(Gleboznawstwo leśne), owady uskrzydlone to stawonogi. Większość tych owadów jest związana z glebą, ale w różnym stopniu. Wyróżnia się następujące rzędy w tej gromadzie, które można spotkać w lesie: chrząszcze, błonkówki, muchówki.
Chrząszcze są najliczniejszą grupą owadów uskrzydlonych mającą powiązania z glebą i procesami tam zachodzącymi. Zamieszkują na powierzchni gleby, a także w ściółce i organicznych poziomach próchnicy nadkładowej. Większość chrząszczy glebowych to drapieżniki. W środowisku leśnym fauna chrząszczy glebowych jest najbogatsza, mniej urozmaicona w glebach łąkowych, a najmniej w uprawnych. Zarówno chrząszcze glebowe jak i ich larwy wykazują zdolność do tworzenia sobie przestrzeni w glebie, wywierają wpływ na wentylację poprzez kopanie korytarzy, niektóre zakopują w glebie resztki pokarmu. Saprofagiczne chrząszcze i ich larwy rozdrabniają materiał organiczny przyczyniając się do jego rozkładu.
Błonkówki są związane z glebą, a zwłaszcza ściółką, która jest dla nich schronem szczególnie w początkowym okresie życia. Niektóre larwy żerują na dębach powodując powstawanie galasów. Osy, pszczoły i szerszenie żyjąc wolno często zakładają gniazda w glebie. Podobnie jest z wysoko zorganizowanym społeczeństwem mrówek. Ich gniazda składają się z części nadziemnej i podziemnej. Wielkość kolonii mrówek zależy od ilości pokarmu i warunków terenowych do funkcjonowania społeczności. W warunkach geograficznych Polski przeważają mrówki ciepłolubne, unikające wilgotnych stanowisk i zbyt cienistych. Dlatego niewiele mrówek jest w olsach i innych wilgotnych bądź mokrych i zacienionych siedliskach. Natomiast najliczniej mrówki występowały w lasach grabowo-dębowych. Wiele mrówek odżywia się drapieżnie, polując na inne zwierzęta, jak owady w tym szkodniki leśne, pająki, wije, ślimaki. Niektóre mrówki gromadzą materiał roślinny, aby przetworzyć go w miazgę-pożywkę dla grzybów, który jest ich pokarmem. Licznie występująca w naszych lasach mrówka rudnica, poza owadami, odżywia się wydalinami mszyc, po który muszą wchodzić często na bardzo wysokie drzewa. Znaczenie glebotwórcze mrówek to głównie mieszanie gleby, poprawianie struktury, napowietrzanie. Rozdrabniają materiał roślinny i zostawiają w glebie dużo ekskrementów bogatych w azot. Niektórzy zalecają sztuczną kolonizację lasu mrowiskami, przez co może zmniejszyć się ilość owadzich szkodników lasu, jak też poprawa właściwości gleby i warunków życia lasu.
Muchówki to owady uskrzydlone i stawonogi. Poznano ponad 100 000 ich gatunków. Większość ich larw żyje w glebie. Są bardzo rozpowszechnione i można je spotkać w każdym powierzchniowym fragmencie gleby leśnej. Czynnikami ograniczającymi liczebność larw muchówek w glebie jest wilgotność i dostępność pokarmu. Większość z nich żyje w warunkach od świeżych do mokrych i tylko nieliczne są przystosowane do przetrwania suszy. Podkreśla się dużą rolę larw muchówek glebowych w rozdrabnianiu materii organicznej i stymulowaniu biologicznego rozkładu i tworzeniu próchnicy.
Górny M. 1975. Zooekologia gleb leśnych. PWRiL.
Gleboznawstwo. 2006. Praca zbiorowa pod red. S. Zawadzkiego. PWRiL. Warszawa. wyd. IV.
Uggla H., Uggla Z. 1979. Gleboznawstwo leśne. PWRiL. Warszawa.
Górny M. 1975. Zooekologia gleb leśnych. PWRiL.
Górny M., Grum L. 1981. Metody stosowane w zoologii gleby. PWN.
Paul E.A., Clark F.E. 2000. Mikrobiologia i biochemia gleb, Wydawnictwo UMCS, Lublin.