gleba leśna

(Ekologia lasu, siedlisko i środowisko leśne), gleba leśna pozwala rozwijać się korzeniom drzew i innych roślin, zapewniając im stabilność. W niej zgromadzone są zapasy wody i soli mineralnych, pobierane przez rośliny i wykorzystywane przez nie do budowy swoich tkanek i podtrzymywania funkcji życiowych. Obecność soli mineralnych, kwasów humusowych i innych związków zawdzięcza gleba aktywności edafonu, który stanowi ważny element biocenozy leśnej i ekosystemu leśnego, odpowiedzialny za dekompozycję detrytusu gromadzącego się na dnie lasu. Edafon tworzy wręcz niezależną podbiocenozę ekosystemu leśnego, realizującą swoje procesy życiowe w heterotroficznym łańcuchu detrytusowym. Niektóre gatunki (na przykład owady czy gryzonie) występują zarówno w glebie jak i na jej powierzchni. Między glebą a pozostałymi składnikami ekosystemu leśnego (fitoklimatem, biocenozą nadziemną) działają silne sprzężenia zwrotne, przyczyniające się do sprawnego funkcjonowania całego systemu. Gleby w każdym ekosystemie leśnym są inne, co wynika z jego złożonej, mozaikowej struktury, wynikającej m. in. z rzeźby terenu, rodzaju skały macierzystej, warunków wodnych czy różnorodności flory i fauny. Niemniej można znaleźć pewne ogólne właściwości gleb leśnych, które odróżniają je od pozostałych gleb. Gleby leśne odznaczają się mianowicie: obecnością dużej ilości materii organicznej, charakterystycznymi typami próchnic (mull, moder, mor) i gleb (m. in. bielicowe, brunatne, rdzawe, płowe), dużą aktywnością edafonu (zwłaszcza grzybów), stosunkowo niskim pH (przeważnie od 4 do 7), dużą porowatością oraz zdrenowaniem przez edafon i korzenie (co wzmaga ich właściwości retencyjne), mniejszymi amplitudami temperatur i szybszym odmarzaniem na wiosnę, pionowym zróżnicowaniem stosunków wodnych (wierzchnia warstwa wilgotna – osłaniana przez okap koron, rizosfera mniej wilgotna - silnie eksploatowana przez korzenie drzew, poziom wód gruntowych zmienny (wysoki poziom obniżany – dzięki transpiracji drzew, niski poziom podwyższany – dzięki retencji).

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem różnych źródeł, m. in.: Puchalski T., Prusinkiewicz Z. (1990): Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa)

Publikacje powiązane tematycznie

Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;
Puchalski T., Prusinkiewicz Z. (1990): Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa;
Szymański S. (2000): Ekologiczne podstawy hodowli lasu. PWN, Warszawa;
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.