Dział
Uboczne użytkowanie lasu
Ilość znalezionych haseł: 167
(uboczne użytkowanie lasu), surowce pochodzące z różnych części roślin, dostarczające garbników do wykorzystania w praktyce. W ocenie jakości surowca ważna jest zawartość garbnika oraz t.zw. współczynnik czystości. Surowce garbnikowe dzieli się na: ubogie, o zawartości garbników do 5% (np. drewno dębowe), średniobogate do 20% (np. kora świerkowa) oraz bogate - ponad 20% (np. drewno egzotyczne quebracho). Garbniki występują w różnych częściach/organach roślin: w korze (np. świerkowej, dębowej), drewnie (quebracho, katechu), liściach (np. sumaka, perukowca) oraz w owocach i korzeniach. Źródłem garbników hydrolizujących (pirogalolowych) jest m.in. młoda kora dębowa (lustrzanka), liść sumaka octowca i galasy dębu Q. infectoria. Garbniki niehydrolizujace (skondensowane) obecne są m.in. w korze świerkowej, starszej korze dębowej, w korze wikliny i sosny. Tradycyjnym leśnym surowcem garbnikodajnym, pozyskiwanym w Polsce w latach 50. i 60. XX w. była kora garbarska świerkowa. Obecnie surowiec ten zastąpiono preparatami importowanymi, otrzymywanymi z wysokowydajnych surowców egzotycznych, bądź garbnikami syntetycznymi.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), Tricholoma portentosum (Fr.) Quél. - dość pospolity gatunek grzyba, występujący w borach iglastych, głównie na glebach kwaśnych, piaszczystych. Tworzy mikoryzę głownie z sosną, a także świerkiem. Owocniki występują często gromadnie, od września do listopada, czasem nawet później. Kapelusz o średnicy 4 - 12 cm jest szary, ciemnopopielaty, z odcieniem brązowawym, fioletowobrązowym lub nawet stalowoniebieskawym; błyszczący, gładki. Od środka ku brzegom kapelusza widoczne są czarne, delikatne, promieniście biegnące włókienka (ważna cecha). Kształt kapelusza u młodych owocników jest stożkowaty, później płaski z garbkiem, z powyginanymi brzegami, niekształtny (stąd nazwa). Blaszki są białawe, później szarawe, ze słabym, ale widocznym odcieniem żółtozielonkawym, średnio gęste, szerokości 5 - 10 mm, przy trzonie zatokowato wycięte. Trzon jest białawy, cylindryczny, wysokości 6 - 12 cm gładki lub lekko kosmkowaty, pełny; w górnej części z zółtozielonkawym odcieniem. Miąższ jest białawy lub szary, mięsisty, po przekrojeniu nie zamienia zabarwienia, o lekko mącznym zapachu. Gąska niekształtna, zwana siwką, jest bardzo smacznym grzybem jadalnym, dość często zbieranym. Można ją przyrządzać w najrozmaitsze sposoby, ale najchętniej bywa marynowana w occie.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), Tricholoma equestre (L.) P. Kumm. - pospolity, jesienny grzyb, pojawiający się od września do listopada w lasach iglastych na glebach piaszczystych, głównie pod sosnami. Młode owocniki długo ukryte są w ściółce. Kapelusz jest żółtozielony lub żółtobrązowy, czasem brązowooliwkowy, gładki, średnicy 4 - 8 cm. Powierzchnia skórki (zwykle zanieczyszczona piaskiem) jest promieniście żyłkowana. Blaszki są jasnożółte, wycięte ząbkiem przy trzonie, dość cienkie, średnio gęste, kruche, szerokości 5 - 12 mm. Trzon jest pełny, cylindryczny, u podstawy trochę zgrubiały, żółtozielony – bez pierścienia i pochwy u nasady (ważna cecha – por. muchomor zielonawy). Miąższ dość zwarty, mięsisty, białawy, tylko bezpośrednio pod łatwo zdzierająca się skórką kapelusza lekko cytrynowożółty, po przekrojeniu nie zmienia zabarwienia. Świeże owocniki mają charakterystyczny zapach świeżo zmielonej mąki. Smaczny, wartościowy grzyb, dopuszczony do obrotu; tradycyjnie najchętniej marynowany, ale nadaje się do przyrządzania praktycznie w każdej postaci. Często jest przedmiotem handlu. Uwaga: w ciągu ostatnich lat pojawiają się doniesienia, że gąska spożywana przez dłuższy czas w znacznych ilościach może powodować poważne zatrucia.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), Lepista nuda (Bull.) Cooke - pospolity gatunek grzyba występującego w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, w parkach, zadrzewieniach, przy drogach, na brzegach lasów i na śródleśnych łąkach. Jest grzybem saprotroficznym, rozkładającym ściółkę liściastą. Jest typowym grzybem jesiennym - owocniki pojawiają się od września do grudnia, zwykle w dużych skupiskach, często tworząc tzw. „czarcie koła”. Kapelusz w młodości ma barwę żywofioletową, liliowobrunatną; u dojrzałych owocników jest ciemniejszy, bardziej brązowawy; gładki, suchy, matowy, o średnicy 6 - 15 cm, początkowo wypukły, później w środku wklęsły. Blaszki są fioletowe, z czasem brunatnawe, gęste, cienkie, przy trzonie zatokowato zaokrąglone, zakończone ząbkiem. Trzon bez pierścienia, maczugowaty, fioletowy, pełny, wysokości 5 - 10 cm, u podstawy filcowaty, pokryty watowatą grzybnia (ważna cecha). Miąższ jest również fioletowy; ma dość intensywny, przyjemny zapach i łagodny smak. Ten smaczny, jadalny grzyb jest rzadko zbierany, mimo że dzięki wyrazistej barwie jest on bardzo łatwy do oznaczenia. Nadaje się do duszenia, smażenia, a zwłaszcza do marynowania. Nie należy go spożywać na surowo!
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), związki zbudowane z części cukrowej (glikon) i niecukrowej (aglikon), zaliczane do metabolitów wtórnych. Występują najczęściej w organach podziemnych roślin, w korze, owocach i nasionach. Są rozpuszczalne w wodzie, gorzkie, często trujące. W trakcie obróbki termicznej i przechowywania surowca, glikozydy pierwotne przechodzą we wtórne i niekiedy dopiero wówczas nabierają własciwości leczniczych. Przykładowe surowce glikozydowe: liść naparstnicy purpurowej i wełnistej, ziele konwalii majowej, kora i owoc kruszyny pospolitej, kora wierzb, kwiat i owoc bzu czarnego.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), Russula vesca Fr. - pospolity grzyb, występujący od maja do września w lasach iglastych i liściastych. Owocniki zwykle pojawiają się pojedynczo, rzadziej w niewielkich grupach. Kapelusz o średnicy 5 – 10 cm nie jest zabarwiony jednorodnie: ma kolor mięsnoczerwony, cielistoczerwony, bladoróżowy, żółtawy, z odcieniem liliowym, często jest miejscami wyblakły. W młodości jest półkulisty, z wiekiem szeroko rozpostarty, w środku wklęsły. Brzeg kapelusza jest gładki, u starszych owocników słabo prążkowany i karbowany. Skórka jest sucha, matowa; daje się ściągnąć do połowy kapelusza; u starszych egzemplarzy nie sięga brzegu kapelusza, odsłaniając miąższ i blaszki na odcinku 1 – 2 mm (ważna cecha). Trzon o wysokości 4 – 7 cm jest pełny, mocny, z wiekiem watowaty, biały, czasem z rdzawymi plamami. Blaszki są białe, później bladoochrowe, kremowe, dość gęste, niezbyt szerokie, często na ostrzach rdzawo poplamione. Miąższ jest ścisły, jędrny, twardy, ale kruchy; biały, w podstawie trzonu brudnożółtawy, o słabym, ale przyjemnym zapachu i orzechowym smaku. Spośród ponad 100 gatunków występujących w Polsce gołąbków, ten należy do najsmaczniejszych, przy tym jest pospolity i łatwy do oznaczenia. Znakomity przede wszystkim do smażenia oraz jako szlachetny grzyb domieszkowy. Nie nadaje się do suszenia.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), grupa organizmów o heterotroficznym (cudzożywnym) sposobie odżywiania, nie zawierających chlorofilu. Mogą one odżywiać się rozkładając żywe tkanki innych organizmów (g. pasożytnicze), poprzez rozkład martwej materii organicznej (saproby) lub przez symbiozę z korzeniami roślin (g. mikoryzowe). W dziedzinie użytkowania lasu pojęcie "grzyby" utożsamia się z owocnikami grzybów wielkoowocnikowych, tj. o dużych, dobrze widocznych owocnikach, zaliczanych do typu podstawkowych lub workowych, z których liczne jadalne gatunki stanowią przedmiot pozyskania. W Polsce występuje w stanie dzikim około 4,5 tys.gatunków wielkoowocnikowych. Dzielą się one, w zależności od przydatności do spożycia na: jadalne (w tym warunkowo jadalne), niejadalne i trujące. W skład świeżych owocników wchodzi ok. 90% wody, 2 - 4% związków azotowych (w tym białek), 2 - 5% węglowodanów (w tym polisacharyd chityna), tłuszcze - do 1%, liczne makro- i mikroelementy, witaminy i prowitaminy (przede wszystkim karoteny, wit. B1, B2, D, E, K i PP), a ponadto liczne enzymy, barwniki, związki aromatyczne oraz alkaloidy i glikozydy, nadające niektórym gatunkom właściwości trujące. Zbiór grzybów stanowi atrakcyjny element rekreacji, ale też źródło dochodów z ich sprzedaży. Pojawy owocników charakteryzują się sezonowością i zmiennością urodzaju. Jako surowiec są bardzo nietrwałe, stąd też często suszy się je lub stosuje inne sposoby utrwalania.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), rozporządzenie Ministra Zdrowia z 17 maja 2011 r. określa wykaz grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych i artykułów spożywczych zawierających grzyby; wykaz przetworów grzybowych dopuszczonych do obrotu; organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej właściwe do nadawania i pozbawiania uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy oraz warunki i tryb uzyskiwania tych uprawnień; wykaz prac, przy których powinny być zatrudnione osoby posiadające uprawnienia klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcy. Zgodnie z tym rozporządzeniem, wszystkie grzyby, które są wprowadzane do obrotu handlowego – zarówno świeże, jak i w postaci przetworów – muszą posiadać atest grzyboznawcy (lub – w przypadku grzybów świeżych – klasyfikatora grzybów). Wykaz grzybów dopuszczonych do obrotu aktualnie obejmuje 44 pozycje (gatunki lub rodzaje), które wymieniono poniżej.
1) boczniak ostrygowaty — Pleurotus ostreatus (Jacq.) P. Kumm.;
2) borowik szlachetny (prawdziwek wszystkie odmiany) — Boletus edulis Bull.;
3) czubajka kania — Macrolepiota procera (Scop.) Singer;
4) gąska zielonka (zielona) — Tricholoma equestre (L.) P. Kumm.;
5) kolczak obłączasty — Hydnum repandum L.;
6) koźlarz babka (wszystkie odmiany) — Leccinum scabrum (Bull.) Gray;
7) koźlarz czerwony (wszystkie odmiany) — Leccinum rufum (Schaeff.) Kreisel;
8) koźlarz grabowy — Leccinum pseudoscabrum (Kallenb.) Šutara;
9) lejkowiec dęty — Craterellus cornucopioides (L.) Pers.;
10) lejkówka wonna — Clitocybe odora (Bull.) P. Kumm.;
11) łuskwiak nameko — Pholiota nameko (T. Itô) S. Ito et S. Imai;
12) łuszczak zmienny — Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.) Singer et A. H. Sm.,
pochodzący wyłącznie z uprawy;
13) maślak pstry — Suillus variegatus (Sw.) Kuntze;
14) maślak sitarz — Suillus bovinus (Pers.) Roussel;
15) maślak ziarnisty — Suillus granulatus (L.) Roussel;
16) maślak zwyczajny — Suillus luteus (L.) Roussel;
17) maślak żółty — Suillus grevillei (Klotzsch) Singer;
18) mleczaj późnojesienny (jodłowy) — Lactarius salmonicolor R. Heim et Leclair;
19) mleczaj rydz — Lactarius deliciosus (L.) Gray;
20) mleczaj smaczny — Lactarius volemus (Fr.) Fr.;
21) mleczaj świerkowy — Lactarius deterrimus Gröger;
22) opieńka miodowa — Armillaria mellea (Vahl) P. Kumm.;
23) piaskowiec kasztanowaty — Gyroporus castaneus (Bull.) Quél.;
24) piaskowiec modrzak — Gyroporus cyanescens (Bull.) Quél.;
25) pieczarka dwuzarodnikowa (ogrodowa) — Agaricus bisporus (J.E. Lange) Imbach, z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
26) pieczarka lśniąca — Agaricus silvaticus Schaeff ., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
27) pieczarka ogrodowa — Agaricus hortensis Pers., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
28) pieczarka polna — Agaricus campestris L.,z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego,
których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
29) pieczarka miejska (szlachetna) — Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy
ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
30) pieczarka zaroślowa — Agaricus silvicola (Vittad.) Peck, z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu
naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;
31) pieprznik jadalny (kurka) — Cantharellus cibarius Fr.;
32) płachetka kołpakowata — Rozites caperatus (Pers.) P. Karst.;
33) pochwiak wielkopochwowy (pochwiasty) — Volvariella volvacea (Bull.) Singer;
34) podgrzybek brunatny — Xerocomus badius (Fr.) Kühner;
35) podgrzybek zajączek — Xerocomus subtomentosus (L.) Quél.;
36) podgrzybek złotawy — Xerocomus chrysenteron (Bull.) Quél.;
37) trufla czarnozarodnikowa — Tuber melanosporum Vittad.;
38) trufla letnia — Tuber aestivum (Wulfen) Spreng.;
39) trufla zimowa — Tuber brumale Vittad.;
40) trzęsak morszczynowaty — Tremella fuciformis Berk.;
41) twardziak (Shii-take) — Lentinus edodes (Berk.) Singer;
42) twardzioszek przydrożny — Marasmius oreades (Bolton) Fr.;
43) ucho bzowe — Hirneola auricula-judae (Bull.) Berk.;
44) uszak gęstowłosy (grzyby mun) — Auricularia polytricha (Mont.) Sacc.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), grzyby wytwarzające owocniki nadające się do spożycia, dobre w smaku i nie zawierające szkodliwych substancji dla zdrowia i życia konsumenta. Wyróżnia się grzyby jadalne dopuszczalne do obrotu oraz zbierane na własny użytek. Szacuje się, że w Polsce występuje ok. 1100 – 1500 gatunków grzybów jadalnych (podczas gdy trujących zaledwie ok. 250); zdecydowana większość spośród nich nie jest wartościowa, ze względu na ograniczone walory smakowe, niewielkie rozmiary, nieodpowiedną konsystencję, zapach, rzadkie występowanie itp. Liczba naprawdę wartościowych, „sprawdzonych” gatunków to jednak co najmniej kilkadziesiąt, podczas gdy powszechnie zbiera się zaledwie kilka – kilkanaście. Niekiedy wyróżnia się grzyby "warunkowo jadalne", tzn. nadające się do spożycia po uprzednim (kilkakrotnym) obgotowaniu i odlaniu wywaru (wbrew powszechnej opinii nie należą do tej grupy tzw. olszówka, czyli krowiak podwinięty, oraz piestrzenica kasztanowata, zwana "babie uszy" - są to ewidentnie niebezpieczne gatunki trujące!) Uwaga: nie ma uniwersalnej metody, która pozwala określić, czy znaleziony grzyb jest jadalny, czy trujący. Stosowana przez niektórych zbieraczy próba smakowa jest zawodna! Najsilniej trujące grzyby (m.in. muchomor zielonawy) nie mają gorzkiego czy też piekącego smaku ani odrażającego zapachu! Jedyną metodą pozwalającą bezpiecznie zbierać grzyby jest precyzyjne oznaczenie gatunku.
Zobacz więcej...
(uboczne użytkowanie lasu), grzyby, których owocniki zawierają niebezpieczne dla życia i zdrowia człowieka związki (m.in. amanitynę, faloidynę, giromitrynę, orelaninę, kwas ibotenowy, muscymol, muskarynę). W Polsce występuje ok. 250 gatunków grzybów trujących, z czego ok. 40 pospolitych (notowanych jako przyczyny zatruć), a zaledwie kilka śmiertelnie trujących. Do najgroźniejszych, wyjątkowo toksycznych dla organizmu człowieka należy muchomor zielonawy (m. sromotnikowy) oraz podobne do niego, biało zabarwione - muchomor jadowity i wiosenny (por. zatrucia grzybami). Do innych grzybów trujących zalicza się niektóre gatunki z rodzajów: czubajeczka, czubajka, dzwonkówka, gąska, grzybówka, hełmówka, krowiak, lejkówka, łysiczka, maślanka, muchomor, piestrzenica, strzępiak, wieruszka, włośnianka i zasłonak.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 »
Wszystkich stron: 12
