gatunek płaza ogoniastego (Caudata) z rodziny salamandrowatych (Salamandridae). Największa z polskich traszek. Długość ciała do 18 cm. Grzbiet i boki ciała jednolicie ubarwione, ciemne (brązowe, popielate, oliwkowobrązowe, czarne). Czasem widoczne ciemniejsze plamy. Spód ciała żółty lub pomarańczowy w czarne nieregularne plamy. Wielkość i układ plam indywidualnie zmienne, mogą służyć do identyfikacji osobników. Skóra na spodzie ciała gładka, na grzbiecie chropowata, z licznymi brodawkami. Na bokach ciała brodawki białe. Wyraźne przewężenie między fałdem na grzbiecie i ogonem. Dymorfizm płciowy wyraźnie zaznaczony: samice są większe (9-18 cm) niż samce (8-16 cm). Spośród polskich traszek najbardziej wilgociolubna. Zasiedla siedliska wilgotne: lasy lisciaste z gęstym podszyciem, tereny o wilgotnym podłożu porośnięte trawą i krzewami, wilgotne łaki, torfowiska, zacienione parki. Występuje prawie w całej Polsce do wysokości ok. 800 m n.p.m. Rozmieszczenie nierównomierne. Aktywna w nocy. Przebywa w wodzie najdłużej ze wszystkich polskich płazów. Gody w różnych zbiornikach z wodą stojącą lub wolno płynącą, z dużym udziałem rośłin wodnych, od drugiej połowy marca do końca kwietnia. Składanie jaj do końca czerwca. Jednorazowo 150-200 jaj. Jaja eliptyczne, zielonkawe. Zimuje od końca października w norach ziemnych, pod stertami gałęzi, darni lub ściółki, często w grupach z traszką zwyczajną. Ściśle chroniona, objęta ochroną czynną. Wymieniona w II załączniku Konwencji Berneńskiej i IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Według kategorii IUCN gatunek najmniejszej troski (LC). Figuruje w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako gatunek bliski zagrożenia.
Autor: dr hab. Elzbieta Jancewicz
Amphibian Species of the Word 6.0, an Online Reference http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/
Atlas płazów i gadów https://www.iop.krakow.pl/PlazyGady/gatunek/3
The IUCN Red List of Threatened Species http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T22212A9365894.en
Klimaszewski K. 2013. Płazy i gady. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Arntzen J. W.et al. 2009. Triturus cristatus. The IUCN Red List of Threatened Species 2009: e.T22212A9365894. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T22212A9365894.en (dostęp 5.12.2019)
Dyrektywa siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Dz. U. UE.L. z dnia 22 lipca 1992 r.
Konwencja Berneńska - Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r. Dz. U. 1996 nr 58 poz. 263
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. z 2016 r. poz. 2183
Aulak W., Rowiński P. 2010. Tablice biologiczne kręgowców. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. Klucz do oznaczania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań.
Blab J., Vogel H. 1999. Płazy i gady Europy Środkowej. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Gierliński G., Grabowska J., Grabowski M., Jaskuła R. 2014. Ilustrowana encyklopedia płazów i gadów Polski. Dom Wydawniczy PWN Sp. z o.o., Warszawa.
Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Głowaciński Z., Rafiński J. (red.) 2003. Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Warszawa-Kraków.
Głowaciński S., Sura P. (red.) 2018. Atlas płazów i gadów Polski. Status - rozmieszczenie - ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa.
Juszczyk W. 1974. Płazy i gady krajowe. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Klimaszewski K. 2013. Płazy i gady. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Krzysztofiak A., Krzysztofiak L. 2014. Płazy Polski - przewodnik terenowy. Stowarzyszenie Człowiek i Przyroda, Krzywe.