Lasy Państwowe
Logo Encyklopedii Leśnej
O
Ilość znalezionych haseł: 803

Fitosocjologia

ols porzeczkowy

(botanika leśna, fitosocjologia), zespół leśny o nazwie naukowej Carici elongatae-Alnetum W. Koch 1926 ex R.Tx. 1931, z klasy Alnetea glutinosae, rzędu Alnetalia glutinosae i związku Alnion glutinosae. Występuje w całej nizinnej części kraju, w miejscach, gdzie poziom wody gruntowej przez dłuższy czas pozostaje ponad powierzchnią terenu, a długotrwały zalew powoduje stały brak powietrza w glebie, co znacznie spowalnia rozkład materii organicznej i wytwarza pokłady torfowe (niskie).  Są to najczęściej tereny zastoiskowe, skrzydła rozległych dolin rzecznych i peryferia płaskich mis jeziornych – zagłębienia o utrudnionym odpływie na glebach niskotorfowych, w zasadzie bez procesów murszowych. Zajmuje gleby torfowe torfowisk niskich, torfowo-murszowe i murszowate mineralno-murszowe. W drzewostanie dominuje olsza czarna, w domieszce występuje brzoza omszona, rzadziej jesion i dąb szypułkowy. Warstwę krzewów tworzą: porzeczka czarna (gatunek charakterystyczny), kruszyna, jarzębina. Charakterystyczna jest struktura kępkowo-dolinkowa; w miejscach wokół nasadowych części pni olsz (na tzw. kępach) najczęściej występują gatunki o stosunkowo niewielkich wymaganiach wilgotnościowych, np. konwalijka dwulistna, szczawik zajęczy, nerecznica krótkoostna, nerecznica samcza, borówka czarna, a w miejscach bardziej wilgotnych lub mokrych – psianka słodkogórz, przytulia błotna, karbieniec pospolity, knieć błotna, gorysz błotny, kosaciec żółty, turzyca długokłosa, turzyca błotna, trzcinnik lancetowaty, zachylnik błotny i wietlica samicza. Warstwa porostowo-mszysta jest zwykle słabo wykształcona i sklada się z takich gatunków, jak:  mokradłosz kończysty, drabik drzewkowaty, dzióbkowiec.

Zobacz więcej...

Siedliskoznawstwo leśne

ols, ols typowy (Ol)

(siedliskoznawstwo leśne), siedliska na torfowiskach niskich. Gleby torfowe torfowisk niskich (średnio głebokich lub głębokich), murszowe, murszaste; kwaśne, słabo kwaśne. Drzewostan olsza czarna II-III kl. bonitacji; gatunkiem domieszkowym jest brzoza. Warstwy dolnej drzewostanu brak. Podszyt z reguły słabo rozwinięty tworzy porzeczka czarna i jarzębina. Runo o charakterystycznej kępkowo-dolinkowej budowie, tworzą gatunki turzyc wysokich. Gatunkami różnicującymi głównie są: turzyce: ciborowata, brzegowa, błotna, długokłosa Carex: psudocyperus, riparia, acutiformis, elongata; oraz kosaciec żóty Irys pseudoacorus, tarczyca pospolita Scutelaria galericulata i krwawnica pospolita Lythrum salicaria, nerecznica błotna Thelypteris palustris. Gatunkami częstymi są m.in.: psianka słodkogórz Solanum dulcamara, nerecznica błotna Thylepteris palustris, gorysz błotny Peucedanum palustre, tojeść bukietowa i t. pospolia Lysimacha thyrsiflora i L. vulgaris. Na kępach wokół drzew występują m.in. gatunki borów mieszanych, borówka czarna Vaccinium myrtillus, siódmaczek leśny Trientalis europaea, nerecznica krótkoostna Dryopteris carthusiana. W roku 2010 olsy typowe zajmowały na terenach w zarządzie Lasów Państwowych obszar 125 tys. ha (1,8% pow.). Większe obszary Ol zajmują w mezoregionach Równiny Nowogardzkiej (I.7), Równiny Słupskiej (I.11), Wielkich Jezior Mazurskich (II.3), Puszcz Mazurskich (II.4) i Puszczy Solskiej (VI.13).

Zobacz więcej...

Drzewa i krzewy

olsza

(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Alnus) rodzaj z rodziny brzozowatych (Betulaceae) obejmujący około 35 gatunków, głównie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. W Polsce trzy gatunki. Olsza czarna [Alnus glutinosa (L.) Gaertn.]. Drzewo do 35 m wysokości. Pień prosty, przypominający strzałę iglastych. Korowina ciemnoszara, w młodości gładka, pokryta licznymi wypukłymi przetchlinkami, u starszych drzew tafelkowato spękana. Pąki na trzonkach, lekko odstające od pędów, z 2 łuskami. Liście owalne lub odwrotnie jajowate, rzadziej okrągławe, zwykle na szczycie wycięte; na brzegu płytko klapowane i podwójnie ząbkowane; pod spodem z kępkami żółtawych włosków w kątach nerwów. Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozwijają się w sierpniu (kwitnie wczesną wiosną, przed rozwojem liści). Kotkowate kwiatostany męskie po 3-4 na wierzchołkach pędów. Kotki żeńskie na wyraźnych szypułkach. Owoce (orzeszki) zebrane w nibyszyszeczkach, osadzonych także na szypułkach. Występowanie – prawie cała Europa (bez najbardziej północnych rejonów Półwyspu Skandynawskiego) oraz zachodnia Azja i północna Afryka, w górach do 1800 m n.p.m. W Polsce gatunek pospolity na niżu, osiągający granicę pionowego rozmieszczenia na wys. 500-550 m n.p.m, tylko sporadycznie wyżej. Jako gatunek lasotwórczy o. czarna występuje najczęściej na siedliskach lekko zabagnionych, głównie w łęgach jesionowo-olszowych, oraz na siedliskach bagiennych – w olsach. Znosi stagnowanie wody i okresowe zalewy dzięki zdolności do wytwarzania korzeni przybyszowych u nasady pnia. Olsza szara [Alnus incana (L.) Moench]. Drzewo do 20 m wysokości. Pień mniej regularny niż u gatunku poprzedniego. Korowina gładka, popielatoszara. Pędy omszone. Pąki przylegające do pędów, osadzone na krótkich trzonkach. Liście szerokoeliptyczne lub jajowate; na szczycie zaostrzone, u nasady zaokrąglone lub szeroko klinowate; na brzegach lekko wrębne lub płytko klapowane; z wierzchu szarozielone, początkowo omszone, potem nagie, pod spodem owłosione, sine. Kotki żeńskie i  nibyszyszeczki siedzące. Zasięg podgatunku typowego (Alnus incana subsp. incana) rozdzielony jest na dwie części: północną – nizinną (Skandynawia, północne obszary Niżu Wschodnioeuropejskiego, zachodnia część Niżu Zachodnioeuropejskiego) i południową – górską (góry środkowej i południowej Europy oraz Kaukaz). Najwyższe stanowiska na Kaukazie do 2000 m n.p.m.. W Polsce gatunek górski (maks. do 1250 m n.p.m.) z rozproszonymi stanowiskami na niżu, które w północno-wschodnich regionach kraju nawiązują do północnej (borealnej) części zasięgu. W górach występuje przeważnie wzdłuż potoków, na niżu zwykle w dolinach rzek oraz na torfowiskach niskich. Jest drzewem lasotwórczym w nadrzecznej olszynie górskiej. Ma mniejsze wymagania pod względem wilgotności gleby niż olsza czarna i znosi tylko krótkookresowe zalewy. Olsza zielona, kosa olcha [Alnus viridis (Chaix) DC.]. Krzew do 3 m wysokości. Pąki okryte wieloma łuskami, siedzące. Liście jajowate albo eliptyczne, na szczycie zaostrzone, u nasady szerokoklinowate lub zaokrąglone, ostro i gęsto piłkowane; pod spodem jasnozielone, zwykle nagie, tylko czasami z rzadkim owłosieniem na nerwach. Kwiatostany męskie widoczne jesienią i zimą, żeńskie natomiast ukryte w pąkach i ukazują się wiosną wraz z rozwojem liści (podobnie jak u brzóz). Nibyszyszeczki małe, na cienkich trzonkach. Występowanie – góry środkowej i południowej Europy, głównie Alpy i Karpaty, do 2800 m n.p.m. W Polsce tylko Bieszczady Zachodnie, głównie w piętrze połonin, miejscami gatunek wkraczający na położone niżej dawne łąki i pastwiska.

Zobacz więcej...
Kontakt

Szybki kontakt