silne wiatry

(Ekologia lasu, środowiskowe zagrożenia drzew i drzewostanów), chroniczne wiatry o prędkości powyżej 3 m/s oddziałują wprawdzie niekorzystnie na fizjologię i morfologię drzew, nie zagrażają jednak ich egzystencji. Jedynie na granicy zasięgu stają się jednym z czynników ograniczających ich występowanie. Egzystencji drzew i całych drzewostanów zagrażają natomiast silne i porywiste wiatry huraganowe. Nie rzadko przybierają one rozmiary klęski żywiołowej. Na szkody huraganowe podatne są wysokie drzewa o smukłych pniach i szerokich koronach. Bardziej odporne są drzewa rosnące od młodości w luźnej więźbie, co pozwala na wykształcenie silniejszego systemu korzeniowego oraz zbieżystej strzały z elastycznym wierzchołkiem i długą koroną. Drzewa taki mają nisko osadzony środek ciężkości (co zmniejsza moment gnący), ich pień w odziomku jest bardzo mocny, a wierzchołek odchyla się pod naporem wiatru. Natomiast silnie narażone są drzewa rosnące od wczesnej młodości w niepielęgnowanych drzewostanach o dużym zagęszczeniu, z koronami wysoko osadzonymi na smukłych strzałach. Silne trzebieże powinny być wykonane w młodym wieku, ponieważ rozluźnianie zwarcia w starszych drzewostanach mocno je osłabia. Spośród czynników siedliskowych decydujących o podatności drzew na szkody huraganowe na jednym z pierwszych miejsc należy postawić warunki glebowe. Od gleby zależy bowiem rozległość i głębokość systemu korzeniowego, a więc siła zakotwiczenia drzew. Bardzo ważny jest też stan wysycenia gleby wodą. Po obfitych opadach deszczu, kiedy gleba jest rozmiękczona, nawet głęboko zakorzenione drzewa są narażone na wywracanie. Interesujący jest mechanizm wywalania i łamania drzew. Do wywrócenia drzewa dochodzi po jego rozkołysaniu przez wiatr o prędkości powyżej 15 m/s. Kołysanie takie trwa niekiedy wiele godzin. Jeśli drzewo wychyli się wreszcie poza krytyczny punkt, jego korzenie od strony nawietrznej pękają i zaczyna się ono przewracać. Na twardszych glebach muszą przedtem ulec złamaniu także korzenie podpierające drzewo od strony zawietrznej. Groźne są zwłaszcza silne podmuchy, których rytm zgodny jest z ruchami rozkołysanego drzewa. Zazwyczaj drzewa nie ulegają pierwszemu wichrowi. Jednak kolejne wichury powodują stopniowe obrywanie korzeni i ich infekcję. Osłabione drzewo zostaje wreszcie wywrócone. Łamane są natomiast drzewa silniej zakorzenione, zwłaszcza gatunków o słabszym drewnie. W tym wypadku drzewo również jest przeginane przez wiatr i wprawiane w rytmiczne drgania (kołysanie). Kołysze się jednak głównie strzała, natomiast system korzeniowy pozostaje prawie nieruchomy. Gdy w momencie podmuchu drzewo jest wychylone na nawietrzną i zaczyna się odchylać razem z wiatrem, wówczas ich przyśpieszenia się sumują. Prowadzi to zazwyczaj do przekroczenia krytycznego momentu gnącego (zależącego od elastyczności i mechanicznej wytrzymałości drewna) i drzewo się łamie. Złamania następują na różnych wysokościach, najrzadziej jednak w odziomku. Przeważnie dochodzi do złamań w czasie porywistych wiatrów, wiejących przez dłuższy czas. Jednak przy bardzo gwałtownych wiatrach burzowych i trąbach powietrznych wystarcza niekiedy jeden silny podmuch.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem: Schmidt-Vogt H. 1989. Die Fichte. II/2 - Krankheiten. Schäden. Fichtensterben. Verlag Paul Parey, Hamburg i Berlin;
Zajączkowski J. (1991): Odporność lasu na szkodliwe działanie wiatru i śniegu. Świat, Warszawa)

Publikacje powiązane tematycznie

Mitscherlich G. 1971. Wald, Wachstum und Umwelt. Eine Einfürung in die ökologischen Grundlagen des Waldwachstums. II. Waldklima und Wasserhaushalt. Sauerländer’s Verlag, Frankfurt am Main;
Puchniarski T.H. (2003): Klęski żywiołowe w lasach. Poradnik leśniczego. Metody zapobiegania i likwidacji. PWRiL, Warszawa;
Schmidt-Vogt H. 1989. Die Fichte. II/2 - Krankheiten. Schäden. Fichtensterben. Verlag Paul Parey, Hamburg i Berlin;
Zajączkowski J. (1991): Odporność lasu na szkodliwe działanie wiatru i śniegu. Świat, Warszawa;