach bocznych ułożone grzebieniasto, u nasady lekko wygięte, na szczycie zaostrzone, po górnej stronie ciemnozielone i błyszczące, a od spodu jasnozielone i matowe. Nasiona ciemnobrązowe, lekko spłaszczone, otoczone od dołu i z boków czerwoną, mięsistą osnówką. Wszystkie części oprócz osnówki zawierają trujący alkaloid taksynę. Drewno nie zawiera żywicy. Zasięg obejmuje prawie całą Europę (bez części wschodniej) oraz północną Afrykę i Azję Mniejsza po północny Iran i Kaukaz. W Polsce wschodnia granica zasięgu. Gatunek objęty ochroną ścisłą. Pierwszy akt prawny zakazujący wycinania cisów wydany został przez Władysława Jagiełłę w 1423 roku. Obecnie najliczniejsze stanowisko w naszym kraju znajduje się w Borach Tucholskich i chronione jest w rezerwacie „Cisy Staropolskie im. L. Wyczółowskiego” w Wierzchlesie. Rośnie tam blisko 3 tys. cisów.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Chamaecyparis) rodzaj z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae) i podrodziny cyprysowych (Cupressoideae) obejmujący 6-7 gatunków występujących w Ameryce Północnej i wschodniej Azji. Do naszych lasów stosunkowo najczęściej wprowadzano dwa gatunki. Cyprysik Lawsona [Chamaecyparis lawsoniana (A. Murray) Parl.] – drzewo do 50 m wysokości. Gałązki wachlarzowate, na końcach zwisające, niebieskawozielone. Liście łuskowate, na wierzchołkach krótko zaostrzone (mniej kłujące niż u cyprysika groszkowego Chamaecyparis pisifera), na dolnej stronie pokryte białym nalotem woskowym o najbardziej intensywnym zabarwieniu w miejscach styku łusek (wzór w kształcie litery X). Pylniki czerwone. Szyszki o średnicy 7-8 mm, przed dojrzeniem jasnoniebieskie od nalotu woskowego. Ojczyzna – USA, niewielki obszar u wybrzeży Oceanu Spokojnego w południowo-zachodniej części stanu Oregon i północno-zachodniej Kalifornii, lokalnie do 1700 m n.p.m. Tam ważny gatunek produkcyjny o cennym drewnie, wykorzystywanym m. in. w budownictwie, do wyrobu mebli i podkładów kolejowych. Dawniej sadzony w lasach, lecz bez zadowalających rezultatów (słaba jakość techniczna drzew, wrażliwość na niskie temperatury i mała odporność na hubę korzeniową). Cyprysik groszkowy [Chamaecyparis pisifera (Siebold & Zucc.) Endl.] – drzewo do wys. 50 m. Gałązki na końcach zwisające, od góry ciemnozielone, błyszczące, przy dotyku kłujące. Łuski równej długości z odstającymi i ostrymi wierzchołkami, pod spodem pokryte plamkami nalotu woskowego o jednolitym zabarwieniu. Szyszki małe, wielkości ziaren grochu, przed dojrzeniem jasnozielone, bez nalotu woskowego, później brązowe bez połysku. Tarczki pomarszczone. Zasięg – środkowa i południowa część Japonii, 600-1500 m n.p.m. W ojczyźnie ważne drzewo leśne o dużym znaczeniu gospodarczym. Dość często spotykane u nas w parkach i na cmentarzach. Dawniej wprowadzane też do lasów, gdzie rośnie wprawdzie lepiej niż inne gatunki cyprysików, jednak nie znalazł zastosowania na skalę gospodarczą.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Taxodium) rodzaj z rodziny cypryśnikowatych (Taxodiaceae), do którego należy jeden wielopostaciowy gatunek – cypryśnik błotny.(Taxodium distichum Rich.). Drzewo do 50 m wysokości. Pień zwykle silnie zbieżysty. Korona początkowo stożkowa, potem szeroko zaokrąglona. Pędy dwojakiego rodzaju: szczytowe, zakończone pąkiem i drewniejące oraz boczne, bez pąka i corocznie opadające. Igły sezonowe, ułożone skrętolegle i rozłożone grzebieniasto, miękkie, jasnozielone, przebarwiające się jesienią na kolor brązowy. Szyszki kuliste, 2-3 cm średnicy, rozpadające się po dojrzeniu. Charakterystyczne są korzenie powietrzne, tzw. pneumatofory, które wyrastają z korzeni podziemnych ponad powierzchnię gleby. Przypisuje się im różne funkcje, np. pobieranie tlenu, gromadzenie substancji zapasowych i stabilizacja drzew na siedliskach bagiennych. Występowanie – rejony południowo-wschodnie USA: Luizjana, Teksas, Arkansas, Karolina, Maryland, Floryda; bagna oraz tereny zalewane – doliny rzek i obrzeża jezior. Oryginalne drzewo ozdobne, wytrzymałe na mrozy, dawniej dość często sadzone w parkach, zwykle na glebach wilgotnych, na których rośnie najlepiej.
Zobacz więcej...
(botanika roślin, drzewa i krzewy leśne), (Padus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny śliwowych (Prunoideae) obejmujący kilkanaście gatunków w Europie, Azji i w Ameryce Północnej. Ostatnio często włączany do rodzaju Prunus. W Polsce jeden gatunek – czeremcha pospolita, czeremcha zwyczajna (Padus racemosa L. = Prunus padus L.). Krzew lub drzewo do 15 m wys. Pędy ciemnobrązowe, w młodości krótko owłosione, pokryte podłużnymi, popielatymi przetchlinkami. Pąki stożkowate, ostro zakończone, z brązowymi, szaro, pergaminowo obrzeżonymi łuskami. Liście jajowatoeliptyczne lub odwrotniejajowate, 6-12 cm długości, krótko zaostrzone, u nasady sercowate, na brzegu ostro piłkowane. Blaszki po górnej stronie pomarszczone i ciemnozielone, pod spodem szarozielone lub niebieskawe, z kępkami włosków wzdłuż nerwu głównego i w kątach nerwów. Nerwacja liści bardzo wyraźna; nerwy boczne nie dochodzą do brzegu blaszki lecz są łukowato wygięte i połączone ze sobą. Ogonek z 2 zielonymi gruczołkami. Kwiaty białe w gronach, początkowo wyprostowanych, później zwisających, rozwijają się w maju. Owoce (pestkowce) czarne i błyszczące. Występowanie – prawie cała Europa, bez południowej Wielkiej Brytanii, zachodniej Francji, Półwyspu Iberyjskiego oraz południowych Bałkanów i południowo-zachodniej Skandynawii. Poza Europą: północna Afryka oraz zachodnia i środkowa Azja. W Polsce na całym obszarze, w górach do 1150 m n.p.m. (Gorce). Żyzne i wilgotne siedliska lasów łęgowych oraz niskich grądów. Gatunek pospolity w łęgach wiązowo-jesionowych i jesionowo-olszowych, a także częsty w zbiorowiskach zaroślowych w dolinach rzek i strumieni oraz nad jeziorami. Bardzo częstym i dziczejącym w lasach gatunkiem jest cz. późna, cz. amerykańska [Padus serotina (Ehrh.) Borkh. = Prunus serotina Ehrh.]. Drzewo do 40 m wysokości, u nas często także wysoki krzew. Korowina na młodych pniach gładka, na starszych tarczkowato spękana i łuszcząca się. Pędy ciemnobrązowe, od strony zacienionej zielonkawe, nagie i pokryte licznymi, drobnymi, okrągłymi, szarymi przetchlinkami. Rdzeń kremowy. Pąki małe, stożkowate i ostro zakończone. Łuski brązowo-zielone o brzegach ciemnobrązowych. Liście eliptyczne, do 15 cm długości, na wierzchołku zaostrzone, u nasady klinowate, brzegiem drobno, gruczołkowato piłkowane. Blaszki skórzaste, z wierzchu błyszczące, pod spodem wzdłuż nerwu głównego rudawo owłosione. Kwiaty w wyprostowanych gronach rozwijają się późno, zwykle pod koniec maja lub w czerwcu, około 2-3 tygodni po czeremsze pospolitej. Owoce początkowo czerwone, po dojrzeniu czarne. Występowanie – rozległy zasięg we wschodniej i południowej części Ameryki Północnej obejmujący południowo-wschodnie krańce Kanady oraz blisko połowę powierzchni USA, od stanów Minnesota i Maine na północy, po Teksas i Florydę na południu. Ponadto Arizona i Nowy Meksyk w USA oraz Meksyk i Gwatemala. Gatunek o szerokiej skali ekologicznej, występujący na niżu i w górach (do 1500 m n.p.m. w Apallachach), w różnych regionach klimatycznych oraz na glebach jałowych, średnio żyznych i żyznych. Dość ważne drzewo w leśnictwie amerykańskim, którego drewno wykorzystywane jest między innymi do wyrobu luksusowych mebli, boazerii i wykładzin. Gatunek sprowadzony do Polski w 1813 roku. Ma niewielkie wymagania glebowe, jest umiarkowanie światłożądny, odporny na mrozy, suszę i zanieczyszczenia powietrza. Dawniej powszechnie sadzony w lasach, jednak bez pozytywnych rezultatów produkcyjnych. Zawiódł także jako domieszka biocenotyczna, gdyż na siedliskach ubogich rośnie bardzo słabo. Łatwo odnawia się z nasion oraz odrośli stając się często ekspansywnym i uciążliwym chwastem w uprawach leśnych. Innym, podobnym gatunkiem obcym, zadomowionym w Polsce jest czeremcha wirginijska [Padus virginiana (L.) M.Roem = Prunus virginiana L.].
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Cerasus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny śliwowych (Prunoideae). Ostatnio często włączany do rodzaju Prunus. Obejmuje około 60 gatunków w Europie, Azji i Ameryce Północnej W Polsce 2 gatunki. Czereśnia ptasia, trześnia [Cerasus avium (L.) Moench = Prunus avium (L.) L.] – drzewo do 20 m wysokości z szeroką koroną i charakterystycznie złuszczającą się okrężnie korowiną. Pędy grube z licznymi krótkopędami i gęstymi skupieniami dużych pąków kwiatowych. Liście jajowate do eliptycznych, podwójnie piłkowane, z gruczołkami na ogonku. Kwiaty białe, po 3-6 w baldaszkach, na długich szypułkach. Owoce – pestkowce – kuliste, od czerwonych do prawie czarnych, u dzikich drzew małe i często niesmaczne. Występowanie – środkowo-wschodnia Europa, Kaukaz, Zachodnia Azja; u nas głównie w południowych rejonach kraju, zwłaszcza na pogórzach, najczęściej w lasach liściastych. Wiśnia karłowata, wisienka stepowa (Prunus fruticosa Pall.) – krzew do 1,5 m wysokości wytwarzający odrosty korzeniowe. Pędy cienkie, wiotkie, brązowoszare, w młodości owłosione, później nagie. Pąki drobne, jajowate, kwiatowe grubsze od liściowych. Liście odwrotnie jajowate do eliptycznych, na długopędach 4-5 cm długości, a na krótkopędach 2-3 cm długości, w nasadzie klinowate, na wierzchołku słabo zaostrzone lub tępe. Blaszki skórzaste, ciemnozielone, obustronnie nagie, na brzegu drobno, tępo gruczołowato piłkowane. Kwiaty po 2-4 na krótkopędach, rozwijają się razem z liśćmi w kwietniu-maju. Owoce (pestkowce) kuliste, do 1 cm średnicy, ciemnoczerwone, lśniące, kwaśne. Gatunek pontyjski o zasięgu rozciągniętym na południu Eurazji, od południowo-zachodniej Syberii do południowej części Europy Środkowej, po rejon górnego Renu. W Polsce osiąga północno-zachodnią granicę zwartego zasięgu. Większość stanowisk skupiona jest na Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Zachodniowołyńskiej i Polesiu Wołyńskim, w okolicach Przemyśla oraz w środkowej części Wyżyny Małopolskiej i w południowo-wschodnich rejonach Wyżyny Radomskiej. Poza tym pojedyncze stanowiska znajdują się w okolicach Torunia, Inowrocławia, Gostynia i Bielinka nad Odrą. Na wschodzie całkowitego zasięgu geograficznego wiśnia karłowata występuje w strefie stepu i lasostepu, natomiast na zachodzie – w niestrefowych, kserotermicznych zbiorowiskach zaroślowych. Na terenie Polski najczęściej jest składnikiem ciepłolubnych zarośli występujących na odsłoniętych wzgórzach i zboczach jarów oraz na krawędziach dolin rzecznych, zwykle na stanowiskach o wystawie południowej. Spotykana jest także w ciepłolubnych dąbrowach i w zbiorowiskach okrajkowych na obrzeżach tych lasów. Podlega ochronie gatunkowej. W „Polskiej czerwonej księdze roślin” zaliczony do kategorii taksonów narażonych. Jednym z najważniejszych, lecz do niedawna niedocenianych, czynników zagrożenia wiśni karłowatej jest krzyżowanie z uprawianą w sadach wiśnią pospolitą (Cerasus vulgaris Mill. = Prunus cerasus L.) i ekspansja form hybrydogennych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Quercus) rodzaj z rodziny bukowatych (Fagaceae) obejmujący ok. 600 gatunków, niemal wyłącznie na półkuli północnej. W Polsce dwa gatunki oraz jeden o dyskusyjnym statusie w naszej florze. Dąb szypułkowy (Quercus robur L.). Drzewo do 50 m wysokości. Pąki szczytowe krótkie, jajowate, na wierzchołku przytępione, nieco 5-graniaste. Liście o dł. 5-12 cm, w zarysie odwrotniejajowate, nieregularnie klapowane, w nasadzie sercowate („uszkowate”). Blaszki na krótkich ogonkach, do 6-8 mm długości, nagie. Nerwy boczne dochodzą zarówno do wrębów jak i do szczytów klap. Żołędzie w zarysie owalnowalcowate ze spłaszczoną nasadą, osadzone na długich szypułkach. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem południowej części Półwyspu Iberyjskiego, Sycylii, Korsyki, północnej Skandynawii i północno-zachodniej Rosji. Ponadto Krym, Kaukaz i północny Iran. Wschodnie krańce zasięgu znajdują się na południowym Uralu i w środkowym biegu Wołgi. W górach Kaukazu do 1800 m n.p.m., w Karpatach do 1300 m n.p.m. Na terenie Polski pospolity gatunek na całym niżu i na pogórzu, do 600 m n.p.m. Jest bardziej światłożądny, ale mniej wymagający w stosunku do temperatury niż dąb bezszypułkowy Quercus petraea. Należy do drzew o dużych wymaganiach glebowych. Najlepiej rośnie na glebach zasobnych, świeżych i wilgotnych, gliniastych oraz gliniasto-piaszczystych. Najważniejszą rolę odgrywa w drzewostanach grądów, łęgów, dąbrów i sosnowo-dębowych borów mieszanych. Dąb bezszypułkowy [Quercus petraea (Matt.) Liebl.]. Drzewo do 40 m wysokości. Pąki szczytowe wydłużone, obłe, na wierzchołku zaostrzone. Liście w zarysie odwrotniejajowate, 5-12 cm dł., regularnie klapowane, w nasadzie zwykle klinowate. Blaszki na wyraźnych ogonkach, do 2,5 cm dł., od spodu na nerwach owłosione. Nerwy boczne dochodzą prawie wyłącznie do szczytów klap. Żołędzie w zarysie jajowate z zaokrągloną nasadą, osadzone na bardzo krótkich szypułkach lub siedzące. Występowanie – środkowa i zachodnia Europa (z wyjątkiem południowej Hiszpanii), południowa Skandynawia, Azja Mniejsza, Kaukaz i Iran. Wschodnia granica zasięgu przebiega od Kaliningradu przez Białystok, Brześć, Krzemieniec i dalej do ujścia Dniepru, a następnie przez Krym do Kaukazu. W górach Iranu do 2400 m n.p.m. (Elbrus), w Alpach do 1800 m n.p.m. Na terenie Polski na całym niżu z wyjątkiem najbardziej północno-wschodnich rejonów kraju, w górach do ok. 600 m n.p.m. W porównaniu z dębem szypułkowym dąb bezszypułkowy jest bardziej ciepłolubny, dłużej znosi ocienienie w młodości i ma mniejsze wymagania w stosunku do wilgotności oraz żyzności gleb. Jest gatunkiem lasotwórczym w ubogich grądach, świetlistych i kwaśnych dąbrowach, lasach bukowo-dębowych oraz borach mieszanych. Dąb omszony (Quercus pubescens Willd.) – drzewo do 25 m wysokości, często wielopniowe i nisko ugałęzione. Pędy owłosione. Liście odwrotnie lub podłużniejajowate, 4-12 cm długości, wrębne lub klapowane, młode obustronnie owłosione, później z wierzchu łysiejące, spodem filcowate i szarozielone. Nasada krótko klinowata lub sercowata. Ogonek 5-12 mm długości. Żołędzie do połowy objęte filcowatą miseczką. Miseczki na krótkich szypułkach lub siedzące. Występowanie – prawie cała południowa Europa z wyjątkiem Portugalii, środkowej i południowej Hiszpanii oraz południowej Sardynii i Sycylii. Ponadto Krym, Kaukaz i Azja Mniejsza. W środkowej Europie północna granica zawartego zasięgu przebiega przez Niemcy, Czechy i Słowację. W Polsce jedyne, reliktowe stanowisko, najbardziej wysunięte na północ, znajduje się w Bielinku na stromych zboczach pradoliny Odry. Pochodzenie dębu omszonego w tym miejscu nie jest całkowicie wyjaśnione. Istnieją przypuszczenia, że został on tam zawleczony przez ludzi po raz pierwszy już w średniowieczu.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Pseudotsuga) rodzaj z rodziny sosnowatych (Pinaceae); 4-6 gatunków na zachodzie Ameryki Północnej i we wschodniej Azji. W Polsce uprawiany jest jeden gatunek – daglezja zielona, jedlica Douglasa [Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco], dzielony zwykle na dwie odmiany geograficzne: Pseudotsuga menziesii var. menziesii – odmiana typowa (nominatywna) i Pseudotsuga menziesii var. glauca (Mayr) Franco – odmiana sina. Pseudotsuga menziesii var. menziesii – jedno z najwyższych drzew, dorastające do 90 m wys., a maks. do 117 m. Kora w młodości gładka z wyraźnymi pęcherzami żywicznymi, u starych okazów gruba i głęboko spękana. Pąki wrzecionowate, ostro zakończone, ze śladami żywicy lub bez niej. Igły prawie równowąskie, spłaszczone, na wierzchołku lekko zaostrzone, zielone, z dwoma białymi paskami nalotu woskowego od spodu. Ułożenie igieł grzebieniaste. Szyszki z długimi, na wierzchołku trójzębnymi, mocno wystającymi łuskami wspierającymi, przylegającymi do łusek nasiennych. Występowanie – USA i Kanada – szeroki pas przybrzeżny nad Pacyfikiem, od Kolumbii Brytyjskiej po Kalifornię, od poziomu morza do 1800 m n.p.m. Najważniejsze drzewo leśne zachodniej części Ameryki Północnej. Pseudotsuga menziesii var. glauca – drzewo niższe od poprzedniego, do 40 m wys. Od odmiany typowej różni się przede wszystkim bardziej nastroszonymi, sztywniejszymi i krótszymi igłami, które pokryte są nalotem woskowym (zabarwienie niebieskawe) oraz szyszkami, których trójzębne łuski wspierające są odstające lub odwinięte w kierunku nasady. Odmiana górska występująca w głębi lądu, od Alberty i Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie i Montany w USA do Meksyku, 600-3000 m n.p.m. Gatunek sprowadzony do Europy w 1827 (Anglia), do Polski ok. 1830 (Niedźwiedź k. Krakowa). W odmianie typowej jest jednym z najszybciej rosnących drzew iglastych na terenie środkowej Europy, zwłaszcza w rejonach o wilgotnym i łagodnym klimacie morskim. W leśnictwie uważany obecnie za najcenniejsze drzewo obcego pochodzenia, które ze względu na wysoką produkcyjność i wartościowe drewno zalecane jest do uprawy niemal w całej Polsce, za wyjątkiem obszarów północno-wschodnich, znajdujących się pod wpływem klimatu kontynentalnego. Odmiana sina, mimo że lepiej znosi niedostatek wilgotności i mrozy, nie nadaje się do lasów głównie z powodu znacznie wolniejszego wzrostu. Jest natomiast bardziej dekoracyjna i cenniejsza dla terenów zieleni.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Dryas) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny różowych (Rosoideae) z dwoma gatunkami występującymi w obszarach arktycznych i górskich półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek. Dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala L.) – niska, zawsze zielona krzewinka, tworząca rozległe, silnie zwarte płaty. Liście skórzaste i pomarszczone, 1-2 cm długości, na brzegu grubo karbowane, od spodu gęsto owłosione. Kwiaty obupłciowe, lub rozdzielnopłciowe, białe, 8-płatkowe, osadzone na długich (3-12 cm) szypułkach, rozwijają się w maju. Owoce zbiorowe, składające się z drobnych orzeszków z pierzasto owłosionymi szyjkami słupków. Występowanie – wokółbiegunowe w Europie i Ameryce Północnej. W Polsce – Tatry i Pieniny (murawy wysokogórskie na skałach wapiennych). Relikt glacjalny.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Cornus) rodzaj z rodziny dereniowatych (Cornaceae) obejmujący około 45 gatunków w większości występujących w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, rzadko w tropikalnej Afryce i Ameryce Południowej. W Polsce jeden gatunek. Dereń świdwa (Cornus sanguinea L.). Krzew do 5 m wysokość, rzadko niskie drzewko. Pędy cienkie, na przekroju poprzecznym koliste, dwubarwne, od strony nasłonecznionej purpurowe, pod spodem zielone. Pąki na trzonkach, bezłuskie, pokryte rudawoszarym kutnerem, liściowe węższe od kwiatowych. Liście szerokojajowate, obustronnie zielone i owłosione. Górna para nerwów bocznych osadzona poniżej połowy długości blaszki. Kwiaty białe zebrane w gęste podbaldachy, rozwijają się w maju i czerwcu. Owoce (pestkowce) małe, granatowe lub czarne. Występowanie – prawie cała Europa z wyjątkiem północnej części Wielkiej Brytanii oraz północnej Skandynawii. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 750 m n.p.m. Siedliska żyznych i wilgotnych lasów liściastych. Gatunek podszytowy w lasach łęgowych i w niskich grądach. Na siedliskach tych zbiorowisk częsty składnik zarośli krzewiastych. Częsty w uprawie oraz dziczejący w lasach łęgowych jest dereń rozłogowy, gatunek bardzo podobny do derenia białego Cornus alba L., od którego różni się przede wszystkim zaokrąglonymi, obustronnie tępymi pestkami. Tworzy gęste zarośla dzięki zdolności do zakorzeniania pokładających się pędów. Wbrew polskiej nazwie nie wytwarza rozłogów. Ma szeroki zasięg we wschodniej i środkowej Ameryce Północnej.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Carpinus) rodzaj z rodziny leszczynowatych (Corylaceae) obejmujący około 35 gatunków występujących w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce 1 gatunek. Grab pospolity, grab zwyczajny (Carpinus betulus L.). Drzewo do 25 m wysokości. Korowina przez długi czas gładka, popielata z ciemnymi, podłużnymi smugami. Pień na przekroju poprzecznym falisty. Pędy nieco zygzakowate, ciemnoszare, w młodości owłosione, później nagie. Pąki jajowate, przylegające do pędu, liściowe mniejsze od kwiatowych. Łuski dwubarwne, dołem zielone, w górnej części jasnobrązowe i owłosione. Liście podłużniejajowate lub jajowate, do 15 cm dł, na wierzchołku ostre, u nasady szerokoklinowate, zaokrąglone lub nieznacznie sercowate, na brzegach podwójnie, ostro i drobno piłkowane. Młode blaszki pofałdowane wzdłuż nerwów i gęsto owłosione, później z włoskami tylko po spodniej stronie na nerwach i w kątach nerwów. Owoce (orzeszki) podłużnie żeberkowane, przyrośnięte do trójklapowych okryw, spełniających rolę aparatu lotnego. Występowanie – środkowa, zachodnia i południowa Europa (bez Półwyspu Iberyskiego) oraz niewielkie obszary Kaukazu, połnocnej Turcji i północnego Iranu. W górach Europy do 1300 m n.p.m. (Alpy). W Polsce na całym niżu oraz na pogórzu, zwykle do 600 m n.p.m. Najwyżej położone stanowisko na wys. 900 m n.p.m. (Bieszczady). Siedliska żyznych lasów liściastych. Gatunek charakterystyczny dla lasów dębowo-grabowych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Pyrus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maloideae) obejmujący około 30 gatunków występujących w Eurazji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce jeden gatunek dziko rosnący. Grusza polna, grusza dzika, ulęgałka (Pyrus pyraster Burgsd.). Drzewo do 20 m wysokości. Pędy cierniste, cienkie, oliwkowobrązowe lub brązowe, nagie i błyszczące. Pąki jajowate, długo zaostrzone, lekko odstające od pędu. Łuski ciemnobrązowe lub czarne, na brzegach delikatnie orzęsione. Liście zwykle okrągławe lub jajowate, o blaszce do 6 cm długości, długoogonkowe (ogonki przynajmniej tej samej długości co blaszki), na brzegach drobno piłkowane. Blaszki tylko w młodości owłosione, później nagie. Kwiaty w baldaszkach, białe z filetowopurpurowymi pylnikami (jak u wszystkich grusz), rozwijają się w kwietniu-maju. Owoce (rzekome typu jabłkowatego) małe, poniżej 3 cm średnicy, kulistawe lub o słabo zaznaczonym kształcie „gruszkowatym”, zielone, żółte lub brązowe, osadzone na cienkich szypułkach do 5 cm długości, w smaku cierpkie. Zasięg trudny do ustalenia, gdyż grusze od dawna są powszechnie sadzone, łatwo się krzyżują i często dziczeją z uprawy. Przyjmuje się, że pierwotny obszar występowania gruszy pospolitej obejmował zachodnią, środkową i południową Europę oraz Azję Mniejszą, Krym i Kaukaz. W Polsce gatunek częsty na całym niżu, a rzadszy w górach. Występuje dziś przede wszystkim w zbiorowiskach zaroślowych, zwykle przy brzegach lasów oraz wśród pól i łąk. W lasach spotykany stosunkowo najczęściej w grądach, świetlistych dąbrowach i łęgach wiązowo-jesionowych. Podobnym gatunkiem jest grusza pospolita Pyrus communis L. Zalicza się do niego liczne grusze uprawne, jakie powstały w wyniku długotrwałego procesu udomawiania tych roślin. Są to mieszańce gruszy polnej i kilku innych gatunków pochodzących między innymi z południowo-wschodniej Azji. Do najważniejszych cech pozwalających na odróżnienie gruszy domowej od gruszy dzikiej należą: grube i czerwonawe gałązki, często bez cierni, liście jajowate do eliptycznych, owoce duże, ponad 3 cm dł., kształtu „gruszkowatego”, zwykle czerwonawo zabarwione i osadzone na cieńszych i krótszych szypułkach.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Crataegus) rodzaj z rodziny różowanych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maliodeae), bardzo zmienny o trudnej do jednoznacznego ustalenia liczbie gatunków. Przyjmuje się, że około 50 gatunków występuje w Europie, a około 100 w Ameryce Północnej. W Polsce 3 gatunki podstawowe oraz ich mieszańce. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) Krzew lub drzewko do 10 m wysokości. Pędy zielonawobrązowe lub brązowe, początkowo szorstko owłosione, później nagie. Ciernie krótkie, do 1 cm dł. Liście zmienne pod względem kształtu i wielkości, zwykle z 3-7-głębokimi klapami, czasami prawie pierzastosieczne, w nasadzie klinowate. Klapy całobrzegie lub tylko na szczycie z 1-3 grubymi ząbkami. Blaszki z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, po dolnej stronie sinawe i matowe. Przylistki całobrzegie lub z 1-2 ząbkami. Kwiaty z 1 szyjką słupka, białe, rozwijają się w maju i czerwcu, zwykle później niż u głogu dwuszyjkowego Crataegus laevigata. Owoce (rzekome typu głogowatego) kuliste, elipsoidalne albo jajowate z 1 orzeszkiem. Występowanie – niemal cała Europa, bez środkowej i wschodniej Skandynawii, północna Afryka oraz Azja Mniejsza i zachodnia Azja. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 1000 m n.p.m. Siedliska żyznych lasów liściastych. Świetliste dąbrowy i grądy oraz zarośla na brzegach lasów i wśród pól. Głóg dwuszyjkowy [Crataegus laevigata (Poir.) DC.]. Krzew albo niskie drzewo do 8 m wys. Pędy zielonawobrązowe lub brązowe, nagie. Ciernie do 2,5 cm dł. Liście odwrotniejajowate do szerokoeliptycznych, 3-6 cm dł., na wierzchołku tępe, u nasady klinowate lub zaokrąglone. Blaszki w górnej części z 3-5 zaokrąglonymi klapami, brzegiem karbowano-piłkowane. Przylistki gęsto piłkowano-ząbkowane. Nerwy boczne w górze lekko zakrzywione. Kwiaty z 2 lub 3 szyjkami słupka, białe, rozwijają się w maju i czerwcu, zwykle nieco wcześniej niż u głogu jednoszyjkowego Crataegus monogyna. Owoce kuliste do elipsoidalnych z 2 lub 3 orzeszkami. Występowanie – zachodnie i środkowe rejony Europy, bez Portugalii, niemal całej Hiszpanii oraz Skandynawii. W Polsce wschodnia granica zasięgu przebiegająca w przybliżeniu wzdłuż Wisły i Sanu. Rozproszone stanowiska na Pomorzu Zachodnim, Ziemi Lubuskiej, Śląsku, w Wielkopolsce oraz w Małopolsce. Siedliska żyznych lasów liściastych. Buczyny, grądy, łęgi wiązowo-jesionowe i jesionowo-olszowe, a także zbiorowiska zaroślowe na brzegach lasów oraz wśród pól. Głóg odgiętodziałkowy (Crataegus rhipidophylla Gand.) – gatunek podobny do głóg jednoszyjkowego o liściach z klapami zaostrzonymi i ostro piłkowanymi na brzegach. Działki kielicha na owocach odgięte lub wyprostowane i stulone. Występuje w rozproszeniu na terenie całego kraju w tych samych warunkach co dwa poprzednio wymienione taksony.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Gleditsia) rodzaj z rodziny strączkowych (Fabaceae) i podrodziny brezylkowych (Cesalpinioideae) obejmujący około 12 gatunków występujących w Ameryce Północnej, wschodniej Azji oraz w tropikalnej Afryce i Ameryce Południowej. W Polsce najczęściej uprawiana jest iglicznia trójcieniowa (Gleditsia triacanthos L.). Drzewo do 35 m wys. Korowina ciemna, podłużnie spękana. Na pniach często zgrupowania trójdzielnych cierni, które występują też na długopędach nad pąkami. Korona luźna i ażurowa o egzotycznym wyglądzie przypominającym prawdziwe akacje (Acacia sp.). Liście zróżnicowane na pierzaste i podwójnie pierzaste (czasami pośrednie) o dł. do ok. 15-25 cm. Owoce (niepękające strąki) długie, do 50 cm, taśmowate, skręcone, pozostają na gałęziach przez zimę i opadają wiosną. Występowanie – wschodnia część USA – od środkowej Pensylwanii na wschodzie po Nebraskę i Teksas na zachodzie oraz Alabamę, Missisipi i Luizjanę na południowym wschodzie, w górach do 1525 m n.p.m. Gatunek sporowadzony do Europy ok. 1700 r. (Anglia), do Polski ok. 1780 r. (Dobrzyca). Ze względu na oryginalne pokrój, oraz liście, owoce jest dość często uprawianym u nas drzewem ozdobnym, zalecanym do sadzenia w miastach i rejonach przemysłowych. Iglicznia zwana jest też glediczją.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Cotoneaster) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maliodeae) z około 100 gatunkami w Eurazji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce trzy gatunki. Irga pospolita (Cotoneaster integerrimus Medik.). Krzew do 2 m wysokości. Młode pędy wełnisto owłosione, później łysiejące. Liście szerokojajowate do prawie okrągłych, do 4 cm długości, na wierzchołku zaostrzone lub tępe, pod spodem białawo lub szaro, filcowato owłosione. Kwiaty różowawe. Owoce czerwone. Występowanie – Europa, Kaukaz i północna Turcja. Europejski zasięg składa się z dwóch części przedzielonych dysjunkcją. Część północna obejmuje zachodnią Skandynawię i rejony położone nad zatoką Fińską, południowa - zachodnie, częściowo środkowe oraz południowe rejony kontynentu. W Polsce relikt glacjalny, występujący na nielicznych stanowiskach w południowej części kraju. Najwyżej położone stanowisko w Tatrach – 1715 m n.p.m. Ciepłolubne zarośla, przeważnie w zagłębieniach skałek wapiennych. Irga czarna [Cotoneaster niger (Thunb.) Fr.]. Krzew podobny do irgi pospolitej Cotoneaster integerrimus, różniący się od niej przede wszystkim czarnymi owocami pokrytymi sinawym nalotem woskowym. Ma szeroki zasięg euroazjatycki rozciągający się od wybrzeży Morza Ochockiego po środkową i północną Europę. W Polsce rozproszone stanowiska, głównie na wyżynach: Krakowsko-Częstochowskiej i Kielecko-Sandomierskiej oraz w Tatrach, Pieninach i Beskidzie Sądeckim. Zarośla na skałkach wapiennych. Irga kutnerowata [Cotoneaster tomentosus (Aiton) Lindl.]. Krzew do 3 m wys. Młode pędy pokryte szarym kutnerem, później tylko na wierzchołkach owłosione. Liście szerokoelpityczne, do 6 cm długości, w górnej części pędu zaostrzone, poza tym zwykle tępe lub zaokrąglone, w młodości obustronnie owłosione, później z gęstym kutnerem po dolnej stronie. Owoce czerwone, owłosione. Występuje w górach południowej Europy i Azji Mniejszej. W Polsce gatunek bardzo rzadki, znany tylko z trzech stanowisk w Tatrach, gdzie rośnie na skałkach wapiennych.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 »
Wszystkich stron: 39
