Lasy Państwowe
Logo Encyklopedii Leśnej
R
Ilość znalezionych haseł: 712

Drzewa i krzewy

róża

(botanika leśna, drzewa i krzewy leśne), (Rosa) rodzaj z rodziny różowatych (Rosaceae) i podrodziny różowych (Rosoideae) obejmujący około 120 gatunków na półkuli północnej. W Polsce 14 gatunków dziko rosnących, z których tu opisano 6. Róża dzika (Rosa canina L.).  Bujnie rosnący krzew, do 2-3 m wysokości. Pędy łukowato wygięte. Kolce hakowato zagięte, wszystkie tego samego typu. Liście 5-7-listkowe. Listki bardzo zmienne, najczęściej jajowate lub odwrotnie jajowate, klinowate lub zaokrąglone u nasady, ostro piłkowane, zwykle nagie. Przylistki wąskie. Kwiaty pojedncze lub zebrane w kilkukwiatowe kwiatostany. Płatki różowe, rzadziej białe. Owoce  zmienne pod względem kształtu, okrągławe do gruszkowatych, bez gruczołków. Szypułki dłuższe od owoców. Działki kielicha wcześnie opadające, dlatego zwykle nie ma ich na dojrzałych owocach. Występowanie – prawie cała Europa (bez obszarów najbardziej wschodnich i północnych) oraz północna Afryka, południowo-zachodnia i środkowa  Azja. W Polsce jeden z najbardziej pospolitych gatunków róż na niżu, w górach rzadki (do 1000 m n.p.m.). Występuje najczęściej w zbiorowiskach zarośli krzewiastych, na brzegach lasów oraz wśród pól uprawnych (przydroża, miedze), a także na siedliskach przekształconych (nieużytki, nasypy, brzegi rowów), rzadziej w lasach. Róża sina (Rosa dumalis Bechst em Boulenger). Od gatunku poprzedniego różni się: wyprostowanymi pędami, sinymi listkami, szerokimi przylistkami, gruszkowatymi owocami, bardziej trwałymi działkami kielicha oraz wyraźnie krótszymi szypułkami owoców środkowych w stosunku do szypułek pozostałych owoców. Występowanie – Europa (bez rejonów najbardziej wschodnich i południowych). W Polsce na całym obszarze, w górach do 1200 m n.p.m. Róza sina podobnie jak róża dzika występuje zwykle w zbiorowiskach zaroślowych, rzadziej w lasach. Róża francuska (Rosa gallica L.). Niski, zwarty krzew do ok. 1 m wys. z licznymi rozłogami podziemnymi. Pędy wyprostowane, delikatne. Kolce cienkie, wyprostowane lub lekko zgięte, przechodzące stopniowo w kolce igiełkowate oraz drobne szczecinki zakończone gruczołkami. Liście najczęściej 5-listkowe, jajowate, eliptyczne lub okrągławe, pod spodem szarozielone. Przylistki z długimi lancetowatymi uszkami. Kwiaty ciemnoróżowe, pachnące. Szypułki dłuższe od owoców gęsto pokryte gruczołkami na trzoneczkach i szczecinkami. Owoce jajowate, zwykle ogruczolone. Działki kielicha opadające przed dojrzeniem owoców. Występowanie – środkowa i południowa Europa, Azja Mniejsza i Kaukaz. W Polsce północna granica zasięgu. Większość stanowisk zgrupowana jest na Nizinie Śląskiej, w południowej części Wyżyny Małopolskiej oraz na Wyżynie Lubelskiej. Róża francuska występuje zwykle na stanowiskach bezleśnych (rzadko w świetlistych lasach dębowych), na nasłonecznionych zboczach wzgórz (gleby suche ale żyzne), wśród pól (miedze), w luźnych i niskich zaroślach krzewów na granicy ze zbiorowiskami muraw kserotermicznych. Gatunek zagrożony, ostatnio nie notowany na wielu z wcześniej znanych stanowisk. Od dawna uprawiany jako roślina ozdobna, czasami dziczejący. Róża alpejska (Rose pendulina L.). Krzew do wysokości 3 m. Pędy wyprostowane, tylko w dolnej części pokryte drobnymi, igiełkowatymi kolcami, poza tym bezbronne („róża bez kolców”), czerwone. Liście 7-9 listkowe. Listki eliptyczne do odwrotniejajowatych, ostro i głęboko ząbkowane. Kwiaty purpuroworóżowe. Działki całobrzegie, na dojrzałym owocu  wzniesione i stulone. Szypułki z licznymi trzoneczkowatymi gruczołkami. Owoc jajowaty, po dojrzeniu zwykle zwisający. Występowanie – góry środkowej Europy. W Polsce Sudety oraz Karpaty. Nieliczne stanowiska na niżu, np. w okolicach Zawiercia. W górach dość częsty gatunek w zaroślach subalpejskich oraz w lasach, zwłaszcza wzdłuż potoków, a ponadto na polanach, zrębach i obrzeżach pastwisk. Róża rdzawa  (Rosa rubiginosa L.). Gęsty krzew do 3 m wysokości. Pędy najczęściej wyprostowane. Kolce zakrzywione lub hakowate, z domieszką drobnych kolców igiełkowatych i szczecinek. Liście 5-7-listkowe. Listki drobne, zwykle okrągławe, płytko i szeroko ząbkowane, pod spodem owłosione i ogruczolone (po roztarciu  pachną jabłkami; w czasie bezwietrznej pogody zapach ten unosi się w sąsiedztwie krzewów). Kwiaty różowe. Szypułki z trzoneczkowatymi gruczołkami. Owoce jajowate lub okrągławe, ogruczolone i pokryte szczecinkami. Występowanie – prawie cała Europa (bez obszarów najbardziej północnych i wschodnich). W Polsce na całym obszarze (zarośla na brzegach lasu i wśród pól), w górach do 800 m n.p.m. Róża jabłkowata (Rosa villosa L.). Krzew do 2 m wysokości. Pędy wyprostowane. Kolce mocne, proste, silnie rozszerzone u nasady. Liście 5-7 listkowe. Listki od eliptycznych do okrągławych, sinozielone, pod spodem gęsto owłosione, na brzegach ząbkowane i ogruczolone. Kwiaty czerwone. Owoce na krótkich szypułkach, okrągławe lub gruszkowate, pokryte gruczołkami na trzoneczkach. Działki kielicha na dojrzałych owocach prosto wzniesione, stykające się końcami. Występowanie – środkowa i północno-zachodnia Europa, Azja Mniejsza i Kaukaz. W Polsce południowa granica zasięgu, poza którą znajdują się Kujawy, Małopolska, Karpaty oraz Sudety. Róża jabłkowa występuje u nas dość rzadko, zwykle w zaroślach śródpolnych. Dawniej uprawiana była ze względu na owoce nadające się do wyrobu dżemów, kompotów i wina.

Zobacz więcej...
Kontakt

Szybki kontakt