Dział
Elementy mineralogii, petrografii, geologii historycznej, geomorfologii
Ilość znalezionych haseł: 226
(Gleboznawstwo leśne), skała osadowa organogeniczna stanowiąca nagromadzenie roślinności torfowej, w różnym stopniu rozkładu. Ma właściwości zróżnicowane w zależności od typu torfowiska. Dzieli się na torf torfowisk wysokich, przejściowych i niskich. Torf torfowisk wysokich powstaje w warunkach trwałego nasycenia wodą dystroficzną, stagnującą, bezodpływową, słabo natlenioną. Stanowi nagromadzenie roślinności torfowej specyficznej dla takich warunków, nierozłożonej lub w początkowych stadium rozkładu określany współcześnie jako materiał fibric. Jest lekki, luźno ułożony, barwy jasnobrązowej, silnie kwaśny i kwaśny, ubogi w składniki pokarmowe potrzebne roślinności wyższej. Powstają z niego → gleby torfowe torfowisk wysokich. Torf torfowisk niskich stanowi nagromadzenie roślinności torfowej specyficznej dla warunków terenu trwale przesyconego wodą ruchoma, a więc bogatą w składniki pokarmowe i dobrze natlenioną, zwykle dobrze rozłożonej, zmieszanej z mułami rzecznymi, jeziornymi, a często piaskiem lub innymi frakcjami mineralnymi gleby, a także z kredą jeziorną i łąkową. Jest zwarty, często sprasowany, dobrze rozłożony określany współcześnie jako materiał → sapric, barwy brązowej i ciemnobrązowej, lekko kwaśny i obojętny, zasobny w składniki pokarmowe potrzebne roślinności wyższej. Powstają z niego → gleby torfowe torfowisk niskich. Torf torfowisk przejściowych łączy cechy torfów niskich i wysokich. Torfy (wraz z murszami) w Polsce zajmują blisko 5% powierzchni kraju. Występują na terenie całego kraju, z wyraźnie większym udziałem na obszarach północnych, objętych zlodowaceniem bałtyckim. Torfy są współcześnie inicjalnym stadium procesu, w którym w neogenie powstawał węgiel brunatny. Torfy odwodnione ulegają procesowi decesji i stają się murszami.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), skały piroklastyczne składające się ze spojonych popiołów, żużli, szlak wulkanicznych w warunkach lądowych. Są to skały silnie porowate i słabo zwięzłe, miękkie i lekkie. Bywają szare, jasne i ciemne, kremowe, różowe, czerwonawe, brunatne, zielone. Są złożone ze szkliwa wulkanicznego z domieszką minerałów i fragmentów skał magmowych. Tufy osadzone w wodzie są tufitami. Występują na obszarach aktywnych wulkanicznie, obecnie i w przeszłości. W Polsce występują w wielu miejscach w Sudetach (Pogórze i Góry Kaczawskie), a także w rejonie Krzeszowic. W warunkach atmosferycznych łatwo ulegają wietrzeniu i stanowią zwietrzelinę o korzystnych właściwościach glebotwórczych. Produktem ich wietrzenia są m.in. montmoryllonity.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), określenie międzynarodowe zlodowacenia północnopolskiego, czyli ostatniego zlodowacenia plejstoceńskiego na ziemiach polskich. Trwało ono od 115 tys. do 11,7 tys. lat temu, a po nim nastąpił holocen to jest interglacjał (okres cieplejszy) który trwa do dziś. Ostatnie zlodowacenie w Europie Środkowej jest nazywane zlodowaceniem północnopolskim, bałtyckim, Wisły lub Vistulian. W systemie alpejskim – Würm, a w Ameryce Północnej – Wisconsin. Pod koniec tego zlodowacenia (około 22 tys. lat temu) lądolód skandynawski zajmował tereny północnej Polski i od tego okresu rozpoczęło się ocieplenie, które spowodowało wytopienie lądolodu tak, że 11,7 tys. lat temu tereny Polski do linii Bałtyku były wolne od lodu. Na obszarach zajmowanych przez zlodowacenie północnopolskie, Vistulian, występują najlepiej wykształcone formy rzeźby lodowcowej, tzw. rzeźby młodoglacjalnej.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), skała osadowa chemiczna węglanowa zbudowana przeważnie z kalcytu, a w mniejszych ilościach z dolomitu, syderytu, minerałów ilastych, krzemionki, gipsu, pirytu, limonitu, materii organicznej i innych. Najczęściej posiada barwę białą, żółtą kremową, czasem brunatną, czerwoną niekiedy czarną. Silnie burzy z kwasem solnym. Powstaje w morzach, a także na lądzie w wyniku nagromadzenia węglanowych szczątków organicznych. Należy do szeroko rozpowszechnionych skał osadowych litych, zwłaszcza w Polsce Południowej. Posiada duże znaczenie glebotwórcze. Z wapieni powstają rędziny, typ gleby wprowadzony do międzynarodowych klasyfikacji przez prof. Sławomira Miklaszewskiego (1874-1949), polskiego gleboznawcy badacza gleb Polski, zachodniej Europy i północnej Afryki inicjatora badań geografii gleb (Mapa gleboznawcza Królestwa Polskiego, 1907). Zwietrzelina wapieni zależy od stopnia sylifikacji – czyli wysycenia krzemionką wolnych przestrzeni w skale. Wapienie skaliste są silnie wysycone krzemionką i ulegają trudno wietrzeniu, tworząc zwietrzeliny i gleby silnie kamieniste oraz płytkie. Innym przykładem jest wapień detrytyczny, marglisty, litotamniowy, oolityczny, ilasty, które łatwo wietrzeją tworząc zwietrzeliny i gleby słabo szkieletowe oraz głębokie. Właściwości, opisy i fotografie licznych rędzin prezentuje → Atlas gleb leśnych Polski.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), węgiel brunatny to skała osadowa pochodzenia organicznego powstała w neogenie, w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu powietrza. Zawartość węgla 62-75%. Często stosowany jako paliwo. Jego wartość opałowa waha się od 7,5 do 21 MJ/kg.
Węgiel kamienny to skała osadowa chemiczna, zawierająca 75-97% węgla, powstała głównie w karbonie (era paleozoiczna) ze szczątków roślinnych, które bez dostępu tlenu uległy uwęglowieniu. Ma czarną barwę, matowy połysk, czarną rysę. Węgiel kamienny stosowany jest powszechnie jako paliwo. Jego wartość opałowa waha się od 16,7 do 29,3 MJ/kg i silnie zależy od jego składu (zawartości popiołu, siarki, wilgotności). Wartość opałowa czystego pierwiastka węgla wynosi ok. 33,2 MJ/kg. Węgiel kamienny i brunatny są nieodnawialnymi źródłami energii.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), minerał skał osadowych zaliczany do grupy ilastych. Jest uwodnionym glinokrzemianem magnezu, żelaza, glinu (Mg,Fe,Al)3[(OH)2/Al,Si)4O10], posiada twardość 1-1,5, gęstość 2,3-2,7, rysę zielonkawą i doskonałą łupliwość dostrzegalną pod mikroskopem. Bywa zielony, złocistożółty, brunatny. Podczas ogrzewania zwiększa objętość nawet 30 krotnie. Powstaje jako produkt wietrzenia i przeobrażeń skał bogatych w biotyt. W Polsce występuje na Dolnym Śląsku oraz jako składnik wielu skał osadowych. Znaczenie glebotwórcze posiada bardzo duże. Występuje w glebach razem z innymi minerałami ilastymi, jak → glaukonit, → illit, → smektyt, → kaolinit. Jest składnikiem najdrobniejszej frakcji iłu, o dużym znaczeniu w kształtowaniu pojemności sorpcyjnej gleby i gospodarki pokarmowej ze względu na sorbowane kationy potrzebne roślinom. Występuje we frakcji ilastej wielu skał macierzystych gleb, prezentowanych przez → Atlas gleb leśnych Polski.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), Wietrzenie skał to ich rozpad pod wpływem działania słońca, tlenu, dwutlenku węgla, wody i organizmów żywych. Zachodzi na powierzchni skał i w jej powierzchniowej warstwie. Produktem wietrzenia są między innymi zwietrzelina, rumosz, glina, minerały ilaste. Wyróżnia się:
→ wietrzenie fizyczne - jest powodowane dobowymi i sezonowymi wahaniami temperatury powierzchni skały. Prowadzi to do występowania naprężeń, powodujących dezintegrację granularną skały, zmierzającą do rozluźnienia minerałów i ich rozsypania, a także pękanie i odpadania zewnętrznych fragmentów skały. Duże znaczenie w wietrzeniu fizycznym odgrywa woda zamarzająca w szczelinach skalnych zwiększająca swoją objętość, co powoduje rozsadzanie skały. Podobne zachowuje się w szczelinach skalnych sól, która krystalizując zwiększa swoją objętość i rozsadza skałę (tę funkcję widać lepiej w strefie suchej kuli ziemskiej).
→ wietrzenie chemiczne - jest powodowane procesami rozpuszczania, ługowania, hydrolizy, hydratacji, karbonatyzacji, utleniania, redukcji, zachodzących na powierzchni skały pod wpływem kontaktu z wodą, powietrzem i rozpuszczonymi w niej kwasami, prowadzących do zmiany budowy i powstania nowych produktów. Na tej drodze powstają minerały ilaste posiadające olbrzymie znaczenie glebotwórcze.
→ wietrzenie biologiczne - ten typ wietrzenia rozpoczyna się mechanicznym oddziaływaniem korzeni roślin na powstawanie i powiększanie szczelin w skałach. Korzenie wrastając w szczeliny umożliwiają tam życie innym organizmom, np. bakteriom, które swoimi funkcjami życiowymi przyczyniają się np. do utlenienia gipsu i powstawania siarki. Po obumarciu korzenie stają się materią organiczną, która jest pokarmem dla wielu żywych istot, a rozkład tej materii, to np. powstawanie kwasów próchnicznych, które przyczyniają się do dalszych etapów wietrzenia skały.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 »
Wszystkich stron: 16
