amoniak, amonifikacja, amonifikatory

(gleboznawstwo leśne), amoniak NH₃, ważny związek azotu z wodorem, to gaz o ostrym zapachu, rozpuszczalny w wodzie. W glebie występuje w formie jonu amonowego NH⁴⁺. Obok jonu azotanowego NO^3-, jest główną przyswajalną formą azotu dla większości roślin leśnych. Powstaje w glebie z materii organicznej w procesie amonifikacji z udziałem drobnoustrojów zwanych amonifikatory. Amonifikacja to biochemiczny proces z udziałem drobnoustrojów, w którym ze związków organicznych (białka,aminy, amidy, aminokwasy, kwasów nukleinowe, mocznik, ) znajdujących się w glebowej materii organicznej powstaje amoniak. Najpierw białka pod wpływem enzymów ulega hydrolizie na wolne aminokwasy, a z tych przez odłączenie grupy aminowej powstaje amoniak. Amonifikacja jest jednym z etapów obiegu azotu w przyrodzie.W ubogich i kwaśnych glebach w lasach najczęściej z próchnicą typu → mor w procesie → mineralizacja, związki azotu ulegają amonifikacji, których produktem jest amoniak i tylko niewielka jego część ulega dalszej mineralizacji zwanej → nitryfikacja, której produktem są azotany. Natomiast w żyznych glebach leśnych z próchnicą typu → mull w procesie mieneralizacji więkoszść powstającego amoniaku ulega nitryfikacji. Specyfika tych procesów sprawia, że w glebach żyznych lasów drzewa mają do dyspozycji azot mineralny w formie amonowej i w formie azotanowej, natomiast w kwaśnych glebach borów, drzewa mają do dyspozycji głównie azot w formie amonowej. Amoniak jest sorbowany przez kompleks sorpcyjny gleby i jest preferowany przez drzewa iglaste. Zarówno → amonifikacja, jak i → nitryfikacja są elementem procesu zwanym → obieg azotu i → obieg materii w przyrodzie, w którym uczestniczy → azot, azot glebowy.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Brożek S. 2013. Materiały do wykładów. Katedra Gleboznawstwa Leśnego. UR kraków

Publikacje powiązane tematycznie

Brożek S. : Organiczne formy azotu w glebach leśnych Beskidu Zachodniego. Roczniki Glebozn., T.XXXV, nr 2, 1984, s. 25-42.
Brożek S. : Mineralne formy azotu w glebach leśnych Beskidu Zachodniego. Roczniki Glebozn. T.XXXVI, nr 3, 1985, s. 91-108.