Dział
Drzewa i krzewy
Ilość znalezionych haseł: 77
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Quercus) rodzaj z rodziny bukowatych (Fagaceae) obejmujący ok. 600 gatunków, niemal wyłącznie na półkuli północnej. W Polsce dwa gatunki oraz jeden o dyskusyjnym statusie w naszej florze. Dąb szypułkowy (Quercus robur L.). Drzewo do 50 m wysokości. Pąki szczytowe krótkie, jajowate, na wierzchołku przytępione, nieco 5-graniaste. Liście o dł. 5-12 cm, w zarysie odwrotniejajowate, nieregularnie klapowane, w nasadzie sercowate („uszkowate”). Blaszki na krótkich ogonkach, do 6-8 mm długości, nagie. Nerwy boczne dochodzą zarówno do wrębów jak i do szczytów klap. Żołędzie w zarysie owalnowalcowate ze spłaszczoną nasadą, osadzone na długich szypułkach. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem południowej części Półwyspu Iberyjskiego, Sycylii, Korsyki, północnej Skandynawii i północno-zachodniej Rosji. Ponadto Krym, Kaukaz i północny Iran. Wschodnie krańce zasięgu znajdują się na południowym Uralu i w środkowym biegu Wołgi. W górach Kaukazu do 1800 m n.p.m., w Karpatach do 1300 m n.p.m. Na terenie Polski pospolity gatunek na całym niżu i na pogórzu, do 600 m n.p.m. Jest bardziej światłożądny, ale mniej wymagający w stosunku do temperatury niż dąb bezszypułkowy Quercus petraea. Należy do drzew o dużych wymaganiach glebowych. Najlepiej rośnie na glebach zasobnych, świeżych i wilgotnych, gliniastych oraz gliniasto-piaszczystych. Najważniejszą rolę odgrywa w drzewostanach grądów, łęgów, dąbrów i sosnowo-dębowych borów mieszanych. Dąb bezszypułkowy [Quercus petraea (Matt.) Liebl.]. Drzewo do 40 m wysokości. Pąki szczytowe wydłużone, obłe, na wierzchołku zaostrzone. Liście w zarysie odwrotniejajowate, 5-12 cm dł., regularnie klapowane, w nasadzie zwykle klinowate. Blaszki na wyraźnych ogonkach, do 2,5 cm dł., od spodu na nerwach owłosione. Nerwy boczne dochodzą prawie wyłącznie do szczytów klap. Żołędzie w zarysie jajowate z zaokrągloną nasadą, osadzone na bardzo krótkich szypułkach lub siedzące. Występowanie – środkowa i zachodnia Europa (z wyjątkiem południowej Hiszpanii), południowa Skandynawia, Azja Mniejsza, Kaukaz i Iran. Wschodnia granica zasięgu przebiega od Kaliningradu przez Białystok, Brześć, Krzemieniec i dalej do ujścia Dniepru, a następnie przez Krym do Kaukazu. W górach Iranu do 2400 m n.p.m. (Elbrus), w Alpach do 1800 m n.p.m. Na terenie Polski na całym niżu z wyjątkiem najbardziej północno-wschodnich rejonów kraju, w górach do ok. 600 m n.p.m. W porównaniu z dębem szypułkowym dąb bezszypułkowy jest bardziej ciepłolubny, dłużej znosi ocienienie w młodości i ma mniejsze wymagania w stosunku do wilgotności oraz żyzności gleb. Jest gatunkiem lasotwórczym w ubogich grądach, świetlistych i kwaśnych dąbrowach, lasach bukowo-dębowych oraz borach mieszanych. Dąb omszony (Quercus pubescens Willd.) – drzewo do 25 m wysokości, często wielopniowe i nisko ugałęzione. Pędy owłosione. Liście odwrotnie lub podłużniejajowate, 4-12 cm długości, wrębne lub klapowane, młode obustronnie owłosione, później z wierzchu łysiejące, spodem filcowate i szarozielone. Nasada krótko klinowata lub sercowata. Ogonek 5-12 mm długości. Żołędzie do połowy objęte filcowatą miseczką. Miseczki na krótkich szypułkach lub siedzące. Występowanie – prawie cała południowa Europa z wyjątkiem Portugalii, środkowej i południowej Hiszpanii oraz południowej Sardynii i Sycylii. Ponadto Krym, Kaukaz i Azja Mniejsza. W środkowej Europie północna granica zawartego zasięgu przebiega przez Niemcy, Czechy i Słowację. W Polsce jedyne, reliktowe stanowisko, najbardziej wysunięte na północ, znajduje się w Bielinku na stromych zboczach pradoliny Odry. Pochodzenie dębu omszonego w tym miejscu nie jest całkowicie wyjaśnione. Istnieją przypuszczenia, że został on tam zawleczony przez ludzi po raz pierwszy już w średniowieczu.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Pseudotsuga) rodzaj z rodziny sosnowatych (Pinaceae); 4-6 gatunków na zachodzie Ameryki Północnej i we wschodniej Azji. W Polsce uprawiany jest jeden gatunek – daglezja zielona, jedlica Douglasa [Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco], dzielony zwykle na dwie odmiany geograficzne: Pseudotsuga menziesii var. menziesii – odmiana typowa (nominatywna) i Pseudotsuga menziesii var. glauca (Mayr) Franco – odmiana sina. Pseudotsuga menziesii var. menziesii – jedno z najwyższych drzew, dorastające do 90 m wys., a maks. do 117 m. Kora w młodości gładka z wyraźnymi pęcherzami żywicznymi, u starych okazów gruba i głęboko spękana. Pąki wrzecionowate, ostro zakończone, ze śladami żywicy lub bez niej. Igły prawie równowąskie, spłaszczone, na wierzchołku lekko zaostrzone, zielone, z dwoma białymi paskami nalotu woskowego od spodu. Ułożenie igieł grzebieniaste. Szyszki z długimi, na wierzchołku trójzębnymi, mocno wystającymi łuskami wspierającymi, przylegającymi do łusek nasiennych. Występowanie – USA i Kanada – szeroki pas przybrzeżny nad Pacyfikiem, od Kolumbii Brytyjskiej po Kalifornię, od poziomu morza do 1800 m n.p.m. Najważniejsze drzewo leśne zachodniej części Ameryki Północnej. Pseudotsuga menziesii var. glauca – drzewo niższe od poprzedniego, do 40 m wys. Od odmiany typowej różni się przede wszystkim bardziej nastroszonymi, sztywniejszymi i krótszymi igłami, które pokryte są nalotem woskowym (zabarwienie niebieskawe) oraz szyszkami, których trójzębne łuski wspierające są odstające lub odwinięte w kierunku nasady. Odmiana górska występująca w głębi lądu, od Alberty i Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie i Montany w USA do Meksyku, 600-3000 m n.p.m. Gatunek sprowadzony do Europy w 1827 (Anglia), do Polski ok. 1830 (Niedźwiedź k. Krakowa). W odmianie typowej jest jednym z najszybciej rosnących drzew iglastych na terenie środkowej Europy, zwłaszcza w rejonach o wilgotnym i łagodnym klimacie morskim. W leśnictwie uważany obecnie za najcenniejsze drzewo obcego pochodzenia, które ze względu na wysoką produkcyjność i wartościowe drewno zalecane jest do uprawy niemal w całej Polsce, za wyjątkiem obszarów północno-wschodnich, znajdujących się pod wpływem klimatu kontynentalnego. Odmiana sina, mimo że lepiej znosi niedostatek wilgotności i mrozy, nie nadaje się do lasów głównie z powodu znacznie wolniejszego wzrostu. Jest natomiast bardziej dekoracyjna i cenniejsza dla terenów zieleni.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Dryas) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny różowych (Rosoideae) z dwoma gatunkami występującymi w obszarach arktycznych i górskich półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek. Dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala L.) – niska, zawsze zielona krzewinka, tworząca rozległe, silnie zwarte płaty. Liście skórzaste i pomarszczone, 1-2 cm długości, na brzegu grubo karbowane, od spodu gęsto owłosione. Kwiaty obupłciowe, lub rozdzielnopłciowe, białe, 8-płatkowe, osadzone na długich (3-12 cm) szypułkach, rozwijają się w maju. Owoce zbiorowe, składające się z drobnych orzeszków z pierzasto owłosionymi szyjkami słupków. Występowanie – wokółbiegunowe w Europie i Ameryce Północnej. W Polsce – Tatry i Pieniny (murawy wysokogórskie na skałach wapiennych). Relikt glacjalny.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Cornus) rodzaj z rodziny dereniowatych (Cornaceae) obejmujący około 45 gatunków w większości występujących w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, rzadko w tropikalnej Afryce i Ameryce Południowej. W Polsce jeden gatunek. Dereń świdwa (Cornus sanguinea L.). Krzew do 5 m wysokość, rzadko niskie drzewko. Pędy cienkie, na przekroju poprzecznym koliste, dwubarwne, od strony nasłonecznionej purpurowe, pod spodem zielone. Pąki na trzonkach, bezłuskie, pokryte rudawoszarym kutnerem, liściowe węższe od kwiatowych. Liście szerokojajowate, obustronnie zielone i owłosione. Górna para nerwów bocznych osadzona poniżej połowy długości blaszki. Kwiaty białe zebrane w gęste podbaldachy, rozwijają się w maju i czerwcu. Owoce (pestkowce) małe, granatowe lub czarne. Występowanie – prawie cała Europa z wyjątkiem północnej części Wielkiej Brytanii oraz północnej Skandynawii. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 750 m n.p.m. Siedliska żyznych i wilgotnych lasów liściastych. Gatunek podszytowy w lasach łęgowych i w niskich grądach. Na siedliskach tych zbiorowisk częsty składnik zarośli krzewiastych. Częsty w uprawie oraz dziczejący w lasach łęgowych jest dereń rozłogowy, gatunek bardzo podobny do derenia białego Cornus alba L., od którego różni się przede wszystkim zaokrąglonymi, obustronnie tępymi pestkami. Tworzy gęste zarośla dzięki zdolności do zakorzeniania pokładających się pędów. Wbrew polskiej nazwie nie wytwarza rozłogów. Ma szeroki zasięg we wschodniej i środkowej Ameryce Północnej.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Carpinus) rodzaj z rodziny leszczynowatych (Corylaceae) obejmujący około 35 gatunków występujących w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce 1 gatunek. Grab pospolity, grab zwyczajny (Carpinus betulus L.). Drzewo do 25 m wysokości. Korowina przez długi czas gładka, popielata z ciemnymi, podłużnymi smugami. Pień na przekroju poprzecznym falisty. Pędy nieco zygzakowate, ciemnoszare, w młodości owłosione, później nagie. Pąki jajowate, przylegające do pędu, liściowe mniejsze od kwiatowych. Łuski dwubarwne, dołem zielone, w górnej części jasnobrązowe i owłosione. Liście podłużniejajowate lub jajowate, do 15 cm dł, na wierzchołku ostre, u nasady szerokoklinowate, zaokrąglone lub nieznacznie sercowate, na brzegach podwójnie, ostro i drobno piłkowane. Młode blaszki pofałdowane wzdłuż nerwów i gęsto owłosione, później z włoskami tylko po spodniej stronie na nerwach i w kątach nerwów. Owoce (orzeszki) podłużnie żeberkowane, przyrośnięte do trójklapowych okryw, spełniających rolę aparatu lotnego. Występowanie – środkowa, zachodnia i południowa Europa (bez Półwyspu Iberyskiego) oraz niewielkie obszary Kaukazu, połnocnej Turcji i północnego Iranu. W górach Europy do 1300 m n.p.m. (Alpy). W Polsce na całym niżu oraz na pogórzu, zwykle do 600 m n.p.m. Najwyżej położone stanowisko na wys. 900 m n.p.m. (Bieszczady). Siedliska żyznych lasów liściastych. Gatunek charakterystyczny dla lasów dębowo-grabowych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Pyrus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maloideae) obejmujący około 30 gatunków występujących w Eurazji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce jeden gatunek dziko rosnący. Grusza polna, grusza dzika, ulęgałka (Pyrus pyraster Burgsd.). Drzewo do 20 m wysokości. Pędy cierniste, cienkie, oliwkowobrązowe lub brązowe, nagie i błyszczące. Pąki jajowate, długo zaostrzone, lekko odstające od pędu. Łuski ciemnobrązowe lub czarne, na brzegach delikatnie orzęsione. Liście zwykle okrągławe lub jajowate, o blaszce do 6 cm długości, długoogonkowe (ogonki przynajmniej tej samej długości co blaszki), na brzegach drobno piłkowane. Blaszki tylko w młodości owłosione, później nagie. Kwiaty w baldaszkach, białe z filetowopurpurowymi pylnikami (jak u wszystkich grusz), rozwijają się w kwietniu-maju. Owoce (rzekome typu jabłkowatego) małe, poniżej 3 cm średnicy, kulistawe lub o słabo zaznaczonym kształcie „gruszkowatym”, zielone, żółte lub brązowe, osadzone na cienkich szypułkach do 5 cm długości, w smaku cierpkie. Zasięg trudny do ustalenia, gdyż grusze od dawna są powszechnie sadzone, łatwo się krzyżują i często dziczeją z uprawy. Przyjmuje się, że pierwotny obszar występowania gruszy pospolitej obejmował zachodnią, środkową i południową Europę oraz Azję Mniejszą, Krym i Kaukaz. W Polsce gatunek częsty na całym niżu, a rzadszy w górach. Występuje dziś przede wszystkim w zbiorowiskach zaroślowych, zwykle przy brzegach lasów oraz wśród pól i łąk. W lasach spotykany stosunkowo najczęściej w grądach, świetlistych dąbrowach i łęgach wiązowo-jesionowych. Podobnym gatunkiem jest grusza pospolita Pyrus communis L. Zalicza się do niego liczne grusze uprawne, jakie powstały w wyniku długotrwałego procesu udomawiania tych roślin. Są to mieszańce gruszy polnej i kilku innych gatunków pochodzących między innymi z południowo-wschodniej Azji. Do najważniejszych cech pozwalających na odróżnienie gruszy domowej od gruszy dzikiej należą: grube i czerwonawe gałązki, często bez cierni, liście jajowate do eliptycznych, owoce duże, ponad 3 cm dł., kształtu „gruszkowatego”, zwykle czerwonawo zabarwione i osadzone na cieńszych i krótszych szypułkach.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Crataegus) rodzaj z rodziny różowanych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maliodeae), bardzo zmienny o trudnej do jednoznacznego ustalenia liczbie gatunków. Przyjmuje się, że około 50 gatunków występuje w Europie, a około 100 w Ameryce Północnej. W Polsce 3 gatunki podstawowe oraz ich mieszańce. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) Krzew lub drzewko do 10 m wysokości. Pędy zielonawobrązowe lub brązowe, początkowo szorstko owłosione, później nagie. Ciernie krótkie, do 1 cm dł. Liście zmienne pod względem kształtu i wielkości, zwykle z 3-7-głębokimi klapami, czasami prawie pierzastosieczne, w nasadzie klinowate. Klapy całobrzegie lub tylko na szczycie z 1-3 grubymi ząbkami. Blaszki z wierzchu ciemnozielone i błyszczące, po dolnej stronie sinawe i matowe. Przylistki całobrzegie lub z 1-2 ząbkami. Kwiaty z 1 szyjką słupka, białe, rozwijają się w maju i czerwcu, zwykle później niż u głogu dwuszyjkowego Crataegus laevigata. Owoce (rzekome typu głogowatego) kuliste, elipsoidalne albo jajowate z 1 orzeszkiem. Występowanie – niemal cała Europa, bez środkowej i wschodniej Skandynawii, północna Afryka oraz Azja Mniejsza i zachodnia Azja. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 1000 m n.p.m. Siedliska żyznych lasów liściastych. Świetliste dąbrowy i grądy oraz zarośla na brzegach lasów i wśród pól. Głóg dwuszyjkowy [Crataegus laevigata (Poir.) DC.]. Krzew albo niskie drzewo do 8 m wys. Pędy zielonawobrązowe lub brązowe, nagie. Ciernie do 2,5 cm dł. Liście odwrotniejajowate do szerokoeliptycznych, 3-6 cm dł., na wierzchołku tępe, u nasady klinowate lub zaokrąglone. Blaszki w górnej części z 3-5 zaokrąglonymi klapami, brzegiem karbowano-piłkowane. Przylistki gęsto piłkowano-ząbkowane. Nerwy boczne w górze lekko zakrzywione. Kwiaty z 2 lub 3 szyjkami słupka, białe, rozwijają się w maju i czerwcu, zwykle nieco wcześniej niż u głogu jednoszyjkowego Crataegus monogyna. Owoce kuliste do elipsoidalnych z 2 lub 3 orzeszkami. Występowanie – zachodnie i środkowe rejony Europy, bez Portugalii, niemal całej Hiszpanii oraz Skandynawii. W Polsce wschodnia granica zasięgu przebiegająca w przybliżeniu wzdłuż Wisły i Sanu. Rozproszone stanowiska na Pomorzu Zachodnim, Ziemi Lubuskiej, Śląsku, w Wielkopolsce oraz w Małopolsce. Siedliska żyznych lasów liściastych. Buczyny, grądy, łęgi wiązowo-jesionowe i jesionowo-olszowe, a także zbiorowiska zaroślowe na brzegach lasów oraz wśród pól. Głóg odgiętodziałkowy (Crataegus rhipidophylla Gand.) – gatunek podobny do głóg jednoszyjkowego o liściach z klapami zaostrzonymi i ostro piłkowanymi na brzegach. Działki kielicha na owocach odgięte lub wyprostowane i stulone. Występuje w rozproszeniu na terenie całego kraju w tych samych warunkach co dwa poprzednio wymienione taksony.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Gleditsia) rodzaj z rodziny strączkowych (Fabaceae) i podrodziny brezylkowych (Cesalpinioideae) obejmujący około 12 gatunków występujących w Ameryce Północnej, wschodniej Azji oraz w tropikalnej Afryce i Ameryce Południowej. W Polsce najczęściej uprawiana jest iglicznia trójcieniowa (Gleditsia triacanthos L.). Drzewo do 35 m wys. Korowina ciemna, podłużnie spękana. Na pniach często zgrupowania trójdzielnych cierni, które występują też na długopędach nad pąkami. Korona luźna i ażurowa o egzotycznym wyglądzie przypominającym prawdziwe akacje (Acacia sp.). Liście zróżnicowane na pierzaste i podwójnie pierzaste (czasami pośrednie) o dł. do ok. 15-25 cm. Owoce (niepękające strąki) długie, do 50 cm, taśmowate, skręcone, pozostają na gałęziach przez zimę i opadają wiosną. Występowanie – wschodnia część USA – od środkowej Pensylwanii na wschodzie po Nebraskę i Teksas na zachodzie oraz Alabamę, Missisipi i Luizjanę na południowym wschodzie, w górach do 1525 m n.p.m. Gatunek sporowadzony do Europy ok. 1700 r. (Anglia), do Polski ok. 1780 r. (Dobrzyca). Ze względu na oryginalne pokrój, oraz liście, owoce jest dość często uprawianym u nas drzewem ozdobnym, zalecanym do sadzenia w miastach i rejonach przemysłowych. Iglicznia zwana jest też glediczją.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Cotoneaster) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maliodeae) z około 100 gatunkami w Eurazji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce trzy gatunki. Irga pospolita (Cotoneaster integerrimus Medik.). Krzew do 2 m wysokości. Młode pędy wełnisto owłosione, później łysiejące. Liście szerokojajowate do prawie okrągłych, do 4 cm długości, na wierzchołku zaostrzone lub tępe, pod spodem białawo lub szaro, filcowato owłosione. Kwiaty różowawe. Owoce czerwone. Występowanie – Europa, Kaukaz i północna Turcja. Europejski zasięg składa się z dwóch części przedzielonych dysjunkcją. Część północna obejmuje zachodnią Skandynawię i rejony położone nad zatoką Fińską, południowa - zachodnie, częściowo środkowe oraz południowe rejony kontynentu. W Polsce relikt glacjalny, występujący na nielicznych stanowiskach w południowej części kraju. Najwyżej położone stanowisko w Tatrach – 1715 m n.p.m. Ciepłolubne zarośla, przeważnie w zagłębieniach skałek wapiennych. Irga czarna [Cotoneaster niger (Thunb.) Fr.]. Krzew podobny do irgi pospolitej Cotoneaster integerrimus, różniący się od niej przede wszystkim czarnymi owocami pokrytymi sinawym nalotem woskowym. Ma szeroki zasięg euroazjatycki rozciągający się od wybrzeży Morza Ochockiego po środkową i północną Europę. W Polsce rozproszone stanowiska, głównie na wyżynach: Krakowsko-Częstochowskiej i Kielecko-Sandomierskiej oraz w Tatrach, Pieninach i Beskidzie Sądeckim. Zarośla na skałkach wapiennych. Irga kutnerowata [Cotoneaster tomentosus (Aiton) Lindl.]. Krzew do 3 m wys. Młode pędy pokryte szarym kutnerem, później tylko na wierzchołkach owłosione. Liście szerokoelpityczne, do 6 cm długości, w górnej części pędu zaostrzone, poza tym zwykle tępe lub zaokrąglone, w młodości obustronnie owłosione, później z gęstym kutnerem po dolnej stronie. Owoce czerwone, owłosione. Występuje w górach południowej Europy i Azji Mniejszej. W Polsce gatunek bardzo rzadki, znany tylko z trzech stanowisk w Tatrach, gdzie rośnie na skałkach wapiennych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Malus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maloideae) obejmujący około 25 gatunków w strefie półkuli północnej. W Polsce 1 gatunek dziko rosnący. Jabłoń dzika, płonka [Malus sylvestris (L.) Mill.]. Drzewo do 15 m wysokości. Pędy cienkie, czerwonobrunatne, nagie lub nieznacznie tylko owłosione. Krótkopędy, zwłaszcza u młodych roślin, zakończone cierniem. Pąki małe, jajowate, okryte brunatnymi, orzęsionymi na brzegach łuskami. Pąki kwiatowe na krótkopędach, większe i bardziej owalne od liściowych. Liście okrągławe lub szerokoeliptyczne, do 6 cm długości, na szczycie zaostrzone, u nasady szerokoklinowate lub zaokrąglone, na brzegach ostro i drobno piłkowane. Blaszki za młodu obustronnie owłosione, później tylko na spodzie z kępkami włosków w kątach nerwów. Kwiaty w baldachogronach, białe, lekko zaróżowione, z żółtymi pylnikami (cecha wszystkich jabłoni), rozwijają się wcześniej niż liście, w końcu kwietnia lub w maju. Owoce (rzekome typu jabłowatego) kulistawe, o średnicy 2-4 cm, osadzone na cienkich i dość długich szypułkach, w smaku kwaśne i cierpkie. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem północno-wschodniej Skandynawii, północnej Rosji i Portugalii. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 900 m n.p.m. Siedliska żyzne i świeże. Lasy dębowo-grabowe, łęgi wiązowo-jesionowe, świetliste dąbrowy oraz zbiorowiska zarośli mezofilnych na obrzeżach lasów oraz wśród pól i łąk. Gatunek dość rzadki, a w niektórych regionach bardzo rzadki. Innym, podobnym gatunkiem, który spotykany jest często w zbiorowiskach półnaturalnych jest dziczejąca z uprawy jabłoń domowa Malus domestica Borkh. Nazwą tą określa się jabłonie uprawne pochodzenia mieszańcowego, które różnią się od jabłoni dzikiej przede wszystkim bezbronnymi i owłosionymi pędami, większymi i kutnerowatymi liśćmi oraz większymi owocami osadzonymi na krótszych szypułkach.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Genista) rodzaj z rodziny strączkowych (Fabaceae) i podrodziny motylkowych (Papilionideae) obejmujący około 100 gatunków w Europie, północnej Afryce i zachodniej Azji. W Polsce trzy gatunki. Janowiec barwierski (Genista tinctoria L.) Krzew do 1 m wysokości. Pędy wyprostowane, cienkie, zielone, bruzdowane, w młodości owłosione, później nagie. Liście siedzące, małe, do 3 cm długości, wąskolancetowate i całobrzegie. Blaszki na brzegu orzęsione, poza tym nagie lub nieznacznie owłosione pod spodem. Kwiaty w wyprostowanych gronach, żółte, rozwijają się od czerwca do sierpnia. Owoce (strąki) małe, do 2,5 cm długości, na krawędziach wełnisto owłosione. Ma szeroki zasięg euroazjatycki rozciągający się od Hiszpanii na zachodzie po zachodnią Syberię na wschodzie. Gatunek zmienny i zróżnicowany na wiele odmian i podgatunków, którym czasami nadaje się rangę gatunków. W Polsce janowiec barwierski reprezentowany jest przez podgatunek typowy, który osiąga u nas północną granicę zasięgu. Jego krańcowe stanowiska znajdują się na w północnych rejonach Pomorza Zachodniego i Wschodniego oraz w północno-wschodniej części kraju. Na pozostałym obszarze jest rośliną dość pospolitą, występującą często w borach sosnowych i mieszanych sosnowo-dębowych, w kwaśnych i świetlistych dąbrowach oraz na brzegach lasów i miedzach. Janowiec ciernisty – (Genista germanica L.) – gęsty miotlasty krzew, podobny do gatunku poprzedniego z pędami pokrytymi cierniami. Janowiec włosisty (Genista pilosa L.) – niski krzew o pędach pokładających się po ziemi i owłosionych liściach, kwiatach oraz owocach. Najrzadszy przedstawiciel rodzaju janowiec w Polsce; występuje w borach sosnowych i na wrzosowiskach w południowej części kraju.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Sorbus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny jabłkowych (Maloideae) obejmujący około 80 diploidalnych gatunków w umiarkowanej strefie półkuli północnej. W Polsce pięć (sześć) gatunków. Jarząb pospolity, jarzębina (Sorbus aucuparia L.). Drzewo do 20 m wysokości. Korowina szara i długi czas gładka. Młode pędy zielonoszare, od strony nasłonecznionej brązowoszare, owłosione, starsze nagie. Pąki liściowe wydłużone, stożkowate, przylegające do długopędu, kwiatowe grubsze, osadzone na krótkopędach. Łuski pąków brązowe, gęsto owłosione. Liście pierzasto złożone, do 20 cm długości, 9-15-listkowe. Listki na brzegach piłkowane z wyjątkiem nasady, z wierzchu ciemnozielone i nagie, pod spodem sinawe i owłosione. Kwiaty w gęstych owłosionych podbaldachach, białe, rozwijają się w maju. Owoce (rzekome rodzaju jabłkowatego) kulistawe, pomarańczowe do czerwonych. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem południowej części Półwyspu Iberyjskiego, Azja Mniejsza, Kaukaz i zachodnia Syberia. W górach Europy do 2400 m n.p.m. (Tyrol). W Polsce na całym obszarze, od nizin po piętro subalpejskie (maks. 1550 m n.p.m. – Tatry). Gatunek o szerokiej skali ekologicznej, występujący na różnych siedliskach i w różnych zbiorowiskach leśnych. W wyższych rejonach górskich jarzębina reprezentowana jest przez podgatunek o nagich pędach, liściach i kwiatostanach – Sorbus aucuparia subsp. glabrata (Wimm. & Grab.) Cajander. Jarzab szwedzki [Sorbus intermedia (Ehrh.) Pers.] Drzewo do 15 m wys. albo duży krzew. Pędy oliwkowobrązowe, połyskujące, w młodości wełnisto owłosione, później nagie. Pąki jajowate, boczne jednostronnie spłaszczone, mniejsze od pąka szczytowego. Łuski zielonkawobrązowe, na grzbietach karminowe, o brzegach brązowych i rudo owłosionych. Liście szerokojajowate do eliptycznych, 6-12 cm długości, na wierzchołku tępe lub lekko zaostrzone, w nasadzie szerokoklinowate do zaokrąglonych. Blaszki przy wierzchołku wrębne, w środkowej części klapowane, u dołu czasami prawie sieczne; dolna strona szaro, filcowato owłosiona. Kwiaty białe, w zwartych podbaldachach, rozwijają się w maju. Owoce (rzekome rodzaju jabłkowatego) elipsoidalne, pomarańczowoczerwone. Występowanie – południowa Skandynawia oraz północne i północno-wschodnie wybrzeża Bałtyku, od Polski po Finlandię. W naszym kraju południowa granica zasięgu. Nieliczne stanowiska rozproszone między Kołobrzegiem a Gdańskiem. Wiele z dawniej podawanych stanowisk już nie istnieje, a naturalność niektórych budzi wątpliwości. Lasy i zarośla na wydmach nadmorskich. Gatunek podlegający ochronie. Jarząb brekinia, brekinia, brzęk [Sorbus torminalis (L.) Crantz]. Drzewo do 25 m wysokości. Pędy oliwkowoszare, pokryte licznymi, okrągłymi przetchlinkami, w młodości omszone, później nagie. Pąki szerokojajowate, na wierzchołku zaokrąglone. Łuski zielone, brązowo obrzeżone, nagie, błyszczące. Liście szerokojajowate, do 10 cm długości, zaostrzone, z 3-5 nierówno piłkowanymi parami klap; dwie dolne klapy dłuższe od pozostałych i silnie odgięte. Blaszki skórzaste, z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, nagie lub tylko na nerwach owłosione. Kwiaty w dość luźnych podbaldachach, rozwijają się w maju-czerwcu. Owoce kuliste lub jajowate, brązowe, z licznymi jasnymi przetchlinkami. Występowanie – południowa, środkowa i zachodnia Europa, Azja Mniejsza, Iran, Kaukaz i północna Afryka. W Polsce północno-wschodnia granica zasięgu. Największe skupienia stanowisk: rejon dolnej Wisły, Bory Tucholskie, okolice Trzcianki, Czarnkowa i Nakła, środkowa i południowo-wschodnia Wielkopolska, Dolny Śląsk. Siedliska żyznych lasów liściastych. Rzadki gatunek domieszkowy w grądach. Podlega ochronie. Jarząb mączny [Sorbus aria (L.) Crantz.]. Drzewo do 15 m wys. lub wysoki krzew. Liście eliptyczne, 8-12 cm długości, ostro piłkowane, od spodu trwale pokryte białym kutnerem. Owoce kuliste lub elipsoidalne, pomarańczowe lub czerwone. Gatunek wielopostaciowy występujący w górach środkowej i południowej Europy oraz w północno-zachodniej Afryce, a na terenie Polski tylko w reglu dolnym Tatr oraz w Pieninach. Podobnym taksonem jest krytyczny jarząb grecki [sorbus graeca (Spach) Kotschy] stwierdzony u nas w Pieninach. Jarzab nieszpułkowy [Sorbus chamaemespilus (L.) Crantz] – krzew do 3 m wys. o liściach eliptycznych lub odwrotniejajowatych, 3-9 cm długości, skórzastych, z wierzchu ciemnozielonych, od spodu niebieskawozielonych. Owoce kuliste lub elipsoidalne, pomarańczowo- lub szkarłatnoczerwone. Gatunek górski, środkowo- i południowoeuropejski. W Polsce znany z kilkunastu stanowisk w Tatrach.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Juniperus) rodzaj z rodziny cyprysowatych (Curessaceae) i podrodziny jałowcowych (Juniperoideae) z około 60 gatunkami, z których większość występuje na półkuli północnej. W Polsce dwa gatunki. Jałowiec pospolity (Juniperus communis L.). Krzew lub niskie drzewo do 15 m wys. o zmiennym pokroju. Igły po 3 w okółku, sztywne, od góry wklęsłe, z dwoma paskami nalotu woskowego. Szyszkojagody 6-9 mm średnicy, z trzema nasionami, dojrzewają w drugim lub trzecim roku. Szeroki zasięg obejmujący Europę, północną część Azji (po północne Chiny), Amerykę Północną i północną Afrykę. W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze, głównie na glebach piaszczystych w suchych i świeżych borach sosnowych. Czasami ważny gatunek pionierski inicjujący powrót lasu w procesie sukcesji wtórnej np. na dawnych pastwiskach i nieużytkach porolnych. W górach występuje podgatunek halny jałowiec pospolity [Juniperus comunis subsp. nana (Willd.) Syme] – niski i płożący się krzew o igłach zagiętych w kierunku pędu. Relikt glacjalny. Jałowiec sabiński (Juniperus sabina L.) Szeroko rozrastający się krzew o miotełkowatych gałęziach. Pędy wałeczkowate, pokryte drobnymi, tępo zakończonymi łuskowatymi liśćmi, ułożonymi naprzeciwlegle. Liście igiełkowate, występujące zwykle na młodych pędach, krótkie (do 4 mm dł.). Szyszkojagody z dwoma nasionami, dojrzewają jesienią pierwszego lub wiosną drugiego roku. Roślina zawierająca trujący sabinol, którego nieprzyjemny zapach wydziela się przy roztarciu gałązek. Gatunek euroazjatycki o porozrywanym zasięgu obejmującym głównie obszary górskie, od Pirenejów, przez Alpy, Siedmiogród, Krym, Kaukaz, Ural, po północną Mongolię. W górach południowej i środkowej Europy na wys. 1000-2300 m n.p.m. W Polsce tylko w Pieninach (relikt trzeciorzędowy), w szczelinach skał wapiennych na czterech stanowiskach (Facimiech, Głowa Cukru, przy Sokolicy, grzbiet Bystrzyka).
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Viscum) rodzaj z rodziny gązewnikowatych (Loranthaceae) obejmujący kilkadziesiąt gatunków, głównie w tropikach i subtropikach Afryki. W Polsce jeden gatunek z trzema podgatunkami. Jemioła pospolita typowa (Viscum album L. subsp. album) – półpasożytniczy, zimozielony krzew o pokroju kulistym. Pędy rozgałęzione pseudodychotomicznie, ciemnozielone i nagie. Pąki bezłuskie. Liście ułożone nakrzyżlegle, 2-8 cm długości, podłużnie odwrotniejajowate lub eliptyczne, skórzaste, całobrzegie, żółtawozielone. Roślina dwupienna. Kwiaty w kątach górnych liści, z okwiatem pojedynczym, owadopylne. Owoce (jagody) białe, chętnie zjadane i roznoszone przez ptaki, jemiołuszki i paszkoty. Występuje w prawie całej Europie, z wyjątkiem rejonów najbardziej północnych i wschodnich, oraz w Azji Mniejszej i na Kaukazie. W Polsce pospolita na całym niżu. W górach do ok. 500-600 m n.p.m. Żywicielami są różne gatunki drzew rodzimych i obcego pochodzenia, często wierzby, topole, brzozy, robinia biała i inne. Jemioła pospolita podgatunek jodłowy [Viscum album L. subsp. abietis (Wiesb.) Abrom.] pasożytuje wyłącznie na jodłach, a podgatunek rozpierzchły [Viscum album L. subsp. austriacum (Wiesb.) Vollm.] – na sosnach.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Fraxinus) rodzaj z rodziny oliwkowatych (Oleaceae) obejmujący około 65 gatunków na półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek. Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior L.). Drzewo do 50 m wysokości. Korowina na młodych pniach gładka, popielata, na starszych podłużnie spękana, ciemnoszara. Pędy grube, spłaszczone, rozszerzone w węzłach, zielonkawoszare i matowe. Pąki zróżnicowane: liściowe szerokostożkowate, kwiatowe kopulaste i trójdzielne. Pąki szczytowe ustawione po 3, z których środkowy jest większy od bocznych. Łuski zewnętrzne czarne, brązowo obrzeżone, wewnętrzne gęsto okryte brązowym kutnerem. Liście nieparzystopierzaste, do 40 cm długości, 7-15-listkowe. Listki jajowatolancetowate, odwrotniejajowate lub lancetowate, na szczycie zaostrzone, u nasady klinowate, brzegiem karbowanopiłkowane. Blaszki z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, owłosione, zwłaszcza wzdłuż nerwu głównego. Kwiaty różnopłciowe, bezokwiatowe, zebrane w wiechy. Owoce (skrzydlaki) lancetowate, na wierzchołku tępe lub wycięte. Występowanie – zachodnia, środkowa i południowa Europa oraz południowo-zachodnia Azja. W górach do 1800 m n.p.m. (Pireneje). W Polsce na całym obszarze do wys. 800 m n.p.m. Siedliska żyzne i wilgotne. Gatunek lasotwórczy: na niżu w łęgach jesionowo-olszowych i wiązowo-jesionowych, na pogórzu w podgórskich łęgach jesionowych.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 »
Wszystkich stron: 6
