program ochrony przyrody

(urządzanie lasu), program ochrony przyrody jest częścią planu urządzenia lasu zawierającą kompleksowy opis stanu przyrody w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa oraz zadania z zakresu jej ochrony i metody ich realizacji na gruntach w zarządzie nadleśnictwa.
Projektowane w programie zadania z zakresu ochrony przyrody dzielą się na:
1) obligatoryjne zadania z zakresu ochrony przyrody wynikające z obowiązujących planów ochrony lub ustalone zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy o ochronie przyrody w planie urządzenia lasu dla obszarów Natura 2000, położonych na terenach zarządzanych przez nadleśnictwo;
2) zadania nieobligatoryjne, nazywane dla celów programu ochrony przyrody wskazaniami ochronnymi.
Metody realizacji zadań z zakresu ochrony przyrody powinny być wskazane ramowo, tak aby w trakcie realizacji programu możliwe było elastyczne postępowanie ochronne, stosownie do uwarunkowań występujących na gruncie w chwili wykonywania zabiegu ochronnego.
Analiza stanu ochrony przyrody w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa wymaga scharakteryzowania poszczególnych obszarów i przedmiotów ochrony, dla których na podstawie ustawy o ochronie przyrody wyznaczono poszczególne formy ochrony przyrody oraz strefy ochronne, jak też otuliny, z uwzględnieniem roli i zadań lasów ochronnych wynikających z ustawy o lasach. W analizie poszczególnych obszarów i przedmiotów ochrony należy ująć na poziomie ogólnym:
1) podstawę formalną i cel utworzenia (wyznaczenia, uznania),
2) krótką charakterystykę obszaru i przedmiotów ochrony,
3) rolę i znaczenie poszczególnych elementów chronionych w środowisku,
4) orientacyjny stan obszarów chronionych i poszczególnych przedmiotów ochrony,
5) ważniejsze wymagania niezbędne dla długotrwałego zachowania obszarów i przedmiotów ochrony,
6) zagrożenia z podziałem na wewnątrzśrodowiskowe (w tym ewentualna konkurencyjność wielu przedmiotów ochrony na ograniczonym obszarze) oraz zewnętrzne.
Analizę stanu ochrony przyrody w obszarach Natura 2000, w tym dotyczącą przedmiotów ochrony, dla których wyznaczono konkretny obszar, należy prowadzić z wykorzystaniem odpowiednich danych uzyskanych od organów właściwych do spraw ochrony środowiska, zweryfikowanych na gruncie podczas taksacji leśnej. W programie nie należy ujmować takich przedmiotów ochrony, które są ujęte w standardowych formularzach danych (nazywanych dalej SDF), lecz nie występują na terenach urządzanego nadleśnictwa. Analizę tę przeprowadza się w formie opisu, zestawień, tabel, map (obszarów chronionych i funkcji lasu oraz walorów przyrodniczo--kulturowych); pożądane jest również zamieszczanie zdjęć fotograficznych najciekawszych obiektów przyrodniczych.
W syntezie uogólniającej wnioski z analizy należy sprecyzować priorytety z zakresu ochrony przyrody, ujawnić sytuacje konfliktowe ze wskazaniem sposobów minimalizacji ich skutków oraz, tam gdzie to możliwe, generalizować cele i zadania z zakresu ochrony przyrody, tak by w efekcie wskazać w zestawieniach i na mapach zbiory (obszary) drzewostanów o takich samych zadaniach z zakresu ochrony przyrody. Syntezę prezentuje się w formie opisu, tabeli XXIII ujmującej zestawienie zadań z zakresu ochrony przyrody dla wskazanych zbiorów drzewostanów oraz w formie odpowiedniej wizualizacji warstwy tych zbiorów na mapie przeglądowej lub sytuacyjno-przeglądowej obszarów ochronnych i funkcji lasu.
Podczas weryfikacji i aktualizacji dotychczasowego programu ochrony przyrody dla nadleśnictwa, należy zwłaszcza:
1) uzupełnić program o wyznaczone obszary Natura 2000;
2) ustalić przedmioty ochrony, dla których wyznaczono dany obszar Natura 2000, a jeżeli to jest możliwe, to również ich wyjściowy oraz pożądany stan ochrony, a także wskazać racjonalne metody ich ochrony czynnej;
3) zestawić w formie tabel XXII i XXIII dane z analizy oraz syntezy; KZP może podjąć decyzję o potrzebie sporządzania dodatkowej tabeli XXII również w stosunku do gatunków chronionych nieobjętych obszarem Natura 2000;
4) uzupełnić program o projektowane obiekty przewidziane do objęcia jedną z ustawowych form ochrony przyrody, dla których jest skompletowana wymagana dokumentacja, z ewentualnym podaniem ich lokalizacji, powierzchni oraz przedmiotu, celów i zasad ochrony;
5) uzupełnić program o obiekty zasługujące na szczególną ochronę, a nieobjęte dotychczas ustawowymi formami ochrony przyrody, z określeniem ich lokalizacji, powierzchni, walorów przyrodniczych i pożądanej formy ochrony;
6) uzupełnić program o nowo rozpoznane obiekty o walorach historycznych, kulturowych, edukacyjnych, krajobrazowych, turystycznych i wypoczynkowych;
7) uzupełnić program o nowo rozpoznane obiekty stanowiące źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego, z podaniem rodzajów powodowanych przez nie skażeń oraz ewentualnych środków zaradczych.
Szczegółowe wskazania gospodarcze, w tym również dotyczące ochrony przyrody metodami gospodarki leśnej, zapisane są w opisach taksacyjnych wyłączeń, zaś ogólne zalecenia – zarówno gospodarcze, jak i ochronne – w odpowiednich rozdziałach opisania ogólnego (elaboratu), natomiast w programie ochrony przyrody ujmuje się podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody z wyróżnieniem zadań obligatoryjnych i wskazań fakultatywnych.
Wytyczne i wskazania z zakresu: gospodarki leśnej (zawarte w opisach taksacyjnych) oraz ochrony przyrody (zawarte w programie ochrony przyrody) powinny się uzupełniać, a przede wszystkim nie mogą być ze sobą sprzeczne.
Dla określenia preferencji środowiskowych i potrzeb ochronnych przedmiotów ochrony, dla których wyznaczono dany obszar Natura 2000, pożądane są konsultacje z odpowiednimi ośrodkami naukowymi, a także korzystanie z podręczników dotyczących ochrony siedlisk i gatunków w obszarach Natura 2000, zalecanych przez Ministerstwo Środowiska i DGLP.
Analizą i syntezą, o których mowa wyżej, należy objąć także siedliska nieleśne stanowiące przedmioty ochrony obszaru Natura 2000, jeżeli występują na gruntach w zarządzie nadleśnictwa lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
W programie ochrony przyrody zamieszcza się, uzgodniony podczas KZP, wykaz drzewostanów wyłączonych z użytkowania głównego na okres obowiązywania planu urządzenia lasu na skutek odpowiednich decyzji zarządzającego lub uprawnionych organów.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Instrukcja Urządzania Lasu, CILP Warszawa 2012 cz. I, § 110