Dział
Las jako zjawisko geograficzne
Ilość znalezionych haseł: 33
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), klimat i gleby: W tropikach klimat lasu nie zmienia się wraz z porami roku, a średnia roczna temperatura wynosi 28°C. Opady deszczu są częste i silne, ze średnią roczną wielkością opadów przekraczającą 2200 mm. Silne opady deszczu powodują, że gleba jest wypłukiwana i zakwaszana. Aktywność mikroorganizmów i obieg biogenów są intensywne, ale niewiele biogenów magazynowanych jest w glebie, a w konsekwencji jest ona w nie bardzo uboga.
Dominująca roślinność: Wilgotne lasy tropikalne charakteryzują się dużym zróżnicowaniem niebotycznych drzew, z których najwyższe osiągają prawie 60 m. Wysoka temperatura i opady deszczu tworzą optymalne warunki do wzrostu roślin, a produkcja netto jest tu najwyższa spośród wszystkich lądowych biomów. Uważa się, że duża różnorodność biologiczna tych lasów jest wynikiem ich długiej historii. Wilgotne lasy tropikalne nigdy nie podlegały zlodowaceniom; dlatego gatunki, w miarę upływu czasu, mogły tworzyć bogate zespoły. W dodatku, środowisko fizyczne sprzyja wytworzeniu wielu nisz ekologicznych dla wyspecjalizowanych gatunków. Gęste sklepienie lasu ogranicza dostęp światła do dna lasu, uniemożliwiając rozwój flory naziemnej. Struktura pionowa wilgotnych lasów jest złożona; drzewa tolerujące cień rosną pod sklepieniem lasu utworzonym z dominujących, wyniosłych gatunków. Te z kolei są pokryte przez epifity oraz liany. Krążenie substancji biogennych w obrębie sklepienia lasu ma prawdopodobnie duże znaczenie, gdyż wiele gatunków tworzy korzenie powietrzne, absorbujące biogeny w taki sam sposób, jak korzenie zakotwiczone w ziemi. Kiedy drzewo upada, w zwartym kompleksie drzew powstaje pusta przestrzeń, miejsce odznaczające się większym dopływem światła, większą zmiennością temperatury i większym dostępem wilgoci do gleby. Teren ten jest początkowo kolonizowany przez szybko rosnące gatunki pionierskie, których kiełkowanie z nasion zdeponowanych w glebie jest stymulowane przez światło. Szczeliny są ostatecznie opanowywane i wypełniane przez wolniej rosnące drzewa. Efektem stratyfikacji pionowej wilgotnych lasów tropikalnych i dynamicznych procesów związanych z wypełnianiem ubytków jest powstanie wielu przestrzennie zróżnicowanych mikrośrodowisk. Ich obecnością tłumaczy się często wysoką różnorodność gatunkową wilgotnych lasów tropikalnych.
Zwierzęta leśne: Wilgotne lasy tropikalne słyną z ogromnej różnorodności biologicznej flory i fauny. Szczególnie liczne są gatunki owadów, płazów, gadów i ptaków. Małpy i inne mniejsze ssaki są, obok owadów, podstawowymi roślinożercami. Żyje tu kilka gatunków dużych drapieżników, takich jak tygrysy czy jaguary. Życie wielu zwierząt jest ograniczone do sklepienia lasu, gdzie żywią się przez cały rok dostępnymi owocami. Poza nietoperzami oraz naczelnymi ssaki są nielicznie reprezentowane w wilgotnych lasach. Przeważają gatunki nadrzewne. Podobnie jak drzewa, zespoły zwierzęce podlegają stratyfikacji. Sięgające wysoko w górę drzewa są głównie zasiedlane przez ptaki i owady, które spędzają tam nawet całe życie, nie opuszczając sklepienia lasu. Obfitość owoców, nasion, pączków, liści i owadów doprowadziła do ewolucji wielu gatunków ptaków specjalizujących się w określonym typie pożywienia. Badania dotyczące możliwości koegzystowania tak wielu różnych gatunków koncentrują się głównie na podziale tych zasobów w czasie i przestrzeni. Warstwy lasu są zasiedlane przez różne gatunki, które dzieli odmienna aktywność dobowa. Wiele gatunków naziemnych, a także wielu mieszkańców środkowych lub najwyższych pięter lasu jest aktywnych tylko w dzień albo tylko w nocy. Inne gatunki wykorzystują jako pokarm liście. Liście są pod względem odżywczym ubogim źródłem pożywienia i trudno je strawić z powodu zawartości celulozy. Leniwce mają wielokomorowe żołądki, w których żyją bakterie, zdolne do trawienia celulozy. Nawet z ich pomocą do pełnego strawienia pokarmu potrzeba około miesiąca. To z powodu tej niskoenergetycznej diety leniwce są leniwe - muszą zachowywać energię trwając w bezczynności. Nie są zdolne do ucieczki przed drapieżnikami, ale dysponują ochroną w postaci kamuflażu, jaki tworzą sinice. Żyją one na ich sierści i nadają jej zieloną barwę.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), lasy podzwrotnikowe, wilgotne zawsze zielone lasy, wykształcone w warunkach klimatu wilgotnego z całorocznymi opadami albo z łagodnymi okresami suszy. Wahania temperatury w ciągu roku są niewielkie, a zimy łagodne i bezmroźne. Drzewa lasów podzwrotnikowych przeciętnie nie osiągają wielkich rozmiarów, mają zawsze zielone, przeważnie skórzaste i błyszczące liście, a ich korony tworzą zazwyczaj 2 warstwy. Charakterystyczną cechą lasów podzwrotnikowych jest obecność paproci drzewiastych oraz niewielkiej liczby lian. Epifity reprezentują głównie mszaki. Dobrze jest rozwinięta warstwa krzewów oraz runo. Lasy podzwrotnikowe stanowią formę pośrednią między lasami liściastymi strefy umiarkowanej a zimozielonymi lasami równikowymi. Występują m.in. na Florydzie, w Górach Nadbrzeżnych i Kaskadowych, w Chile, w południowej części Wyżyny Brazylijskiej, w Nowej Południowej Walii i Wiktorii, na Wyspach Kanaryjskich, Zakaukaziu, w południowej części Wysp Jońskich.
Zobacz więcej...
(ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), [wł. macchia = kolczaste zarośla], formacja roślinna występującą w krajach śródziemnomorskich, złożona głównie z niewielkich krzewów i skarlałych drzew o skórzastych, zimotrwałych, szarozielonych liściach. Dużo roślin zawiera olejki eteryczne, np. rozmaryn, mirt, macierzanka, lawenda. Jest roślinnością wtórną, która uformowała się pod wpływem działalności człowieka jako wynik odlesiania i prowadzenia nieracjonalnego, zbyt intensywnego wypasu zwierząt.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), zaczyna się powyżej górnej granicy lasu, lecz trudno ściśle ustalić dolną jego linię, gdyż sosna kosówka pojawia się już pod okapem rozluźnionej świerczyny i w formie języków schodzi niżej wszędzie tam, gdzie las wysokopienny został zepchnięty w dół przez wiatry lub lawiny śnieżne. Początkowo płaty kosodrzewiny przetkane są karłowatymi świerkami, tzw. krzywulcami, potem nieco wyżej panują samodzielnie, tworząc większe lub mniejsze skupiska bądź płożąc się tuż przy ziemi, bądź podnosząc swe elastyczne pędy do kilkumetrowej nawet wysokości w kotlinach lub innych zacisznych stanowiskach Piętro kosodrzewiny występuje na terenie naszych Karpat w Tatrach oraz na Babiej Górze i Pilsku (Beskidy), a także w Sudetach. W Bieszczadach, gdzie brak kosodrzewiny, jej miejsce zajmuje olsza zielona. Kosodrzewina ma ogromne znaczenie dla niżej położonych pięter leśnych, bowiem zwarte jej płaty o elastycznych pędach wiążą duże masy śniegu zakumulowane przez długi okres zimowy, trwający często ponad pół roku na wierzchołkach gór, nie pozwalając na zsuwy i lawiny zagrażające bezpieczeństwu lasu. Zniszczenie piętra kosodrzewu w wyższych położeniach w celu powiększenia hal dla owiec doprowadzało przeważnie do znacznego obniżenia górnej granicy lasu i istniejącego obecnie dużego zagrożenia lawinowego. Górna granica piętra kosodrzewiny leży w naszych górach na wysokości 1450 do 1800 m n.p.m.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), począwszy od tzw. Progu Sudeckiego, zaczynającego się na linii Zgorzelec – Złotoryja – Jawor – Sobótka – Gromnik – Racibórz, oraz Progu Karpackiego na linii Zebrzydowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Przemyśl, rozpoczyna się teren wyżynny, stopniowo wznoszący się w kierunku południowym, tj. ku równoleżnikowo usytuowanym pasmom górskim. Cały ten obszar będący rozległym „przedgórzem” stanowi najniżej położone piętro roślinne. Charakteryzuje się ono występowaniem lasów mieszanych z dużym udziałem gatunków liściastych z typu lasu letniego, w szczególności dębów, graba i innych, początkowo gęsto jeszcze przemieszanych z sosną. Górna granica tego piętra przebiega na wysokości 400-600 m n.p.m. w zależności od wielkości masywu górskiego. Charakterystycznym typem lasu pogórza jest grąd, choć równie licznie występują tu bory i lasy mieszane z dużym udziałem dębu, jedliny i buczyny podgórskiej (Fagetum carpaticum collinum).
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne),zwane krainą buka, rozciąga się szerokim pasem w średnich położeniach górskich do wysokości bezwzględnej 1000-1250 m n.p.m. Typowym zespołem tego piętra jest buczyna karpacka i sudecka, występujące nieraz jako lity drzewostan bukowy, częściej jednak z domieszką jodły i świerka. W dolnej części regla dolnego rozpościera się zazwyczaj pas typowego Fagetum z bardzo dynamicznym bukiem, reprezentowanym we wszystkich warstwach roślinnych. Oprócz buka występują tu domieszki jaworu, wiązu górskiego, jesionu i osiki, a z iglastych jodły, świerka i modrzewia. Nieco wyżej, w chłodniejszej partii dolnego regla wraz z bukiem występuje już liczniej jodła, tworząc większe skupienia albo całe drzewostany ze świerkiem lub bez świerka. Jeszcze wyżej, w pasie przejściowym do regla górnego, buk staje się domieszką lub wchodzi pod okap drzewostanu, a na pierwsze miejsce pod względem udziału wkracza świerk, tworząc już liczne drzewostany lite, co najwyżej z domieszką jodły. Człowiek bardzo silnie przekształcił lasy piętra Fagetum, eliminując na przełomie XVIII i XIX wieku mało ceniony wówczas buk na rzecz cennych gatunków iglastych, głównie świerka. Dlatego w piętrze regla dolnego dominują obecnie lite świerczyny i jedliny, a pozostałości buczyn sudeckich czy karpackich chronione są jako zabytki przyrody w postaci rezerwatów ścisłych lub częściowych.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, las jako zjawisko geograficzne), typ układu piętrowego zależy od położenia geograficznego i kierunku przebiegu pasma, wielkości zajętego przez nie obszaru, a także charakteru roślinności na terenach przyległych. W strefie zimnej - ponad piętrem tundry niżowej spotykamy niewiele od niej różną tundrę górską, a granica wiecznych śniegów i lodów przebiega bardzo nisko. W strefie umiarkowanej wilgotnej - niskie i średnie położenia górskie mają roślinność leśną, zróżnicowaną często (np. w Karpatach, Alpach czy na Kaukazie) na niższe piętro lasów liściastych i wyższe lasów szpilkowych, które tworzą tu górną granicę lasu. Powyżej rozciągać się może subalpejskie piętro kosych zarośli (np. z kosodrzewiną Pinus mugo [P. mughus] w Karpatach i Alpach, różanecznikiem Rhododendron caucasicum na Kaukazie lub kosą limbą Pinus pumila w górach wschodniej Azji. Tam, gdzie krzewów tego rodzaju brak, piętro przejściowe między lasem a bezdrzewną roślinnością wysokogórską mogą zajmować skarłowaciałe drzewa leśne (w Ameryce Północnej świerki i jodły: Picea mariana i Abies balsamea w północnych Appalachach, P. engelmannii i A. lasiocarpa, w Górach Skalistych). Wyżej rozciąga się piętro alpejskie z roślinnością murawową i krzewinkową, zbliżoną do hal i tundr arktycznych, a ponad nim piętro niwalne (wiecznych śniegów i lodowców). W górach obszarów suchych (np. w Atlasie Wysokim) istnieć mogą dwie granice lasu: dolna – kontynentalna, uwarunkowana niedostatkiem wody, i górna – uwarunkowana niedostatkiem ciepła; przy jeszcze niższych zasobach wodnych lasy przyjmują charakter widnego rzadkolesia lub też od podnóży gór aż po szczyty panują formacje bezdrzewne - stepowe (np. w Ałtaju Mongolskim) albo półpustynne. W strefie gorącej - lasy górskie graniczyć mogą od dołu z lasami niżowymi lub, w obszarach suchych – z formacjami bardziej kserofitycznymi, np. sawannowymi (jak na Kilimandżaro). Na wysokościach, na których następuje kondensacja chmur i mgieł, występują bogate w epifity lasy mgliste (np. formacja ceja na wschodnich stokach Andów), a ponad nimi – wysokogórskie zarośla, często z udziałem krzewów z rodziny Ericaceae. W szczególnie wilgotnych górach strefy równikowej ponad zaroślami rozciąga się piętro bardziej swoistej formacji paramo, utworzonej przez ogromne rośliny różyczkowe (rodzaj Espeletia w Andach, rodzaje Senecio i Lobelia w górach Afryki). Najwyższe położenia gór tropikalnych zajmują skąpe, niemal półpustynne formacje kseromorficznych traw i krzewinek, co wiąże się z gwałtownym spadkiem ilości opadów powyżej piętra kondensacji. Szczególną rolę odgrywają one w suchym wnętrzu Andów, gdzie określa się je nazwą puna.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 »
Wszystkich stron: 3
