diapauza

(ekologia lasu, podstawowe pojęcia z zakresu ekologii), [gr. diá = podczas + paúsis = przerwa], okres w cyklu życiowym niektórych stawonogów, głównie owadów i roztoczy, w którym zostaje na pewien czas zahamowany metabolizm oraz wzrost i rozwój. Jej pojawienie się związane jest z okresowo działającymi niekorzystnymi warunkami środowiska. Diapauza może rozpocząć się dużo wcześniej przed nadejściem niesprzyjających warunków. Często też trwa jeszcze przez jakiś okres po ich ustąpieniu. Niekiedy zachodzi w warunkach, które wydają się korzystne do rozwoju. Jest regulowana hormonalnie i zależy od tych czynników środowiska, które wykazują regularną zmienność sezonową (np.: temperatura, długość dnia, wilgotność powietrza oraz brak lub jakościowa zmiana pokarmu). Organizm, który ulega d., gwałtownie obniża tempo swojej przemiany materii: przestaje żerować, zmniejsza lub przestaje wykazywać aktywność ruchową. Diapauza może występować w różnych stadiach rozwojowych i mieć różny czas trwania, nawet kilkanaście lat. Po okresie diapauzy organizm jest zdolny wznowić normalne procesy życiowe w trakcie tzw. reaktywacji. Bodźcem do tego procesu jest bardzo często działanie niskiej lub wysokiej temperatury, a także zwiększona wilgotność lub susza. Diapauza może być obligatoryjna – wtedy gdy jest konieczna do prawidłowego rozwoju, np. u jedwabnika morwowego (Bombyx mori), lub fakultatywna – gdy jest związana tylko z określonymi warunkami zewnętrznymi.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Łabno G. (2006): Ekologia. Słownik encyklopedyczny. Wydawnictwo Europa, Wrocław.

Publikacje powiązane tematycznie

Krebs Ch. J. (2011): Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Odum E. P. (1982): Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa.;
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.