stres

(Ekologia lasu, środowiskowe zagrożenia drzew i drzewostanów), słowo „stres” pochodzi od łacińskiego słowa „stringere” – oznaczającego wymuszanie reakcji. W ogólnym ujęciu (w oparciu o prawo Shelforda) można zdefiniować stres jako: wymuszanie reakcji organizmu przez czynniki środowiskowe znajdujące się poza optymalnym przedziałem ich natężenia. Ponieważ czynników środowiskowych jest bardzo wiele, trudno więc sobie wyobrazić, aby wszystkie znajdowały się jednocześnie w optimum. Żywe organizmy muszą zatem cały czas na coś reagować – są w stresie. Im więcej czynników znajduje się poza optymalnym przedziałem i im dalsze od optymalnego jest ich natężenie, tym silniejszy stres. Każdy czynnik przekraczający granice tolerancji organizmu (minimum lub maksimum odporności) prowadzi do jego nieodwracalnego uszkodzenia i śmierci.
Stres może być wywołany zarówno przez czynniki nieożywione, jak i ożywione. Można też mówić o stresie fizjologicznym lub mechanicznym, przy czym ten ostatni w gruncie rzeczy powoduje skutki o charakterze fizjologicznym. Na przykład obłamanie gałęzi przez wiatr zmniejsza wydajność fotosyntezy i obniża przyrost drzewa, co może zadecydować o jego wydzieleniu z drzewostanu. Środowiskowe zagrożenia drzew i drzewostanów mogą wynikać z oddziaływania m. in. następujących czynników stresowych: za niskie lub za wysokie natężenie promieniowania świetlnego, podwyższone natężenie promieniowania UV, zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura, niedobór lub nadmiar wody, niedobór tlenu, okiść śnieżna i lodowa, silne wiatry, szkodliwe imisje, konkurencja innych roślin, choroby grzybowe, presja zwierząt. Drzewa, podobnie jak inne organizmy, reagując na stresy środowiskowe uruchamiają liczne mechanizmy obronne. Nabywanie odporności na stresy pociąga jednak za sobą określone koszty biologiczne.

ŹRÓDŁO (AUTOR)

Jerzy Modrzyński (z wykorzystaniem: Kopcewicz J., Lewak S. (2002): Fizjologia roślin. PWN, Warszawa;
Larcher W. (2003): Physiological plant ecology. Springer Verlag, Berlin-Tokyo)

Publikacje powiązane tematycznie

Jones H. G. (1992): Plants and microclimate. A quantitative approach to environmental plant physiology. Cambaridge University Press;
Kopcewicz J., Lewak S. (2002): Fizjologia roślin. PWN, Warszawa;
Larcher W. (2003): Physiological plant ecology. Springer Verlag, Berlin-Tokyo);
Kozlowski T., Kramer P. J., Pallardy G. 1991. The physiological ecology of woody plants. Academic Press Inc., San Diego-Toronto;