rozrzedzenie ozonowe, dziura ozonowa

(ekologia lasu, podstawowe pojęcia z zakresu ekologii), ubytek ozonu stratosferycznego nad niektórymi obszarami Ziemi, związany z przekształceniem cząsteczki ozonu do dwuatomowej cząsteczki tlenu pod wpływem reakcji fotochemicznych zachodzących w atmosferze. Zmniejszenie koncentracji ozonu ma związek z działaniem freonów dostających się do stratosfery w wyniku działalności człowieka, a także z procesami naturalnymi zachodzącymi w jej obrębie. Freony pod wpływem promieniowania ultrafioletowego ulegają fotolizie, w wyniku czego uwalniane zostają atomy chloru, który wchodzi w reakcję z ozonem, tworząc aktywny tlenek chloru (ClO) oraz dwuatomowy tlen (O₂). Następnie reakcja 2 cząsteczek tlenku chloru prowadzi do powstania cząsteczki dwutlenku chloru (ClO₂) i uwolnienia ponownie atomu chloru, który rozbija następną cząsteczkę ozonu. Ponadto dwutlenek chloru sam może się rozpaść na atom chloru i dwuatomową cząsteczkę tlenu, zgodnie z równaniami reakcji: Cl + O₃ClO + O₂; 2ClO ClO₂ + Cl; ClO₂Cl + O₂; Reakcje te przebiegają do całkowitego wyczerpania ozonu lub eliminacji chloru z atmosfery w wyniku innych reakcji chemicznych. Rozrzedzenie ozonowe jest zagrożeniem życia na Ziemi, gdyż pozwala na przenikanie do jej powierzchni szkodliwego promieniowania UV (przede wszystkim promieniowania UV-A o długości fal 400–320 nm), które może doprowadzić do zaburzenia równowagi ekosystemów wodnych i lądowych. Promieniowanie UV powoduje wymieranie niektórych organizmów roślinnych i zwierzęcych, prowadząc do eliminacji niektórych ogniw z łańcuchów troficznych. Wpływa też niekorzystnie na organizm człowieka (wywołuje choroby nowotworowe, choroby oczu, przyspiesza procesy starzenia się skóry).

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Łabno G. (2006): Ekologia. Słownik encyklopedyczny. Wydawnictwo Europa, Wrocław.

Publikacje powiązane tematycznie

Krebs Ch. J. (2011): Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. (2005): Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.;
Odum E. P. (1982): Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa.;
Weiner J. (2003): Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik Ekologii Ogólnej. PWN, Warszawa.