Gleby bielicowe

(Gleboznawstwo leśne), Gleby bielicowe powstają z różnych utworów skalnych. Na niżu są to najuboższe piaski eoliczne, sandrowe, wodnolodowcowe i rzadziej - powierzchniowo zwydmione piaski różnej genezy. Natomiast w terenach wyżynnych i górskich, gleby bielicowe powstają ze zwietrzeliny skał bezwęglanowych, granitów, gnejsów, kwarcytów, piaskowców kwarcytowych i piaskowców bezwęglanowych. W wyższych położeniach górskich, głównie Karpat, za sprawą klimatu, skałami macierzystymi gleb bielicowych są również te same utwory fliszowe (piaskowce magurskie, godulskie, istebniańskie i łupki ilaste), które w niższych położeniach tworzą gleby brunatne. Gleby bielicowe mają dobrze wykształcony, czyli zróżnicowany na poziomy genetyczne profil. Morfologię tej gleby można przedstawić poziomami: O-Of-Oh–AE–Ees–Bhfe–BC–C. W ich budowie wyróżnia się poziom organiczny Of, Oh lub Ofh oraz poziom mineralno próchniczny A lub jego brak. Pod tymi poziomami występują poziomy diagnostyczne → albic, Ees i → spodic, Bhfe lub albic i → glejospodic, Bhfegg (→ fotografia). Głębsze poziomy są zróżnicowane w zależności od tego, czy gleba powstała w warunkach terenowych suchych lub świeżych albo wilgotnych lub mokrych. Są to gleby kwaśne, silnie kwaśne i bardzo silnie kwaśne. Uziarnienie gleb bielicowych jest związane z geologią terenu. Na nizinach są to na ogół słabo szkieletowe i bezszkieletowe piaski luźne i żwiry. W górach natomiast są to gliny lekkie i średnie, a sporadycznie również ciężkie, oraz silnie szkieletowe. Podtypy gleb bielicowych i kryteria ich wydzielania przedstawia rysunek. Właściwości biogeochemiczne gleb bielicowych dzielą je wyraźnie na dwie grupy. Dystroficzne, oligotroficzne i mezotroficzne gleby bielicowe nizin i wyżyn, oraz mezotroficzne i sporadycznie eutroficzne gleby bielicowe gór. W terenach nizinnych i wyżynnych są to siedliska borów i borów mieszanych, a sporadycznie także lasów mieszanych. Siedliska z glebami glejo-bielicowymi i glejo-bielicami są wariantami wilgotnymi, tak w terenach nizinnych jak i górskich. W terenach wyższych położeń górskich większość gleb bielicowych pomimo wysokiego trofizmu, ze względu na wysokość nad poziom morza i ostry klimat stanowią siedliska boru mieszanego górskiego, boru górskiego i boru wysokogórskiego. Najuboższe, dystroficzne gleby bielicowe terenów nizinnych, tworzące dystroficzne siedliska borów, kształtują potencjalne zbiorowiska borów sosnowych (Leucobryo – Pinetum, Peucedano - Pinetum i Empetro nigri - Pinetum). Oligotroficzne siedliska borów mieszanych to potencjalne zbiorowiska uboższych wariantów boru mieszanego z dębem bezszypułkowym (Quercetum petraeae – Pinetum), a w warunkach wilgotnych podzespół trzęślicowy kontynentalnego boru mieszanego (Querco roboris - Pinetum molinietosum). Mezotroficznym siedliskom borów mieszanych i lasów mieszanych odpowiadają bogatsze warianty kontynentalnego boru mieszanego (Querco - roboris Pinetum typicum), wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum polonicum typicum forma uboższa), kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae - Fagetum typicum), acidofilny subatlantycki las bukowo – dębowy (Fago-Quercetum petraea typicum). Wilgotniejsze siedliska w odmianie mezotroficznej gleb bielicowych zajmuje podzespół trzęślicowy kontynentalnego boru mieszanego (Querco roboris - Pinetum molinietosum). W reglu dolnym gleby bielicowe najczęściej odpowiadają potencjalnym zbiorowiskom dolnoreglowego boru jodłowo - świerkowego (Abieti - Piceetum montanum), a w wyższych położeniach górskich - zachodniokarpackiej i sudeckiej świerczynie górnoreglowej (Plagiothecio - Piceetum tatricum i P. hercynicum). Morfologię i pełną dokumentację tych gleb prezentuje → Atlas gleb leśnych Polski i → Muzeum Gleb.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.

Publikacje powiązane tematycznie

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.
Klasyfikacja Zasobów Glebowych Świata 2006. Aktualizacja 2007 World Reference Base for Soil Resources First Update 2006. First Update 2007. Charzyński P., Bednarek R., Kabała C. (tłum. i red.) 2009, ISBN: 978-83-231-2425-2. Published by the arrangement with the FAO and UN by Nicolaus Copernicus University.
Gleby w środowisku przyrodniczym i krajobrazach Europy. 2013. Praca zbiorowa (red. S. Brożek). Wydawnictwo UR Kraków.