Owoc żurawiny błotnej

Owoc żurawiny błotnej (Oxycoccus quadripetalus GILIB, Vaccinium oxycoccus L.) Syn. borówka błotna, klukwa
Występuje na niżu, rzadziej w górach, na torfowiskach wysokich i przejściowych i w borach bagiennych. Jej krajowe zasoby w stanie dzikim są niewielkie i stale zmniejszają się. Owocem płożącej się krzewinki jest cierpko-kwaśna, ciemnoczerwona jagoda, w stanie dojrzałym półprzejrzysta, o średnicy do 1,5 cm. Pozyskiwana jesienią, niekiedy wczesną wiosną, pod warunkiem że krzewinki były przykryte grubą warstwą śniegu. Zawiera blisko 13% suchej masy, około 8% ekstraktu (w tym 5% cukrów), sporo kwasów organicznych -ponad 3% (głównie cytrynowego), związki azotowe, sole mineralne (m.in. związki jodu) i około 0,7% pektyn. Ze względu na dużą ilość witaminy C, zbliżoną do zawartości w owocach cytryny i obecność kwasu cytrynowego nazywana jest czasem „polską cytryną”. W jej składzie chemicznym oznaczono również prowitaminę A, witaminy B1, B2 i PP (niacynę). Owoce są rzadko spożywane na surowo. Cechują się one wysoką trwałością czemu sprzyja warstewka woskowego nalotu pokrywająca skórkę, a także obecność (śladowych ilości) kwasu benzoesowego i duża zawartość kwasu cytrynowego. Mogą one być przechowywane „na sucho” lub „na mokro” – zalane czystą, zimną wodą (zachowują wówczas trwałość przez długi czas). Wytwarza się z nich soki, syropy, dżemy, konfitury i galaretki; są ulubionym dodatkiem do mięs. Obok witamin i soli mineralnych zawierają również inne ciała czynne (antocyjany, gorycze, garbniki) decydujące o zastosowaniach w lecznictwie. Owoce żurawiny wykazują działanie przeciwgorączkowe, antyseptyczne, mineralizujące i witaminizujące. Sok z owoców jest stosowany przy przeziębieniach, nieżytach jamy ustnej i gardła, zapaleniach oskrzeli, przy otyłości, chorobach wątroby, nerek i nadciśnieniu. Do uprawy na plantacjach nadaje się żurawina wielkoowocowa (Oxycoccus macrocarpus Pers.) i jej hodowlane odmiany obficie plonujące i posiadające podobne wartości odżywcze jak żurawina błotna. W latach 1956 – 85 udział owoców żurawiny w skupie stanowił około 3% (łącznie z owocami głogu, brusznicy, rokitnika, poziomki i berberysu). Obecnie brak danych GUS dotyczących skupu tego gatunku. Badania przeprowadzone w 2004 r. przez ZULiD, UR w Krakowie wykazały, że udział owoców żurawiny w zbiorach owoców leśnych (ogółem) dokonanych przez ankietowane rodziny wynosił 0,8%.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Anioł-Kwiatkowska J., Kwiatkowski S., Berdowski W. 1993. Rośliny lecznicze. Atlas. Wyd. Arkady, Warszawa. Grochowski W., Grochowski A. 1994. Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie. PWRiL, Warszawa.  

Publikacje powiązane tematycznie

Barszcz A. 2006. The influence of harvesting of non-wood forest products on the economic situation of households in Poland.http://www.ejpau.pl/vol.9/issue 2. Głowacki S. 1995. Wybrane materiały do ćwiczeń z ubocznego użytkowania lasu. Wyd. SGGW, Warszawa.  Grau J., Jung R., Münker B. 1996. Zioła i owoce leśne. Wyd. Geo Center, Warszawa. Grochowski W. 1990. Uboczna produkcja leśna. PWN, Warszawa.