skały glinowo-żelaziste (boksyty, lateryty, ality)

(Gleboznawstwo leśne), Boksyt to skała osadowa chemiczna stanowiąca mieszaninę wodorotlenków glinu, z domieszkami tlenków i wodorotlenków żelaza, kwarcu, kaolinitu, węglanów. Stanowi utwór rezydualny wietrzenia laterytowego i alitowego skał bogatych w krzemionkę (np. granit, syenit) w klimacie gorącym i wilgotnym. W Polsce został stwierdzony w okolicach Nowej Słupii w Górach Świętokrzyskich oraz koło Nowej Rudy w Sudetach. Stanowi główną i bardzo ważną rudę glinu.
Lateryt to skała osadowa chemiczna zbudowana z wodorotlenków glinu z dodatkiem wodorotlenków żelaza (goethytu i hematytu), czasem też kwarcu. Barwę ma najczęściej brunatnoczerwoną, czasem czerwoną, brunatną lub żółtą. Posiada strukturę pelitową lub aleurytową. Występuje powszechnie w Afryce i innych obszarach tropikalnych i subtropikalnych. W Polsce występuje sporadycznie jako pozostałość z trzeciorzędowego klimatu. Lateryty, w zależności od składu chemicznego, mogą być rudą glinu, żelaza, niklu, kobaltu i manganu. W krajach strefy ciepłej i gorącej odgrywa bardzo istotną rolę glebotwórczą, z którego powstają laterytowe gleby.
Ality, to skały osadowe zbudowane główne z wodorotlenków glinu oraz żelaza. Prawie całkowicie pozbawione krzemionki. Powstają na skutek wietrzenia chemicznego skał w klimacie gorącym. Do alitów należą opisane wyżej boksyt i lateryt.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Bolewski A., Manecki A.1993. Mineralogia szczegółowa. Wyd. PAE, W-wa.
Bolewski A., Parochoniak W.: Petrografia. Wyd. Geol., W-wa 1988.
Żaba J. 2003. Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, Katowice.

Publikacje powiązane tematycznie

Bolewski A., Manecki A.: Mineralogia szczegółowa. Wyd. PAE, W-wa 1993.
Bolewski A., Parochoniak W.: Petrografia. Wyd. Geol., W-wa 1988.
Borkowska M., Smulikowski K.: Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol., W-wa 1973.
Maślankiewicz K.: Wstęp do nauki o skałach. Wyd. Geol., Warszawa 1967.
Mizerski W. 2005. Geologia Polski dla geografów. W-wa.
Oleksynowa K., Tokaj J., Jakubiec J. 1993: Przewodnik do ćwiczeń z gleboznawstwa i geologii. Cz. I. Rozpoznawanie minerałów i skał glebotwórczych. Skrypt AR w Krakowie.
Żaba J. 2003. Ilustrowany słownik skał i minerałów. Videograf II, Katowice.