Owoc borówki brusznicy

Owoc borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea L.) Syn. borówka czerwona, brusznica
Występuje pospolicie w całym kraju, głównie w borach suchych, w zaroślach i na wrzosowiskach, na glebach kwaśnych; ostatnio jej zasoby ubożeją. Owocem niskiej krzewinki jest kulista, błyszcząca jagoda – początkowo biała, w stanie dojrzałym czerwona, w smaku kwaśno-gorzkawa. Owoce są zebrane w owocostany, dojrzewają w sierpniu, często niejednocześnie. Ich wartość kaloryczna wynosi około 0,150 MJ/100g. Udział suchej masy w owocach świeżych stanowi około 16%, ekstraktu ponad 10% ( w tym cukrów, głównie glukozy i fruktozy ponad 8%); zawartość kwasów organicznych wynosi ponad 2% (jabłkowy, cytrynowy i niewielka ilość benzoesowego). Zawierają sporo pektyn – ponad 0,60% oraz około 0,30% soli mineralnych, ilość związków azotowych jest nieduża – 0,06%. W miąższu owoców występuje prowitamina A, witaminy C, B1 i B2 (na niskim poziomie), barwniki antocyjanowe, barwnik czerwony ideina, garbniki, dużo związków fosforu i żelaza, magnez oraz glikozyd fenolowy typu arbutyny. W stanie świeżym spożywane rzadko, są jednak bardzo dobrym surowcem wykorzystywanym w przetwórstwie do wyrobu konfitur, dżemów, soków, kompotów i jako dodatek do mięsa (dziczyzny). Obecność nieznacznych, nieszkodliwych dla zdrowia, ilości kwasu benzoesowego hamującego fermentację i gnicie oraz nalot woskowy na skórce wpływają na dużą trwałość owoców. Dzięki obecności ciał czynnych, głównie arbutyny, garbników i barwników znajdują zastosowanie w leczeniu dróg moczowych, przy biegunkach, ponadto wykorzystuje się ich działanie dietetyczne i korzystny wpływ na przemianę materii. Bardziej znanym i częściej stosowanym w lecznictwie jest liść borówki brusznicy, bogatszy w ciała czynne niż owoc, stosowany zamiast surowca z liści mącznicy lekarskiej (objętej ścisłą ochroną). Do uprawy na plantacjach nadają się formy hodowlane, m. in. Koralle i Masovia. W latach 1956 – 1985 udział owoców borówki brusznicy w skupie stanowił około 3% (łącznie z owocami: głogu, żurawiny, rokitnika, poziomki i berberysu). Obecnie brak danych GUS odnośnie skupu tego gatunku. Z obserwacji wynika jednak, że są one często zbierane na t. zw. potrzeby własne, tj. do wykorzystania w gospodarstwach domowych i do sprzedaży na targach i przy drogach. Badania przeprowadzone w 2004 r. przez ZULiD, UR w Krakowie wykazały, że udział owoców borówki brusznicy w zbiorach owoców leśnych (ogółem) dokonanych przez ankietowane rodziny wynosił 2,4%.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Anioł-Kwiatkowska J., Kwiatkowski S., Berdowski W. 1993. Rośliny lecznicze. Atlas. Wyd. Arkady, Warszawa. Grochowski W., Grochowski A. 1994. Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. PWRiL, Warszawa.

Publikacje powiązane tematycznie

 Antkowiak L. 1998. Rośliny lecznicze. Wyd. AR w Poznaniu. Barszcz A. 2006. The influence of harvesting of non-wood forest products on the economic situation of households in Poland. http://www.ejpau.pl/vol.9/issue 2. Głowacki S. 1995. Wybrane materiały do ćwiczeń z ubocznego użytkowania lasu. Wyd. SGGW, Warszawa. Senderski M., E. 2017. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Wyd. M.E. Senderski, Podkowa Leśna.