Dział
Drzewa i krzewy
Ilość znalezionych haseł: 77
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Rubus) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny różowych (Rosoideae) obejmujący około 300-400 gatunków rozmnażających się płciowo oraz wielokrotnie więcej fakultatywnych apomiktów. W Polsce około 90 gatunków, z tego większość taksonów apomiktycznych. Malina właściwa (Rubus idaeus L.). Krzew do 2,5 m wysokości. Pędy wzniesione, w górze łukowato przegięte, za młodu z nalotem woskowym, u dołu pokryte igiełkowatymi kolcami, wyżej prawie bezbronne. Liście 3-7-listkowe. Listki nierównomiernie piłkowane, z wierzchu jasnozielone, pod spodem biało filcowate, u niektórych form obustronnie zielone. Kwiatostan zwisający. Owoce różowe. Zasięg wokółbiegunowy – Europa, Azja i Ameryka Północna. W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze, w górach po piętro alpejskie. Roślina nitrofilna, częsta na porębach oraz w świetlistych zbiorowiskach lasów liściastych i borów mieszanych. Malina kamionka (Rubus saxatilis L.). Pędy nadziemne jednoroczne, płożące się, owłosione i pokryte nielicznymi, szczeciniastymi kolcami. Pędy kwiatowe wzniesione do 30 cm wysokości. Liście 3-listkowe. Listki jajwatodeltoidalne, zaostrzone, na brzegach podwójnie karbowano-ząbkowane. Przylistki szerokoeliptyczne. Kwiaty w baldachogronach, drobne o białych płatkach. Działki lancetowate. Owoce złożone z nielicznych pestkowców, czerwone, kwaśne. Szeroki zasięg w Eurazji, od Islandii i Wielkiej Brytanii, przez prawie całą zachodnią, środkową, północną i wschodnią Europę oraz zachodnią i wschodnią Syberię po morze Ochockie. W Polsce na całym obszarze, w górach po piętro subalpejskie. Dąbrowy i bory mieszane. Jeżyna wzniesiona (Rubus nessensis Hall). Jedna z najwyższych polskich jeżyn dorastająca do 3 m wysokości. Pędy w młodości wyprostowane i na wierzchołku lekko przegięte, później wyginające się łukowato, w dolnej części obłe, wyżej kanciaste, zielone i nagie. Kolce rzadko rozmieszczone, drobne, cienkie i proste, czerwonobrunatne do prawie czarnych. Liście najczęściej 5-listkowe (rzadziej z 7 listkami), z których dwa dolne wyraźnie mniejsze od pozostałych i osadzone na bardzo krótkich ogonkach. Blaszki cienkie, żywozielone, z wierzchu połyskujące, pod spodem z rzadkim owłosieniem na nerwach. Brzegi drobno, nierówno, ostro piłkowane. Kwiatostan groniasty, 5-8 kwiatowy. Działki zielone. Płatki białe lub (rzadko) zaróżowione. Owoc czerwonawo-brunatny, kwaśny. W Polsce gatunek dość częsty, występujący przeważnie na siedliskach żyznych i wilgotnych, w lasach oraz na polanach śródleśnych, przy drogach, rowach itp. Jeżyna fałdowana (Rubus plicatus Weihe & Nees). Krzew do 2 m wysolości tworzący często duże i gęste kępy. Pędy w dolnej części wyprostowane, w górze łukowato wygięte, kanciaste, od strony nasłonecznionej brunatne, a od zacienionej zielone. Kolce osadzone na kantach, średniej wielkości, hakowate i rozszerzone w nasadzie. Liście 5-listkowe. Blaszki wzdłuż nerwów pomarszczone (szczególnie na stanowiskach słonecznych), brzegiem ostro, nierówno piłkowane. Listek szczytowy szerokojajowaty, na szczycie krótko zaostrzny, w nasadzie sercowaty. Kwiatostan groniasty lub słabo rozgałęziony, skąpokwiatowy. Działki zielone i błyszczące. Płatki różowe lub białe. Owoce czarne, bardzo smaczne. W Polsce jedna z najbardziej pospolitych jeżyn o szerokiej skali wymagań w stosunku do gleby. Rośnie zarówno w borach sosnowych na glebach piaszczystych, jak i na siedliskach żyznych lasów liściastych, często także wśród wilgotnych łąk, przy rowach oraz na brzegach wysychających torfowisk. Jeżyna ostręga (Rubus gracilis J. Presl & C. Presl). Silnie rozrastający się krzew. Pędy w dolnej części proste, u góry łukowato wygięte, sztywne, kanciaste, często lekko bruzdowane; zwykle purpurowobrunatne, luźno, krótko i odstająco owłosione. Kolce duże, silne, prawie proste, o szerokich nasadach, gęsto rozmieszczone, zwykle dwubarwne, czerwonozielone. Liście 5-listkowe. Listki drobno piłkowane, pod spodem szaro, filcowato owłosione. Kwiatostan rozpierzchły, rzadko ulistniony. Kwiaty białe lub różowawe. Działki szaro, filcowato owłosione. Owoce czarne, bardzo smaczne. W Polsce gatunek pospolity w lasach, zwłaszcza na siedliskach grądów, buczyn i dąbrów, w antropogenicznych zbiorowiskach z drzewostanami sosnowymi. Jeżyna popielica (Rubus caesius L.). Niski, zwykle płożący się krzew o cienkich, wiotkich i długich pędach pokrytych sinym nalotem woskowym i drobnymi prostymi kolcami. Liście najczęściej 3-listkowe. Listki wcinanopiłkowane, często płytko klapowane, obustronnie owłosione. Kwiaty białe, zebrane w krótkie, gruczołkowate baldachogrona. Kwitnie od maja aż do września. Owoce małe, czarne, pokryte nalotem woskowym, kwaśne. W Polsce gatunek bardzo pospolity, zwłaszcza w lasach i zaroślach nadrzecznych oraz w rowach, na przydrożach, miedzach itp.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Abies) rodzaj z rodziny sosnowatych (Pinaceae) i podrodziny jodłowych (Abietoideae) obejmujący około 40 gatunków, w większości górskich, na półkuli północnej. Jodła pospolita (Abies alba Mill.). Drzewo do 60 m wysokości. Pąki bez żywicy lub bardzo słabo pokryte żywicą. Pędy krótko owłosione. Igły 15-30 mm długości o ułożeniu grzebieniastym, środkowe krótsze od brzeżnych, na wierzchołku zaokrąglone i wcięte, z dwoma paskami nalotu woskowego pod spodem. Szyszki z łuskami wspierającymi dłuższymi od łusek nasiennych. Występowanie – góry środkowej i południowej Europy, od Pirenejów na zachodzie, po Starą Planinę w Bułgarii i Karpaty Południowe w Rumunii; do wysokości ok. 2000 m n.p.m. (Apeniny, góry Bułgarii). W Polsce gatunek górski z licznymi stanowiskami na nizinach. Osiąga u nas północną granicę zasięgu, która przebiega wzdłuż linii: Żary – Ostrów Wlkp. – Kalisz – Łódź – Skierniewice – Rawa Mazowiecka – Opoczno – Radom – Lublin – Tomaszów Lubelski. Najwyższe stanowisko w Tatrach na wys. 1450 m n.p.m. W górach występuje najczęściej w lasach regla dolnego (dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy, las jodłowy, lasy bukowe i jaworowe). W Pasie Wyżyn Środowych buduje drzewostan wyżynnego boru mieszanego oraz wchodzi w skład grądów, borów mieszanych sosnowo-dębowych i borów sosnowych. Jodla pospolita jest gatunkiem klimatu umiarkowanie chłodnego i wilgotnego. Należy u nas do najbardziej cienioznośnych drzew lasotwórczych i dobrze odnawia się pod osłoną macierzystego drzewostanu. Najlepszy wzrost osiąga na głębokich glebach gliniastych, świeżych lub wilgotnych, o odczynie kwaśnym lub zbliżonym do obojętnego. Jest wrażliwa na silne mrozy i zanieczyszczenia powietrza. Od przeszło dwustu lat obserwuje się zjawisko kurczenia się zasięgu jodły pospolitej w północnych rejonach jej rozmieszczenia, a w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci – często powtarzające się przypadki masowych schorzeń i obumierania drzewostanów tego gatunku. Obecnie jodła ta traktowana jest jako drzewo wymagające od leśników specjalnego postępowania hodowlanego, a w niektórych regionach, np. w Sudetach, podejmowane są próby jego restytucji.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Viburnum) rodzaj z rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae) obejmujący około 150 gatunków na półkuli północnej. W Polsce jeden, a być może dwa gatunki. Kalina koralowa (Vibornum opulus L.). Krzew do 5 m wysokości. Pędy 6-kanciaste, jasnoszare lub czerwonawe, nagie. Pąki okryte 2 łuskami, osadzone na trzonkach; liściowe jajowate i spłaszczone do strony pędu, kwiatowe większe, buławkowate, ostro zakończone. Liście 5-12 cm długości, w zarysie okrągławe, z 3-5 zębatymi klapami. Blaszki po spodniej stronie nieznacznie owłosione. Na ogonkach gruczołki (miodniki pozakwiatowe). Kwiaty zróżnicowane na mniejsze, płodne wewnątrz kwiatostanów, oraz większe, płonne na obwodzie. Kwitnie w maju-czerwcu. Owoce (pestkowce) czerwone, utrzymujące się na krzewach zwykle aż do wiosny następnego roku. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem północnej Skandynawii i rejonów najbardziej południowych, oraz północna Turcja, Kaukaz i Syberia. W Polsce na całym obszarze, w górach do ok. 1100 m n.p.m. (Bieszczady). Żyzne i wilgotne siedliska lasów liściastych. Grądy, łęgi, olsy oraz zbiorowiska zaroślowe. Gatunek podlegający ochronie częściowej. Kalina hordowina (Vibornum lantana L.). Krzew do 4 m wysokości Pędy grube, w części górnej nieco kanciaste, o długich międzywęźlach, pokryte gęstym szarym kutnerem złożonym z gwiazdkowatych włosków, podobnie jak inne części wegetatywne i generatywne. Pąki na trzonkach, bezłuskie; liściowe w postaci zredukowanych listków, kwiatowe kształtu grzybkowatego z wyraźnym zawiązkiem kwiatostanu; jedne i drugie okryte kutnerem. Liście 5-12 cm długości, jajowatoeliptyczne, na brzegach drobno i gęsto ząbkowane. Blaszki grube, z wierzchu ciemnozielone, nagie i pomarszczone, od spodu z szarym kutnerem. Kwitnie w maju-czerwcu. Owoce (pestkowce) przed dojrzeniem czerwone, później czarne. Występowanie – zachodnia, południowa i środkowa Europa, północno-zachodnia Afryka oraz Azja Mniejsza i Kaukaz. Zarośla krzewów na nasłonecznionych, suchych zboczach skalistych. W Polsce stanowiska prawdopodobnie naturalne tylko w Masywie Śnieżnika oraz w Pieninach Centralnych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Aesculus) rodzaj z rodziny kasztanowcowatych (Hippocastanaceae) obejmujący kilkanaście gatunków w południowo-wschodniej Europie, wschodniej Azji i w Ameryce Północnej. W Polsce najczęściej uprawiany jest jeden gatunek. Kasztanowiec pospolity, kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum L.). Drzewo do 25 m wysokości. Korona kopulasta lub szeroko walcowata. Kora starych okazów tafelkowato spękana, a pnie często skręcone. Pędy grube. Pąki duże, ciemnobrązowe i lepkie. Liście duże, dłoniaste, 5-7-listkowe. Listki siedzące, odwrotniejajowate, najszersze w części szczytowej, klinowato zwężające się ku nasadzie, na brzegu podwójnie piłkowane. Kwiaty białe zebrane w wiechy. Owoc (torebka) kulisty, zielony, kolczasty z 1-2 nasionami (powszechnie zwanymi kasztanami). Występowanie – południowe Bałkany – północna Grecja, południowa Albania i Bułgaria, w górach na wys. 1000-1200 m n.p.m. Gatunek uprawiany w Europie od 1576 roku, a w Polsce od końca XVII wieku (jedno z pierwszych drzew obcego pochodzenia jakie sprowadzono do naszego kraju). Powszechnie znany i często sadzone drzewo ozdobne, doskonale przystosowane do warunków klimatycznych Polski. Do lasów wprowadzany sporadycznie, zwykle dla owoców stanowiących uzupełnienie pokarmu dla zwierzyny płowej. Łatwo dziczeje i jest u nas trwale zadomowiony.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Acer) rodzaj z rodziny klonowatych (Aceraceae) obejmujący około 110 gatunków, głównie w Azji oraz w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, a także w północnej Afryce. W Polsce trzy gatunki. Klon polny (Acer campestre L.). Drzewo do ok. 25 m wysokości. Korowina starych okazów tafelkowato spękana. Pędy cienkie, jasnobrązowe, słabo owłosione, czasami z podłużnymi listewkami korkowymi. Liście najczęściej 5-cio, rzadziej 3-klapowe, do 10 cm długości o klapach tępych lub słabo zaostrzonych, całobrzegie lub karbowane, po dolnej stronie z kępkami włosków w kątach nerwów lub nagie. Skrzydlaki do 3 cm długości, ustawione w stosunku do siebie pod kątem 180°, owłosione (subsp. hebecarpum DC.) lub nagie (subsp. leiocarpum (Opiz.) Pax). Występowanie – środkowa i południowa Europa oraz Kaukaz. W Polsce północno-wschodnia granica zasięgu, która przebiega wzdłuż dolin Wisły i Sanu. Domieszkowy gatunek w żyznych lasach liściastych (grądy, łęgi, buczyny), a także składnik zarośli krzewiastych, zwykle na silnie nasłonecznionych zboczach, np. dolin rzecznych. Klon pospolity (Acer platanoides L.) Drzewo do 30 m wysokości. Korona gęsta, kulista lub kopulasta. Korowina ciemnobrązowoszara o krótkich, podłużnych i płytkich spękaniach. Pędy brązowe. Pąki czerwonobrązowe, boczne przylegające do pędu. Liście duże do 15 cm długości, 5-7 klapowe o klapach wyciągniętych w ostre wierzchołki. Zatoki między klapami zaokrąglone. Nasady blaszek sercowate. Kwiaty żółtawozielone, zebrane w baldachogrona, zaczynają się rozwijać w kwietniu, wcześniej niż liście. Skrzydlaki ustawione pod kątem rozwartym. Orzeszki spłaszczone. Występowanie – prawie cała Europa (bez Wysp Brytyjskich, zachodniej i południowej Francji, północnych Niemiec, Hiszpanii poza Pirenejami, południowych Włoch oraz północnej części Półwyspu Skandynawskiego), Kaukaz, Krym i Azja Mniejsza, w górach do 1025 m n.p.m. W Polsce gatunek występujący na całym niżu oraz w górach do 1100 m n.p.m. Drzewo domieszkowe w żyznych lasach liściastych (grądy, buczyny, łęgi), w borach mieszanych oraz w zboczowych lasach klonowo-lipowych. Klon jawor (Acer pseudoplatanus L.) Drzewo do 40 m wysokości. Korona zwykle regularna, zwarta, kopulasta, często kulista. Korowina popielatoszara, początkowo gładka, na pniach starszych drzew złuszcza się drobnymi, odstającymi tafelkami, pod którymi ukazują się jaśniejsze fragmenty martwicy korkowej (podobieństwo do platana). Pędy szare. Pąki z łuskami oliwkowozielonymi brązowo obrzeżonymi, boczne odstające od pędu. Liście do 15 cm dł., 3-5-klapowe, grubo piłkowane lub karbowanopiłkowane, po dolnej stronie matowe i sinozielone. Zatoki między klapami ostre. Kwiaty zebrane w zwisające wiechy, żółtawozielone, rozwijają się w maju, później niż liście. Skrzydlaki rozchylone pod kątem ostrym. Orzeszki wypukłe. Występowanie – południowa i środkowa Europa (bez centralnej i południowej Hiszpanii, Wysp Brytyjskich i zachodniej oraz północnej Francji), Kaukaz i Azja Mniejsza. Gatunek górski (maks. do 1980 m n.p.m.) ze stanowiskami na niżu przy północnej granicy zasięgu. W Polsce najbardziej częsty na południu, zwłaszcza w górach (maks. do 1570 m n.p.m.), rzadszy w środkowej i północnej części kraju, nie występuje naturalnie na północnym wschodzie. Jedyny lasotwórczy gatunek spośród trzech naszych klonów. W górach tworzy drzewostany zbiorowisk lasów jaworowych, tzw. jaworzyn. Ponadto jest stałym składnikiem wielu innych górskich zespołów leśnych. Na niżu stanowi domieszkę w żyznych lasach liściastych (grądy, buczyny, łęgi).
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzerwy leśne), (Frangula) rodzaj z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae) obejmujący kilkadziesiąt gatunków, głównie w Ameryce Północnej, a także w południowo-wschodniej Azji, Afryce i Europie. W Polsce jeden gatunek. Kruszyna pospolita (Frangula alnus Mill.). Krzew do 6 m wysokości. Pędy ciemnoszare, z licznymi białymi przetchlinkami, w młodości owłosione, później nagie. Pąki bezłuskie, okryte drobnymi listkami owłosionymi brązowym kutnerem, liściowe małe i jajowate, kwiatowe większe i buławkowate. Liście szerokoeliptyczne lub odwrotniejajowate, 3-7 cm długości, całobrzegie, na szczycie tępe lub krótko zaostrzone. Blaszki nagie i błyszczące, z wierzchu ciemnozielone, spodem jaśniejsze. Nerwy przy brzegu blaszki łukowato wygięte i połączone. Kwiaty drobne, zielonkawe, skupione w wiązkach po 10-20. Owoce (pestkowce) kuliste, początkowo zielone, później czerwone, a po dojrzeniu czarne. Występowanie – prawie cała Europa, bez północnych krańców Skandynawii, oraz zachodnia Syberia, Azja Mniejsza i Kaukaz, także północna Afryka (Algieria, Maroko, Tunezja). W Polsce na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Siedliska wilgotnych lasów liściastych i borów mieszanych. Lasy łęgowe i olsy oraz zarośla na obrzeżach tych zbiorowisk.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Staphylea) rodzaj z rodziny kłokoczkowatych (Staphyleaceae) obejmujacy 11 gatunków na półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek. Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.). Krzew do 6 m wysokości. Pędy obłe, młode jasnozielone, dwuletnie zielonobrązowe, ciemniejsze od strony nasłonecznionej. Pąki wierzchołkowe szerokojajowate, boczne mniejsze i wąskojajowate. Jedne i drugie spłaszczone, na brzegach kanciaste, okryte jedną zieloną lub czerwonawo-zieloną łuską. Liście nieparzystopierzaste, 5-7-listkowe. Listki jajowate lub wydłużone, na brzegach ostro piłkowane, pod spodem sinozielone z owłosieniem nasadowej części nerwu głównego. Kwiaty w zwisających, wąskich wiechach, białe lub różowawe, rozwijają się w maju i czerwcu. Owoce – 2-3-komorowe, rozdęte torebki. Nasiona kuliste, twarde, brązowe i błyszczące. Występowanie – środkowa i południowa Europa, południowa Turcja (wyspowo) oraz południowe i wschodnie wybrzeża Morza Kaspijskiego, w górach do 1800 m n.p.m. (Taurus). W Polsce północno-zachodnia granica zasięgu. Główne ośrodki występowania na Śląsku, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz w Beskidzie Niskim i na Pogórzu Środkowobeskidzkim. Ponadto w południowej części kraju rozproszone stanowiska wtórne (krzew od wieków uprawiany, związany z licznymi przesądami i zwyczajami ludowymi; nasiona wykorzystywano między innymi do wyrobu grzechotek, dzwonków i różańców). Gatunek ciepłolubny, występujący w lasach liściastych i zaroślach, często na glebach wapiennych. Roślina chroniona.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Corylus) rodzaj z rodziny leszczynowatych (Corylaceae) obejmujący około 10-15 gatunków w Eurazji i Ameryce Północnej. W Polsce jeden gatunek. Leszczyna pospolita (Corylus avellana L.) Krzew do ok. 5 m wysokości, rzadko niskie drzewo. Pędy owłosione (włoski z gruczołkami). Liście do 10 cm długości odwrotniejajowate, w nasadzie sercowate, na brzegu podwójnie piłkowane i nieznacznie wrębne, miękko owłosione, zwłaszcza po dolnej stronie. Owoc (orzech) otoczony okrywą do połowy zrośniętą i na brzegach silnie powycinaną. Występowanie – prawie cała Europa, z wyjątkiem północnej części Skandynawii, oraz Azja Mniejsza i Kaukaz. W Polsce gatunek pospolity, występujący najczęściej w żyznych lasach liściastych (głównie w grądach) oraz w zbiorowiskach zaroślowych, na obrzeżach lasów i wśród pól. Daje mieszańce z uprawianą u nas leszczyną turecką (Corylus colurna L.) o nazwie Corylus ×colurnoides C.K. Schneid.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Ligustrum) rodzaj z rodziny oliwkowatych (Oleaceae) obejmujący około 50 gatunków, głównie w południowej i wschodniej oraz południowo-zachodniej Azji, Europie, a także w północno-zachodniej Afryce. W Polsce prawdopodobnie jeden gatunek dziko rosnący. Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare L.). Krzew do 3 m wysokości. Pędy spłaszczone w węzłach, ciemnoszare, od strony nasłonecznionej z brązowym odcieniem, matowe, w młodości lekko owłosione, później nagie. Pąki stożkowate, przylegające do pędu, brązowe. Pąk szczytowy okryty drobnymi listkami. Liście, częściowo zimozielone lub sezonowe, wąskojajowate lub lancetowate, 3-6 cm długości, całobrzegie, ciemnozielone i nagie. Kwiaty w szczytowych wiechach, białe, silnie pachnące. Owoce (pestkowce) kuliste, czarne i błyszczące, długo utrzymują się na gałęziach. Zasięg trudny do ustalenia, gdyż ligustr pospolity jest gatunkiem od dawna i powszechnie uprawianym oraz łatwo dziczejącym z upraw. Przyjmuje się, że naturalnie występuje on w prawie całej zachodniej, środkowej i południowej Europie, północno-zachodniej Afryce, na Krymie, Kaukazie, w Azji Mniejszej oraz w północno-zachodnim Iranie. W Polsce przebiega północna granica zasięgu, a stanowiska uważane za naturalne rozproszone są na Śląsku i w Małopolsce. Zbiorowiska zarośli kserotermicznych, rzadziej widne lasy liściaste.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Syringa) rodzaj z rodziny oliwkowatych (Oleaceae) obejmujący około 20-30 gatunków, głównie w Azji, a poza tym w południowo-wschodniej Europie. W Polsce najczęściej uprawiany jest lilak pospolity (Syringa vulgaris L.). Krzew lub drzewko do 8 m wysokości. wydające liczne odrosty korzeniowe. Pędy lekko spłaszczone w węzłach, zielonkawoszare, z metalicznym połyskiem, nagie. Pąki szerokojajowate, na przekroju poprzecznym 4-kanciaste, zaostrzone, okryte zielonymi lub czerwonawym łuskami, brunatnymi na brzegach. Liście szerokojajowate lub sercowate, do 12 cm długości, na wierzchołku równomiernie zaostrzone, w nasadzie płytkosercowate, a przy ogonku krótkoklinowate, całobrzegie. Kwiaty w wiechach, u form dzikich niebieskawoliliowe, zmieniające barwę w czasie przekwitania, silnie pachnące i nektarodajne. Kwitnie w maju. Występowanie – południowo-wschodnia Europa, skaliste, suche i słoneczne zbocza górskie na wys. do 800 m n.p.m. Gatunek wprowadzony do uprawy w środkowej Europie w 1563 r. (Wiedeń). Od ponad 100 laty był przedmiotem licznych prac hodowlanych, w wyniku których otrzymano około 1000 tzw. „szlachetnych” i „półszlachetnych” odmian różniących się między innymi wielkością, zabarwieniem i budową kwiatów. Roślina wytrzymała na mrozy, suszę i zanieczyszczenia powietrza o małych wymaganiach glebowych. Popularna w ogrodach, parkach, na terenach miejskich i wiejskich. Ze względu na rozległy system korzeniowy i dużej zdolności do wykształcania odrostów z korzeni nadaje się do sadzenia na siedliskach przeobrażonych i narażonych na erozję.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Tilia) rodzaj z rodziny lipowatych (Tiliaceae) obejmujący około 40 gatunków na półkuli północnej. W Polsce dwa gatunki. Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.). Drzewo do 30 m wysokości. Pędy oliwkowozielone do czerwonawych, nagie. Dolna łuska okrywająca pąk nieco wyższa od połowy jego długości. Liście 3-7 cm długości, okrągławe, na szczycie wyciągnięte w dość długi wierzchołek, u nasady sercowate. Brzegi drobno i ostro piłkowane. Blaszki z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, z kępkami rudych włosków w kątach nerwów. Kwiatostany (wierzchotki) 4-11-kwiatowe, wzniesione. Owoce (orzeszki) cienkościenne, bez żeberek, często asymetryczne i z reguły 1-nasienne. Kwitnie później niż u lipa szerokolistna, w końcu czerwca i w lipcu. Występowanie – zachodnia, środkowa i wschodnia Europa, zachodnia Syberia, Krym i Kaukaz, od południowej Anglii i północno-wschodniej Hiszpanii na zachodzie, po dolny Irtysz na wschodzie. Najdalej na północ wysunięte stanowiska znajdują się w Norwegii na 65º30’ szerokości geograficznej północnej. W górach do 1500 m n.p.m. W Polsce na całym niżu oraz w niższych rejonach górskich do ok. 600 m n.p.m. Siedliska żyznych lasów liściastych. Gatunek domieszkowy, głównie w grądach. L. szerokolistna, lipa wielkolistna (Tilia platyphyllos Scop.). Drzewo do 30 m wysokości. Pędy czerwono-zielone, w młodości zwykle owłosione. Dolna łuska okrywająca pąk równa połowie jego długości lub krótsza. Liście 6-9 cm długości, szerokojajowate, z reguły asymetryczne, na szczycie zaostrzone, z nasadą sercowatą lub ukośnie uciętą. Brzegi regularnie, ostro ząbkowane. Blaszki pod spodem zielone, owłosione na nerwach oraz w kątach nerwów. Dobrze widoczne nerwy trzeciego rzędu. Kwiatostany (wierzchotki) najczęściej 1-3-kwiatowe, zwisające. Kwitnie wcześniej niż lipa drobnolistna, przeważnie w drugiej połowie czerwca. Owoce (orzeszki) kuliste, do 10 mm średnicy, z 5 wyraźnymi żebrami, gęsto, kutnerowato owłosione. Występowanie – częściowo zachodnia oraz środkowa i południowa Europa, od północno-wschodniej Hiszpanii po Morze Czarne. Północna granica zasięgu przebiega przez północną Belgię, środkowe Niemcy i południową Polskę, skąd kieruje się przez zachodnią Ukrainę do ujścia Dniestru. W górach do 1800 m n.p.m (Alpy). Na terenie Polski południowa część niżu oraz wyżyny: Małopolska i Lubelska, Góry Świętokrzyskie, Dolny Śląsk, Podkarpacie oraz niższe rejony Sudetów i Karpat. W górach do 960 m n.p.m. (Tatry). Siedliska żyznych lasów liściastych. Głównie grądy oraz zboczowe lasy klonowo-lipowe. W warunkach naturalnych jest spotykany spontaniczny mieszaniec wymienionych gatunków lipa holenderska (Tilia×europaea L.) o cechach pośrednich między taksonami rodzicielskimi lub zbliżonych do jednego z nich. Ma młode pędy zwykle nagie, a liście o blaszkach pofalowanych, i spodem bladozielonych, z kępkami żółtobiałych włosków w kątach nerwów. Kwiatostany lekko wzniesione. Owoce słabo kanciaste.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Arctostaphylos) rodzaj z rodziny wrzosowatych (Ericaceae) obejmujący około 50 gatunków w zachodniej Ameryce Północnej i Środkowej, jeden gatunek o zasięgu wokółbiegunowym, występujący także w Polsce. Mącznica lekarska [Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng.]. Niska, zawsze zielona krzewinka o długich i zakorzeniających się pędach tworzących zwarte darnie. Liście skórzaste, odwrotniejajowate, 1-3 cm długości, z klinowatą nasadą, z wierzchu orzęsione, o charakterystycznej siatce nerwów. Kwiaty drobne, białe lub różowawe zebrane po kilka w zwisających gronach, rozwijają się w maju-czerwcu. Owoce – kuliste, czerwone i błyszczące pestkowce. Pospolity gatunek w zbiorowiskach tundry, w Polsce częstszy na północy, a rzadszy na południu, związany z ubogimi, kwaśnymi siedliskami piaszczystymi i występujący zwykle w suchych wrzosowiskach oraz borach sosnowych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Larix) rodzaj z rodziny sosnowatych (Pinaceae) i podrodziny modrzewiowych (Laricoideae) liczący około 10 gatunków, głównie w strefie klimatu chłodnego półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek z dwoma podgatunkami. Modrzew europejski podgatunek typowy Larix decidua Mill. subsp. decidua). Drzewo do 40 m wysokości. Korona luźna i stosunkowo wąska (w porównaniu z gatunkami następnymi), z poziomo rozpostartymi konarami i zwisającymi gałązkami. Pędy roczne jasne, żółtawe, bez nalotu woskowego. Igły opadające jesienią (cecha wszystkich modrzewi), jasnozielone (wyjątek – odm. ‘Glauca’ o modrych młodych igłach). Szyszki wydłużone, jajowate. Łuski nasienne na końcach proste lub lekko odchylone na zewnątrz (por. z podgatunkiem polskim). Występowanie - zachodnia i środkowa Europa - Alpy i Tatry, głównie w reglu górnym i w rejonie górnej granicy lasu, 350-2900 m n.p.m. W Alpach typowy m. europejski jest ważnym składnikiem wysokogórskich borów limbowo-modrzewiowych. Nieliczne stanowiska naturalne tego podgatunku w Polsce znajdują się tylko na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, natomiast w innych rejonach jest często uprawianym drzewem leśnym. Modrzew europejski podgatunek polski, modrzew polski [Larix decidua Mill. subsp. polonica (Racib. ex Wóycicki) Domin]. W porównaniu z podgatunkiem typowym szyszki mniejsze, bardziej kuliste z łuskami nasiennymi zagiętymi do wewnątrz. Występowanie – środkowa i południowo-wschodnia Europa – Rumunia, Słowacja, Ukraina, Polska; obszary nizinne i podgórskie, rzadziej wysokogórskie (najwyżej położone stanowisko – 2050 m n.p.m. w Karpatach Rumuńskich). W naszym kraju m. polski występuje naturalnie głównie w Górach Świętokrzyskich, na Wzgórzach Łódzkich, Roztoczu oraz w Beskidach Zachodnich. Modrzew polski został opisany po raz pierwszy w randze gatunku przez Mariana Raciborskiego i Władysława Szafera w 1919 roku na podstawie materiałów z Chełmowej Góry (obecnie rezerwat w Świętokrzyskim Parku Narodowym).
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Andromeda) rodzaj z rodziny wrzosowatych (Ericaceae) liczący dwa gatunki o zasięgu wokółbiegunowym na półkuli północnej. W Polsce jeden gatunek. Modrzewnica pospolita, modrzewnica północna (Andromeda polifolia L.). Zawsze zielona krzewinka z podziemnymi rozłogami, o pędach wznoszących się do ok. 30 cm wysokości. Liście skórzaste, wąskie, 1-3,5 cm dł., na brzegu podwinięte, od spodu pokryte nalotem woskowym, niebieskawozielone. Kwiaty w szczytowych baldachogronach, różowawe, rozwijają się od maja do lipca. Owoce – torebki pękające od części szczytowej. Częsty składnik zbiorowisk torfowisk wysokich i przejściowych oraz borów bagiennych.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Alnus) rodzaj z rodziny brzozowatych (Betulaceae) obejmujący około 35 gatunków, głównie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce trzy gatunki. Olsza czarna [Alnus glutinosa (L.) Gaertn.]. Drzewo do 35 m wysokości. Pień prosty, przypominający strzałę iglastych. Korowina ciemnoszara, w młodości gładka, pokryta licznymi wypukłymi przetchlinkami, u starszych drzew tafelkowato spękana. Pąki na trzonkach, lekko odstające od pędów, z 2 łuskami. Liście owalne lub odwrotnie jajowate, rzadziej okrągławe, zwykle na szczycie wycięte; na brzegu płytko klapowane i podwójnie ząbkowane; pod spodem z kępkami żółtawych włosków w kątach nerwów. Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozwijają się w sierpniu (kwitnie wczesną wiosną, przed rozwojem liści). Kotkowate kwiatostany męskie po 3-4 na wierzchołkach pędów. Kotki żeńskie na wyraźnych szypułkach. Owoce (orzeszki) zebrane w nibyszyszeczkach, osadzonych także na szypułkach. Występowanie – prawie cała Europa (bez najbardziej północnych rejonów Półwyspu Skandynawskiego) oraz zachodnia Azja i północna Afryka, w górach do 1800 m n.p.m. W Polsce gatunek pospolity na niżu, osiągający granicę pionowego rozmieszczenia na wys. 500-550 m n.p.m, tylko sporadycznie wyżej. Jako gatunek lasotwórczy o. czarna występuje najczęściej na siedliskach lekko zabagnionych, głównie w łęgach jesionowo-olszowych, oraz na siedliskach bagiennych – w olsach. Znosi stagnowanie wody i okresowe zalewy dzięki zdolności do wytwarzania korzeni przybyszowych u nasady pnia. Olsza szara [Alnus incana (L.) Moench]. Drzewo do 20 m wysokości. Pień mniej regularny niż u gatunku poprzedniego. Korowina gładka, popielatoszara. Pędy omszone. Pąki przylegające do pędów, osadzone na krótkich trzonkach. Liście szerokoeliptyczne lub jajowate; na szczycie zaostrzone, u nasady zaokrąglone lub szeroko klinowate; na brzegach lekko wrębne lub płytko klapowane; z wierzchu szarozielone, początkowo omszone, potem nagie, pod spodem owłosione, sine. Kotki żeńskie i nibyszyszeczki siedzące. Zasięg podgatunku typowego (Alnus incana subsp. incana) rozdzielony jest na dwie części: północną – nizinną (Skandynawia, północne obszary Niżu Wschodnioeuropejskiego, zachodnia część Niżu Zachodnioeuropejskiego) i południową – górską (góry środkowej i południowej Europy oraz Kaukaz). Najwyższe stanowiska na Kaukazie do 2000 m n.p.m.. W Polsce gatunek górski (maks. do 1250 m n.p.m.) z rozproszonymi stanowiskami na niżu, które w północno-wschodnich regionach kraju nawiązują do północnej (borealnej) części zasięgu. W górach występuje przeważnie wzdłuż potoków, na niżu zwykle w dolinach rzek oraz na torfowiskach niskich. Jest drzewem lasotwórczym w nadrzecznej olszynie górskiej. Ma mniejsze wymagania pod względem wilgotności gleby niż olsza czarna i znosi tylko krótkookresowe zalewy. Olsza zielona, kosa olcha [Alnus viridis (Chaix) DC.]. Krzew do 3 m wysokości. Pąki okryte wieloma łuskami, siedzące. Liście jajowate albo eliptyczne, na szczycie zaostrzone, u nasady szerokoklinowate lub zaokrąglone, ostro i gęsto piłkowane; pod spodem jasnozielone, zwykle nagie, tylko czasami z rzadkim owłosieniem na nerwach. Kwiatostany męskie widoczne jesienią i zimą, żeńskie natomiast ukryte w pąkach i ukazują się wiosną wraz z rozwojem liści (podobnie jak u brzóz). Nibyszyszeczki małe, na cienkich trzonkach. Występowanie – góry środkowej i południowej Europy, głównie Alpy i Karpaty, do 2800 m n.p.m. W Polsce tylko Bieszczady Zachodnie, głównie w piętrze połonin, miejscami gatunek wkraczający na położone niżej dawne łąki i pastwiska.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 »
Wszystkich stron: 6
