las środowiskiem życia

(Ekologia lasu, ekologiczne funkcje lasu), las, będąc bardzo złożonym i dynamicznym ekosystemem, tworzy ogromnie zróżnicowane środowisko życia. Jest ono kształtowane jednocześnie przez wszystkie czynniki nieożywione i ożywione oraz ich wzajemne przestrzenne i czasowe powiązania. Klimat wnętrza lasu, tak bardzo różny od klimatu otwartych przestrzeni, stanowi misterną kompozycję przenikających się mikroklimatów. Inne warunki panują na dnie lasu, inne w warstwie pni, jeszcze inne pod koronami drzew. Każda z tych warstw wykazuje jednocześnie duże zróżnicowanie poziome, choćby w zależności od ukształtowania terenu, występowania podszytu, czy zwarcia i ażurowości koron drzew. Zresztą poszczególne korony odznaczają się również daleko idącym zróżnicowaniem swojego mikroklimatu, wynikającym z budowy korony (charakterystycznej m. in. dla gatunku i wieku drzewa) oraz miejsca w koronie. Inne warunki panują bowiem w jej wnętrzu, a inne przy powierzchni; inne po jej południowej, a inne po północnej stronie. Podobnie jest z mikroklimatem pni, charakterystycznym nie tylko dla ich północnej czy południowej ekspozycji, ale i dla wyżej lub niżej położonych odcinków. Zróżnicowanie mikrosiedlisk w glebach leśnych i na jej powierzchni w niczym nie ustępuje zróżnicowaniu mikroklimatycznemu lasu. Kłody martwego drewna, opadłe gałęzie i liście (znajdujące się w różnych stadiach rozpadu), poziomy próchniczne i mineralne różnych typów i podtypów gleb, stopień przerośnięcia korzeniami, zróżnicowana wilgotność i pH oraz wiele jeszcze innych cech - kształtują tę różnorodność. Wszystko to sprawia, że zarówno klimat, jak i gleba oferują w lesie niezliczoną ilość mezo- mikro- i ultramikrosiedlisk. Wypełniają je rośliny drzewiaste i kwiatowe, paprotniki, mchy i porosty oraz związane z nimi mikroorganizmy, pajęczaki, owady, ptaki czy ssaki. Ściołę i glebę leśną zasiedlają liczne dżdżownice, ślimaki i pająki, duże ilości owadów, wrotek, roztoczy i nicieni, ogromne ilości korzenionóżek i wiciowców oraz niezliczone ilości glonów, promieniowców, bakterii i grzybów. Wszystkie te organizmy są powiązane ze sobą oraz czynnikami nieożywionymi gęstą siecią wzajemnych zależności, tworząc razem niezwykle zróżnicowane środowisko, oferujące niemal nieskończoną liczbę ekologicznych nisz. Właśnie to ogromne zróżnicowanie środowiska leśnego i związanych z nim nisz ekologicznych warunkuje tak wielkie bogactwo gatunkowe biocenoz leśnych. Objawia się ono szczególnie w deszczowych lasach tropikalnych, w których naliczono ponad 3 000 samych gatunków drzew. W naszym kraju mamy ponad 50 000 różnych gatunków – 31 000 gatunków bezkręgowców (głównie owadów), 600 gatunków kręgowców (w tym 365 gatunków ptaków i 98 gatunków ssaków), ponad 10 000 gatunków grzybów, 4 000 gatunków roślin niższych i 5 000 gatunków roślin wyższych (w tym 160 gatunków krzewów u 45 gatunków drzew). W polskich lasach występuje około 32 000 gatunków, a więc 65% wszystkich gatunków w kraju. Biorąc pod uwagę, że lasy pokrywają niespełna 30% powierzchni, można śmiało powiedzieć, że bioróżnorodność naszych lasów co najmniej dwukrotnie przewyższa bioróżnorodność wszystkich innych ekosystemów w naszym kraju.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem źródeł: Grzywacz A. (2000): Las twoim bogactwem. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A.Grzegorczyk, Warszawa;
Puchalski T., Prusinkiewicz Z. (1990): Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa);
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa)

Publikacje powiązane tematycznie

Grzywacz A. (1995): Poznajmy las. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A.Grzegorczyk, Warszawa;
Grzywacz A. (2000): Las twoim bogactwem. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A.Grzegorczyk, Warszawa;
Krebs Ch. J. (2011): Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;
Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;
Puchalski T., Prusinkiewicz Z. (1990): Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa);
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.