Dział
Elementy mineralogii, petrografii, geologii historycznej, geomorfologii
Ilość znalezionych haseł: 226
(Gleboznawstwo leśne), odmiana kwarcytu powstała w wyniku przeobrażenia piaskowców i kwarcytów osadowych przez metamorfizm termiczny skały (przetopienie w wysokiej temperaturze). Składa się głównie z kwarcu, ale podrzędnie mogą być obecne skalenie, miki, chloryt i wiele innych minerałów. W Polsce występuje na Dolnym Śląsku koło Głuchołaz, Strzelina oraz w masywie Śnieżnika oraz na Niżu Polskim jako skandynawskie głazy narzutowe. Są bardzo zwięzłe i bardzo twarde, bardzo trudno wietrzejące, o niskiej przydatności glebotwórczej, ale o bardzo korzystnych walorach dla budownictwa, a także w kształtowaniu krajobrazu ogrodów przydomowych, parków miejskich i innych miejsc wypoczynku.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), półpłynny stop tlenków krzemu, żelaza, sodu, potasu, wapnia i innych metali, czyli → magma, która wydobywa się lub jest wyrzucana przez wulkan na powierzchnię w procesie wulkanicznym. Ma podobny skład jak magma, ale jest zubożona o składniki lotne. Lawy można podzielić ze względu na zawartość dwutlenku krzemu (SiO2) na:
1) kwaśne,
2) zasadowe,
3) obojętne.
Kryterium tego podziału law jest analogicznie do skał magmowych. Temperatura lawy sięga 1350-1400°C, a jej krzepnięcie następuje w temperaturach 600-800°C. Objętości lawy wyrzucanej przez wulkany są różne, rekordowe ilości wydobywały się z krateru wulkanu na Islandii - nawet do 75 ton na sekundę. Lawa, → popiół wulkaniczny i → pył wulkaniczny wyrzucane przez → wulkan tworzą po latach żyzne gleby. Przykładem takie gleby jest → andosol prezentowany w → Muzeum Gleb Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), miękka, słabo spoista i porowata skała osadowa klastyczna pochodzenia eolicznego z grupy aleurytów. Składa się z pyłu kwarcowego (40-80%), węglanów (od kilku do kilkunastu procent), skaleni (od 10 do 20%), minerałów ilastych (od kilku do kilkunastu procent), związków żelaza (do 6%), a także niewielkie ilości mik, amfiboli, piroksenów, apatytu, cyrkonu i innych. Węglany w lessie występują często w formie konkrecji (→ kukiełki lessowe, laleczki). Jest on bardzo podatny na erozję, co widać w formie licznych wąwozów z pionowymi ścianami w terenach zbudowanych z lessu. Less występuje w wielu obszarach Ziemi, np. w Chinach, Rosji, Ukrainie i wielu innych krajach. W Polsce less występuje na Wyżynie Lubelskiej, Kielecko-Sandomierskiej, Śląskiej, na południowej Opolszczyźnie, w okolicach Krakowa. Lessy pokrywają około 10% wszystkich terenów lądowych tworząc pokrywy o różnej miąższości: w Polsce do kilkunastu metrów, w Europie do kilkudziesięciu, a w Chinach do rekordowej miąższości 300 metrów. Lessy posiadają bardzo dobrą przydatność glebotwórczą. Powstają z nich bardzo dobre gleby, a w korzystnych warunkach – najlepsze z nich → czarnoziemy. Less o nietypowym wykształceniu, bez niektórych składników, np. pozbawiony przez wyługowanie węglanów i lekko zakwaszony nosi nazwę utworu lessowatego lub lessopodobnego.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), przemieszczająca się masa lodu powstałego z wiecznego śniegu. Gromadzący się śnieg pod wpływem ciepła, przy znacznej wilgotności powietrza i pod wpływem ciśnienia nadległych warstw śniegu, częściowo krystalizuje i przekształca się w firn, a następnie w lód firnowy i lodowcowy. Lodowce powstają przez nagromadzenie się dużej ilości śniegu w warunkach klimatycznych uniemożliwiających jego stopienie się w ciągu lata. Warunki takie obecnie panują w strefie podbiegunowej oraz w wysokich górach, powyżej granicy wieloletniego śniegu. Ilość zgromadzonego śniegu zależy również od ukształtowania powierzchni, np. na ostrych szczytach i graniach, jak choćby w Tatrach, nie ma warunków do gromadzenia się dużych ilości śniegu. Miejsce narodzin i zasilania lodowca nazywa się polem firnowym. Gdy grubość nagromadzonego lodu przekroczy krytyczną wartość (kilkanaście, kilkadziesiąt metrów), to jego nacisk sprawia, że staje się on plastyczny i zaczyna płynąć. Lodowiec spływa w postaci jęzorów poniżej granicy wieloletniego śniegu, wykorzystując doliny górskie i inne obniżenia. Jeżeli dostawa lodu przewyższa ablację (topnienie) i w związku z tym czoło lodowca przesuwa się ku przodowi - następuje transgresja lodowca. Gdy dopływ nowego lodu jest równoważony stratami wywołanymi ablacją, to czoło lodowca nie zmienia zasięgu, co jest określane jako postój lodowca. Gdy dostawa nowego lodu jest mniejsza niż ablacja, zmniejsza się zasięg lodowca, co jest nazywane regresją lub cofaniem się lodowca. W przypadku lodowca górskiego w górnej części lodowca powstaje → kocioł (cyrk) lodowcowy, z którego wypływający lodowiec rzeźbi U-kształtną dolinę lodowcową, zaś z niesionego materiału powstaje → morena.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), skała osadowa węglanowo-ilasta złożona głównie z kalcytu (30-60% CaCO3), minerałów ilastych, a w mniejszych ilościach z pelitu kwarcowego i innych allogenicznych oraz autogenicznych minerałów skał osadowych. Jest skałą przejściową pomiędzy iłami i wapieniami. Margle powstają w środowisku morskim i jeziornym. Barwę mają jasnoszarą, białawą, a także brunatną i zielonkawa. Skała ta burzy z kwasem solnym. Margle należą do skał pospolicie występujących na Dolnym Śląsku, Opolszczyźnie, Wyżynie Śląskiej, Jurze Krakowsko-Częstochowskej. Z margli miedzionośnych otrzymuje się miedź (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy). Łatwo wietrzeją i dają zwietrzelinę głęboką z mała zawartością części szkieletowych. Posiadają duże znaczenie glebotwórcze, powstają z nich rędziny. Wiele rędzin, w tym wytworzone z margli prezentuje → Atlas gleb leśnych Polski.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), skała metamorficzna o strukturze krystalicznej, równoziarnistej, powstała z przeobrażenia wapieni, dolomitów, margli. Może posiadać bardzo zróżnicowane barwy, od śnieżnobiałej i kremowej, poprzez szarą, zielonkawą, niebieską, po czerwoną, stalową do czarnej. Zbudowana jest z kalcytu i w mniejszym stopniu z dolomitu, może zawierać niewielkie ilości wielu minerałów skał magmowych i typowych metamorficznych. Marmur zasłynął jako klasyczny kamień budowlany. Najpiękniejsze jego odmiany pochodzą z Włoch i Gracji. W Polsce występuje w wielu miejscach Dolnego Śląska. Posiada zastosowanie jako kamień budowlany, posadzkowy, głównie dekoracyjny. Rzadko jest używany do produkcji wapna. Glebotwórcze znaczenie marmuru jest zdominowane jego walorami dekoracyjnymi. Lokalnie (poza terenem eksploatacji jako kamień budowlany) powstały z niego rędziny.
Zobacz więcej...
(Gleboznawstwo leśne), skała magmowa, wylewna, pokrewna bazaltowi zwana też „starym bazaltem”, złożona z ciasta skalnego o porowatej (migdałowcowej) teksturze, barwy ciemnoszarej do czerwonawej. Pory wypełniają często zeolity. Odpowiada gabru w grupie skał magmowych głębinowych. W Polsce występuje w Sudetach, w Górach Kaczawskich, w Górach Kamiennych i Wałbrzyskich, a także w okolicach Krzeszowic. Melafir wietrzeje łatwiej od bazaltu, czy diabazu i dlatego powstają z niego gleby głębsze i mniej kamieniste, ale występowanie lokalne sprawia, że jego znaczenie w powstawaniu gleb jest niewielkie.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 »
Wszystkich stron: 16
