S
Ilość znalezionych haseł: 1389
(Ekologia lasu, podstawowe pojęcia z zakresu ekologii), proces powstawania biocenozy na terenach niezmienionych wskutek działalności organizmów żywych, np. pustyniach, nagich skałach, wydmach, zastygłej lawie wyrzuconej przez wulkan itp. Rozpoczyna się ona od stadium pionierskiego. W środowisku lądowym najczęściej niezamieszkany teren kolonizują różne gatunki porostów. Przygotowują one glebę kolejnym grupom roślin przez wspomaganie procesów wietrzenia i kruszenia skał. Ich działalność umożliwia osiedlenie się mchów i wątrobowców. Z czasem ich obumarłe szczątki tworzą cienką warstwę próchnicy. Na tak przygotowany teren wkraczają stopniowo coraz to nowe gatunki roślin i zwierząt. Jest to stadium migracyjne. Kolejnym etapem jest zapełnianie wszystkich wolnych przestrzeni przez rozprzestrzenianie się roślin. Biocenoza charakteryzuje się różnorodnością gatunkową hetero- i autotrofów. Jest to tzw. stadium zasiedlające. W następnym stadium, tzw. konkurencyjnym, zaostrza się rywalizacja międzygatunkowa, niektóre gatunki zostają wyparte, pojawiają się nowe o coraz wyższych wymaganiach, komplikują się łańcuchy i sieci troficzne. Wreszcie zbiorowisko osiąga względną równowagę, tzw. homeostazę biocenotyczną, i tworzy stadium klimaksu. Sukcesja ekologiczna pierwotna jest procesem długotrwałym. Przejście od stadium pionierskiego do biocenozy klimaksowej może trwać setki lub nawet tysiące lat.
Zobacz więcej...
(Ekologia lasu, dynamika biocenoz leśnych), naturalna sukcesja biocenozy leśnej, podobnie jak jej regeneracja czy fluktuacja, związana jest głównie z sukcesją jej fitocenozy, której towarzyszy sukcesja zoocenozy leśnej. Sukcesja biocenozy przypomina proces jej regeneracji. Jednak gdy w procesie regeneracji biocenoza własnymi siłami odtwarza zdegradowany jej fragment, tak w procesie sukcesji powstaje nowa biocenoza (sukcesja pierwotna) lub jest ona odtwarzana (sukcesja wtórna) w granicach całej biochory, a propaguje pochodzą z innych biocenoz. Przykładem pierwotnej sukcesji jest powrót na nasze tereny biocenoz leśnych po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia. Sukcesja ta, podczas której na nowo tworzyły się gleby, zasiedlane początkowo przez prymitywne organizmy, dopiero potem (w miarę poprawy warunków klimatycznych i glebowych) przez rośliny zielne i drzewiaste, trwała około 10 tysięcy lat. Wtórna sukcesja biocenoz leśnych, której różne stadia (na powierzchniach odsłoniętych przez pożary czy huragany, lub wyłączonych z użytkowania rolnego) sami możemy obserwować, trwa około 200 lat (krócej w seriach borowych, dłużej w seriach grądowych), ponieważ odbywa się na terenach, na których gleby są już wykształcone, a ostoje, z których pochodzą propaguje nie są położone w Alpach czy Kaukazie, lecz zazwyczaj w najbliższym sąsiedztwie.
W naturalnej sukcesji biocenoz leśnych naszej strefy klimatycznej (tak pierwotnej jak i wtórnej) można wyróżnić (zwłaszcza w odniesieniu do gatunków drzewiastych) następujące stadia: przedplonowe, przejściowe, klimaksowe. W stadium przedplonowym gatunki pionierskie zajmują bezleśnie powierzchnie, przekształcając korzystnie klimat i glebę. Pod okap gatunków pionierskich, korzystając z nagromadzonych przez nie soli mineralnych oraz osłony przed nadmierną insolacją i przymrozkami, wkraczają gatunki klimaksowe. Tak powstaje stadium lasu przejściowego, w którym gatunki pionierskie i klimaksowe występują jednocześnie. Cały czas wzrasta ocienienie oraz zawartość związków organicznych i mineralnych w glebie. W tych warunkach gatunki klimaksowe zaczynają dominować, a gatunki pionierskie są z biocenozy leśnej stopniowo eliminowane i wchodzi ona w stadium klimaksowe. W tym stadium struktura i skład gatunkowy biocenozy osiągają względną równowagę ze środowiskiem (klimatem i glebą, kształtowanymi przez geograficzne i topograficzne elementy położenia). Liczba gatunków uczestniczących w sukcesji osiąga maksimum w stadium przejściowym, natomiast w klimaksie jest nieco mniejsza. W czasie sukcesji rośnie biomasa biocenozy leśnej, osiągając w stadium klimaksowym swoje maksimum i równowagę (procesy oddychania równoważą fotosyntezę). W stadium klimaksowym biocenoza leśna przechodzi cyklicznie przez fazy: optymalną, starzenia się, rozpadu i odnowienia. Jest to proces fluktuacyjny, pozwalający biocenozie leśnej dostosować się do zmieniających się warunków makrośrodowiskowych (n.p. oziębiania lub ocieplania się klimatu) i umożliwiający jej zachowanie dynamicznej równowagi.
Możliwości reagowania biocenozy leśnej na zmieniające się (zwłaszcza gwałtownie) warunki środowiska nie są nieograniczone. W przypadku przekroczenia potencjału dostosowania biocenozy klimaksowej (lub będącej w rozwoju) do zmian środowiskowych zaczyna się proces jej regresji, będący odwrotnością sukcesji. Przykładowo, biocenoza leśna, która powstała w drodze zarastania bagnistego jeziora, może podlegać uwstecznianiu na skutek podnoszenia się poziomu wody gruntowej i podtapianiu terenu w obrębie całej biochory. Polegałoby to na zastępowaniu typowej biocenozy leśnej przez biocenozy o niższym poziomie organizacji – zarośla wierzbowe, szuwary, wreszcie roślinność bagienno-torfowiskową czy wodną.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, fitosocjologia), proces powstawania i rozwoju zbiorowiska roślinnego w miejscach, które nie były wcześniej zajęte przez rośliny, ich szczątki lub inne formy materii organicznej. Proces ten może odbywać się w warunkach naturalnych, np. na podłożu lawy wulkanicznej, na utworach morenowych po ustąpieniu lodowca, na obrywach skalnych itp, albo na siedliskach zawdzięczających swą genezę człowiekowi, np. na podłożu betonowym, na hałdach itp. Sukcesja pierwotna, w rezultacie której dochodzi do uformowania zbiorowiska leśnego jest procesem długotrwałym i uzależnionym od wielu czynników.
Zobacz więcej...
(botanika leśna, fitosocjologia), proces sukcesji, który zachodzi w takich miejscach, gdzie występująca poprzednio roślinność uległa zniszczeniu (regresji), a siedlisko w różnym stopniu zostało przekształcone, przy czym zasiedlanie takich miejsc odbywa się za pomocą diaspor pochodzących z zewnątrz. Sukcesja wtórna jest procesem zachodzącym często na ugorach, porzuconych łąkach, pożarzyskach itp. Tereny pozbawione lasu opanowywane są w pierwszej kolejności przez gatunki pionierskie, które dzięki swym właściwościom biologicznym i ekologicznym (np. szybki wzrost w młodości, wczesne zakwitanie, obfite obradzanie nasion, anemochoria, światłolubność, wysoka tolerancja w stosunku do siedliska) pojawiają się przed innymi gatunkami wykorzystując i przekształcając skrajne warunki środowiskowe w warunki optymalne dla życia pojedynczych organizmów, populacji, a w konsekwencji – całych biocenoz. Sukcesja wtórna rekreatywna prowadzi do odtworzenia końcowego zbiorowiska leśnego, które występowało uprzednio, natomiast sukcesja wtórna kreatywna jest procesem, w wyniku którego powstaje zbiorowisko końcowe odmienne od tego, jakie występowało w danym położeniu pierwotnie.
Zobacz więcej...
« 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 »
Wszystkich stron: 93
