Gleby brunatne

(Gleboznawstwo leśne), Gleby brunatne wytwarzają się z glin zwałowych, piasków na glinie, piaskowców i łupków fliszowych, cięższych piasków polodowcowych, lessu. Rzadziej spotykane profile tych gleb są wytworzone z iłów, starych aluwiów. Gleby brunatne mają dobrze wykształcony, czyli zróżnicowany na poziomy genetyczne profil. Posiadają poziom A o różnej miąższości. W głównej części profilu pod poziomem próchnicznym występuje poziom diagnostyczny → cambic. Jest to poziom wcześniej zwany poziomem brunatnienia, w którym przebiega proces brunatnienia i dominuje barwa brunatna. Poziom cambic przechodzi w podłoże skalne (→ fotografia). Morfologię gleby brunatnej można przedstawić poziomami: Ol–A–Bbr–Cca lub C. Uziarnienie gleb brunatnych jest zróżnicowane od piasków gliniastych do glin ciężkich i iłów. Są to utwory od bezszkieletowych do silnie szkieletowych. Gleby brunatne górskie wykazują zdecydowanie wyższą zawartość części szkieletowych od gleb brunatnych nizinnych i wyżynnych, pozostałe cechy nie są tak bardzo zróżnicowane. Odczyn gleb brunatnych waha się od słabo kwaśnego do zasadowego, a V od poniżej 20 do około 100% z dużym zróżnicowaniem w zależności od podtypu (→ rysunek). W profilu mogą występować węglany. Odmiany oglejone gruntowo lub opadowo mogą wystąpić we wszystkich podtypach. Na podstawie obecności i miąższości poziomu A, uwzględniając → stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego kationami zasadami V, a także ewentualną obecność poziomów (proto)albic o i (proto)spodic wyróżnia się następujące podtypy gleb brunatnych: właściwe, szarobrunatne, wyługowane, kwaśne i bielicowe (→ rysunek). Właściwości biogeochemiczne gleb brunatnych kwalifikują je do odmian od mezotroficznych poprzez eutroficzne do hipertroficznych. Odmiany eutroficzne i hipertroficzne gleb brunatnych tworzą siedliska lasu świeżego, lasu wyżynnego i lasu górskiego. Odmiany mezotroficzne natomiast to siedliska lasu mieszanego świeżego i lasu mieszanego górskiego, a w wyższych położeniach górskich – boru mieszanego i boru górskiego. Najbogatsze troficznie podtypy gleb brunatnych to jest szarobrunatne i brunatne właściwe zaliczane do gleb hipertroficznych spełniają wymogi jaworzyny górskiej z Lunaria rediviva (Lunario – Aceretum), a na niżu najżyźniejszych odmian grądu (Galio- i Tilio-Carpinetum). Odmianom gleb eutroficznych tworzących siedliska lasu odpowiadają najczęściej grądy (typowy, niski i wyżynny) (Tilio – Carpinetum), żyzne buczyny, niżowa (Melico – Fagetum), karpacka (Dentario glandulosae – Fagetum) i sudecka (Dentario enneaphyllidis – Fagetum). Odmianom mezotroficznym gleb brunatnych i siedliskom lasu mieszanego odpowiadają najczęściej uboższe formy grądów (Tilio - Carpinetum typicum calamagrostietosum) oraz kwaśne buczyny górskie (Luzulo nemorosae – Fagetum) i niżowe (Luzulo pilosae – Fagetum). Morfologię i pełną dokumentację tych gleb prezentuje → Atlas gleb leśnych Polski i → Muzeum Gleb.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.

Publikacje powiązane tematycznie

Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. Praca zbiorowa. CILP.
Brożek S., Zwydak M. 2003. Atlas gleb leśnych Polski. CILP.
Klasyfikacja Zasobów Glebowych Świata 2006. Aktualizacja 2007 World Reference Base for Soil Resources First Update 2006. First Update 2007. Charzyński P., Bednarek R., Kabała C. (tłum. i red.) 2009, ISBN: 978-83-231-2425-2. Published by the arrangement with the FAO and UN by Nicolaus Copernicus University.
Gleby w środowisku przyrodniczym i krajobrazach Europy. 2013. Praca zbiorowa (red. S. Brożek). Wydawnictwo UR Kraków.