Lasy Państwowe
Logo Encyklopedii Leśnej
Z
Ilość znalezionych haseł: 710

Biocenoza leśna

zależności i interakcje międzygatunkowe w biocenozie leśnej

(ekologia lasu, biocenoza leśna), ze względu na zależności troficzne, gatunki tworzące biocenozę leśną można podzielić nie tylko na producentów, konsumentów i reducentów, ale również na ofiary, pasożyty oraz drapieżców i grabieżców. Ofiarami mogą być zarówno rośliny (zjadane przez pasożyty i grabieżców), konsumenci niższych rzędów (atakowani przez pasożyty i drapieżniki), jak i drapieżniki szczytowe (atakowane przez pasożyty). Pasożytami w lesie są zarówno roślinożercy (konsumujący żywe liście, pędy, czy korzenie), jak też organizmy żyjące wewnątrz lub na powierzchni zwierząt leśnych. W odróżnieniu od pasożytów, żerujących na żywych organizmach, drapieżcy swoją ofiarę przed konsumpcją zabijają lub połykają ją w całości. Do drapieżców należą w lesie liczne gatunki ptaków, odżywiające się owadami (w różnym stadium rozwoju) i innymi drobnymi zwierzętami oraz ptaki szponiaste i niektóre ssaki, takie jak kuna, lis czy ryś, których pokarm stanowią nieco większe zwierzęta (ptaki, gryzonie, zające czy sarny). Grabieżcy, podobnie jak drapieżniki pochłaniają całą ofiarę, w tym wypadku nasiona roślin, zawierające zarodki całych osobników (należą do nich na przykład gryzonie czy dzik). Niekiedy pojęcia tego używa się w odniesieniu do wszystkich roślinożerców, a pojęcia drapieżcy w odniesieniu do wszystkich organizmów cudzożywnych. Wiele organizmów jest ponadto wszystkożernych, a jeden osobnik może występować w różnych rolach. Na przykład ten sam ptak może konsumować na przemian pączki, nasiona i gąsienice, a może też stać się ofiarą łasicy czy żbika. W biocenozach leśnych (podobnie jak w innych biocenozach) obserwuje się następujące interakcje międzygatunkowe: konkurencja, komensalizm, kooperacja, mutualizm. Konkurencja międzygatunkowa zachodzi między osobnikami należącymi do różnych gatunków, lecz wykorzystującymi te same zasoby środowiska. Jest ona zjawiskiem bardzo powszechnym i niemal wszystkie gatunki są zaangażowane w oddziaływania konkurencyjne z innymi. Konkurujące gatunki mogą występować obok siebie tylko wtedy, kiedy zbieżność ich nisz nie jest pełna, dlatego też każdy gatunek szuka dla siebie w ekosystemie leśnym swojej niszy. Komensalizm jest interakcją, w której jeden gatunek czerpie korzyści, nie przynosząc ani szkody ani korzyści innemu gatunkowi. Na przykład owady wypłaszane przez ssaki łatwiej mogą być schwytane przez ptaki, co dla tych pierwszych jest bez znaczenia. Kooperacja jest to dość luźny związek między osobnikami różnych gatunków, w którym oba gatunki odnoszą korzyści. Przykładem może być wybieranie przez ptaka pasożytów z sierści dużego ssaka – ptak znajduje potrzebny pokarm, a ssak jest mniej nękany przez pasożyty. Mutualizm jest wzajemnie korzystnym związkiem osobników należących do dwóch różnych gatunków (silniejszym niż kooperacja). Większość związków mutualistycznych ma charakter nieobligatoryjny i okazjonalny. Na przykład te same rośliny mogą być zapylane przez różne gatunki owadów. W niektórych jednak sytuacjach, jak na przykład u porostów, obaj partnerzy (glony i grzyby) są powiązani tak silnym związkiem, że nie mogą żyć niezależnie od siebie. Przykładem mogą tu być również mrówki hodujące grzyby lub mszyce. W biocenozach leśnych często występują wzajemnie korzystne związki między drzewami i grzybami zwane mikoryzą. W związku tym drzewa dostarczają cudzożywnym grzybom cukrów, a grzyby chronią drobne korzenie drzew przed infekcjami i toksynami oraz znacznie zwiększają możliwości pobierania przez nie roztworów wodnych z gleby. Mikoryzy w naszych lasach mają w większości charakter obligatoryjny. Często mutualizm jest utożsamiany z symbiozą lub odwrotnie. W samej rzeczy symbioza oznacza ścisłość związku między osobnikami różnych gatunków; może być obligatoryjna (ścisła) lub fakultatywna (luźna).

Zobacz więcej...
Kontakt

Szybki kontakt