Owoc dzikiej róży

Owoc dzikiej róży (Rosa canina L.) Syn. szypszyna
Najpospolitszy krajowy gatunek róży, czasem błędnie nazywany głogiem. Krzew, do 3 m wysokości, bardzo zmienny, o wielu formach; występuje na niżu i w niższych położeniach górskich. Rośnie na miedzach, obrzeżach lasów, brzegach rzek, w wąwozach; preferuje gleby gliniaste. Owoc pozorny – szupinka, zawierający liczne, drobne owocki (niełupki), czerwony, o kształcie kulistym lub wydłużonym, dojrzewający od sierpnia do października. Wartość kaloryczna owoców jest wysoka i wynosi ok. 0,370 MJ/100g (90 kcal). Udział suchej masy w miąższu świeżych owoców jest duży – około 36% (należy podkreślić, że w owocu pozornym dzikiej róży ok. 30 – 40% stanowią owocki, kielich i włoski). W miąższu oznaczono 26% ekstraktu ( w tym ok. 7% cukrów), 2,6% kwasów organicznych (głównie cytrynowy i jabłkowy), 1,6% związków azotowych oraz garbniki, pektyny, glikozydy i olejek eteryczny. Zawierają dużo soli mineralnych: sodu (146 mg/100g), wapnia (257 mg/100g), fosforu (258 mg/100g), magnezu (104 mg/100g), a także potas, żelazo i siarkę. Miąższ owoców świeżych jest bardzo bogatym źródłem witaminy C – do około 1200 mg/ 100g i prowitaminy A – około 800µg/100g, zawiera witaminy: B1, B2, B6, PP i K. W owockach znajduje się sporo witaminy E – 4,20 mg/100g. Obecne w owocach róży karotenoidy (w tym prowitamina A), a zwłaszcza likopen mają właściwości unieszkodliwiania wolnych rodników (swoistych form tlenu), będących przyczyną wielu chorób, m.in. nowotworowych. Owoce są wykorzystywane do celów spożywczych – na marmolady, dżemy, konfitury, herbatki, soki oraz jako bardzo dobry surowiec winiarski. Przy przetwarzaniu nie należy ich poddawać długotrwałemu działaniu wysokiej temperatury, ze względu na straty witaminy C. W celach leczniczych stosuje się zwykle susz z owoców całych lub połówek (po usunięciu włosków i owocków). Wykazują działanie witaminizujące, mineralizujące, uodparniające, żółciopędne, moczopędne, metaboliczne, uspokajające, uszczelniające naczynia krwionośne; stosowane też w chorobach serca i przewodu pokarmowego. W Polsce aklimatyzowano do uprawy na plantacjach m.in. różę pomarszczoną (Rosa rugosa Thumb.) ze względu na wielkość owoców, duży udział miąższu i bogactwo witamin. Liczne gatunki róż sadzi się również w celach dekoracyjnych. Według danych GUS, w latach 1956 – 85, udział owoców dzikiej róży w skupie owoców ogółem wynosił około 7%; ostatnio stanowi on około 4,4%.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Grochowski W., Grochowski A. 1994. Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. PWRiL, Warszawa. Elmadfa I., Fritzsche D.1999. Wielkie tabele witamin i składników mineralnych. Wyd. Muza SA. Popek R. 2002. Róże dziko rosnące Polski. Klucz-Atlas. Wyd. Plantpress, Kraków. 

Publikacje powiązane tematycznie

Anioł-Kwiatkowska J., Kwiatkowski S., Berdowski W. 1993. Rośliny lecznicze. Atlas. Wyd. Arkady, Warszawa. Antkowiak L. 1998. Rośliny lecznicze. Wyd. AR w Poznaniu. Grochowski W., Grochowski A. 1994. Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. PWRiL, Głowacki S. 1995. Wybrane materiały do ćwiczeń z ubocznego użytkowania lasu. Wyd. SGGW, Warszawa. Senderski M., E. 2017. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie. Wyd. M.E. Senderski, Podkowa Leśna.